باز هم داستان تکراری شلوغی صف های نان

 سریال تکراری صف نانوایی ها هر از گاهی مثل این که تکرار می شود و مردم را به صف می کشد!

این روزها نیز این سریال شروع شده و معلوم نیست زمان پخش آن می خواهد چند روز طول بکشد. معلوم نیست بازیگران این سریال دلالان هستند و آن هایی که تا دیروز برخی شان پروانه نداشتند بدون این که حتی خبازی و نوایی داشته باشند و سهمیه را می گرفتند و می فروختند یا این که پشت این صحنه، سودجویی دیگری قرار دارد؟ جالب است مسئولان می گویند سهمیه ها کامل پرداخت می شود ولی متصدی برخی نانوایی ها مردم را به خاطر کمبود سهمیه به صف می کنند.یا این که عینک نظارت ضعیف است؟ بالاخره قصه صف نانوایی ها با سریال های تکراری رقابت می کند.

البته فروش نان از کانال های غیرمجاز هم از زخم های مزمن این معضل است. در برخی نانوایی ها دو کارت خوان فعال و نیمه فعال است؛ کارت خوان رسمی و غیررسمی. حال ماجرای این مسئله چیست، خود موضوعی است قابل توجه. در یک نانوایی در یک ساعت نان با دو نرخ توسط این دو کارت خوان به فروش می رسد، البته در برخی، اما سریال تکراری صف و در برخی نانوایی ها دو نرخی بودن، رنج مردمی است که انتظار دارند مدیران با همان قوت اولیه که برای کوتاهی صف ها تدبیر کردند، به میدان بیایند.

برداشت اول؛ تعطیلی نانوایی‌ها

به یکی از نانوایی‌های نان سنگک در خیابان سیدرضی می روم. ساعت 9 مغازه نانوایی تعطیل است و جلوی آن کلی آجر ریخته شده. از مغازه کنار آن که یک عطاری است، علت تعطیلی نانوایی را می پرسم. فروشنده جوان در این باره می گوید: نانوایی تا دوماه دیگر تعطیل است، چون مشغول ساخت و ساز هستند. به یک نانوایی نان بربری در چهارراه معلم می روم. این نانوایی هم ساعت 9:15 تعطیل است، در حالی که روی برگه ای که پشت شیشه مغازه نانوایی نصب شده، تعطیلی اش  را روز دیگری اعلام کرده است. از آقای میان سالی که جلوی در نانوایی روی سکویی نشسته، علت تعطیلی را سوال می کنم و می گوید: من هم برای تهیه نان آمدم اما بسته است، احتمالا پخت ندارند.

دستگاه کارت خوان دور از دسترس مشتریان و شلوغی صف

به یکی دیگر از نانوایی ها در بولوار معلم می روم. سه تا چهار نفر در صف منتظر ایستاده اند. مشغول صحبت با آن ها می شوم که آقایی میان سال می گوید: هر جا می رویم، نان نیست. قبلا نانوایی ها خلوت تر بود اما از وقتی آرد را یارانه ای کرده اند، شلوغ‌تر شده است. از او سوال می کنم که متصدیان نانوایی اجازه می دهند که خودشان از دستگاه کارت خوان استفاده کنند یا خیر؟ می گوید: نه خودشان کارت می کشند. 

خانمی جوان که جلوی صف ایستاده به میان صحبت هایمان می آید و می گوید: همه نانوایی ها کارت خوان را جلوی دست مشتری می گذارند اما این جا آن طرف گذاشته اند. یکی دیگر از نانوایی ها در بولوار معلم نسبتا شلوغ است. مشتریان از کیفیت نان این نانوایی راضی هستند. خانمی میان سال در این باره می گوید: کیفیت نان خوب است اما خودشان کارت می کشند. بعضی نانوایی های دیگر هم همین کار را می کنند و دستگاه ها را طرف خودشان گذاشته اند. بعضی دیگر هم با وجود صف های طولانی اول به کسانی که نان کنجدی می خرند، نان می دهند. یک نانوایی دیگر نزدیک خانه ام بود اما آن قدر شلوغ بود که به این جا آمدم. مرد میان سال دیگری که در صف ایستاده، در تایید صحبت هایش می گوید: بله خیلی از نانوایی ها شلوغ‌تر شده اند.

اینترنت و ناکاربلدی در استفاده از کارت خوان

به یکی دیگر از نانوایی ها در همین منطقه می روم. فروشنده ای که پشت پاچال ایستاده، کارت را از مشتریان می گیرد و خودش از دستگاه کارت خوان استفاده می کند. خانم جوانی در این باره می گوید: خودشان از کارت استفاده می کنند. فقط همان روزهای اول خودم از دستگاه کارت خوان استفاده می کردم اما بعد خودشان کارت را می گیرند و وارد می کنند. او ادامه می دهد: فکر کنم چون شلوغ است و بعضی ها طرز استفاده از آن را بلند نیستند، خودشان وارد می کنند که زودتر صف را راه بیندازند. با جوانی که پشت پاچال ایستاده سر صحبت را باز می کنم. او در این باره می گوید: این دستگاه ها سرعتش پایین است. گاهی هم جواب نمی دهد و هنگ می کند. این کارت خوان که سیم کارتی است گاهی جواب نمی دهد. یک دستگاه تلفنی به ما داده اند که به اینترنت وصل نیست اما سرعت عمل ما پایین تر می آید. برای همین ازدحام جمعیت می شود. باید منتظر بمانند چون بعضی کارت ها را دو یا سه بار باید بکشیم تا جواب بدهد. الان خیلی ها رمزها را اشتباه وارد می کنند و همین خودش باعث شلوغی صف می شود.

برداشت دوم؛ هم تعریف و هم انتقاد

هنوز چند دقیقه‌ای تا شروع پخت نانوایی مانده است اما چند نفری در صف منتظر ایستاده‌اند. کنارشان می‌ایستم و می‌پرسم: چرا قبل از شروع پخت آمده‌اید؟ زن جوان می‌گوید: «می‌خواهیم زیاد معطل نشویم، شلوغ می‌شود». ادامه می‌دهم: این جا کارت‌خوان هوشمند هم دارد؟ زن جوان شروع می‌کند به توضیح دادن: «بله باید کارت داشته باشید». می‌پرسم: خودتان از کارت‌خوان استفاده می‌کنید؟ ادامه می‌دهد: «نه خودشان کارت می‌کشند و رسیدش را می‌دهند، این جا خوب است، رسید می‌دهد؛ دیروز همسرم به نانوایی دیگری رفته بود آن‌جا که رسید هم نمی‌داده! همسرم اعتراض کرده بود، نانوا گفته بود برایت پیامک برداشت که می‌آید ولی این طور نیست بعضی بانک‌ها زیر 50 هزار تومان پیامک نمی‌آید». احساس کردم او همچنان می‌خواهد ادامه دهد ولی ترجیح دادم چند جمله‌ای با صاحب نانوایی صحبت کنم.

از پله جلوی نانوایی بالا رفتم تا بتوانم داخل را ببینم. رو به نانوا می پرسم چند روزی است نانوایی‌ها شلوغ شده، شما دلیلش را می‌دانید؟ نانوا در جوابم می گوید: «چون بعضی نانوایی‌ها تعطیل هستند» و به نانوایی آن طرف خیابان اشاره می کند و ادامه می دهد: «هر چند سهمیه زیادی هم ندارد، سهمیه ما هم کم است، دیروز هم روز تعطیل‌مان بود، آرد را هم دیروز برایمان آوردند». به سراغ چند نانوایی دیگر نیز می‌روم از جمله یکی از نانوایی‌هایی که طی چند روز گذشته اغلب اوقات شلوغ است. با یکی از مشتری‌ها صحبت می‌کنم او علت شلوغی این نانوایی را کیفیت خوب نان آن و قیمت منصفانه (850 تومان) می‌داند، نانوایی مشغول پخت است کمی جلو می‌روم تا بتوانم با نانوا صحبت کنم، به او می‌گویم مشتری‌ها از کیفیت نان شما راضی هستند آیا کیفیت آردتان متفاوت است؟ پاسخش منفی است. در حالی که خمیر را داخل ترازو می‌گذارد و وزن آن را می‌سنجد، می‌گوید: «به پخت مربوط است البته ممکن است گاهی کیفیت آرد متفاوت باشد اما برای همه یکسان است.»

مسیرم را ادامه می‌دهم و به سراغ نانوایی دیگری می‌روم، مشتری‌ها از کیفیت نان راضی نیستند و می‌گویند: «این نان را نمی‌توان برای وعده دیگر نگه داشت و بعد از سرد شدن، قابل خوردن نیست؛ خمیر است یا هر چه می‌جوی خُرد نمی‌شود». چشم می‌چرخانم تا دستگاه کارت‌خوان هوشمند را ببینم، پیدایش نمی‌کنم تا این که پسر نوجوانی جلو می‌آید و کارت را از خانمی که کنار من ایستاده می‌گیرد، آن خانم می‌گوید: «20 تا»، پسرک می‌گوید: «15 تا بیشتر نمی‌دهیم» و می‌رود.با نگاهم دنبالش می‌کنم به آن سوی نانوایی می‌رود و در جایی دور از دسترس کارت را می‌کشد. به دو نانوایی سنگکی هم مراجعه می‌کنم، کیفیت نان‌ها آن طور که باید به نظر نمی‌رسد ولی قیمت همان دو هزار تومان است.

در آن سوی حرم مطهر رضوی به دو نانوایی در خیابان شیرازی سر می‌زنم. یکی از نانوایی‌ها به قدری شلوغ بود که امکان وارد شدن نداشت، نان را هم از دریچه‌ای کوچک به مشتری می‌دادند و در نانوایی دیگر شاطر می‌گفت ما کمبود آرد داریم. در این گشت و گذار که به هشت نانوایی مراجعه کردم، تنها در یک نانوایی مشاهده کردم که مردم خودشان از کارت خوان هوشمند استفاده می‌کنند. در دیگر موارد یکی از کارکنان نانوایی این کار را می‌کرد و تنها در دو نانوایی پوستر آموزش استفاده از کارت خوان هوشمند نصب شده بود. در خصوص  وزن نان هم تنها در دو نانوایی شاهد وزن کردن خمیر بودم.

برداشت سوم؛ صفوف شلوغ و آزار دهنده

بی راه نیست اگر بگوییم در چند ماه گذشته یکی از خبرسازترین صنف در صنوف مختلف، نانوایی ها بودند؛ پس از تغییرات قیمت آرد، صف نان، تمرکز خبری ویژه ای به خود گرفت و رسانه ها سعی خود را برای شفافیت هرچه بیشتر در صفوف نانوایی به کار بردند. اینک ما برای بررسی مستقیم و بدون واسطه و تهیه گزارش از کف میدان، به سراغ آن ها رفته ایم؛ چیزی که نظر هر فرد را به نانوایی ها بیش از پیش جلب می کند، شلوغی صف هاست؛ به طوری که برای پیدا کردن نانوایی، نیازی به جست و جوی زیاد نیست و در هر راسته از خیابان و کوچه، تجمع غیر معمول مردم در جلوی یک مغازه، احتمال وجود نانوایی را در آن جا بالا می برد. همین موضوع موجبات نارضایتی مردم را به وجود آورده و شاید یادآور خاطرات صف های طولانی دهه های پیش باشد که رفتن به نانوایی و معطل شدن های طولانی نوعی شکنجه برای کودکان و نوجوانان بود؛ موضوعی که اغلب مردم به آن می پرداختند. یکی از افراد که حسابی دلش از شلوغی های نانوایی ها پر بود، توضیح داد: صف ها خیلی شلوغ شده و یکی از دلایلش کند کار کردن برخی نانواهاست به طوری که برای تعداد کم نان باید مدت زیادی را منتظر ماند. فرد دیگری مدعی بود و البته احتمال می داد که علت شلوغی ها ممکن است تعطیلی نانوایی های دیگر باشد. احتمالا او به تعطیلی نانوایی های متخلف اشاره داشت که در این چند وقت اتفاق افتاده است.

موضوع دیگری که موجب نارضایتی مردم شده و به صورت مشهود در صحبت های آن ها می آید، مسئله کم شدن کیفیت نان است و البته از اهمیت زیادی هم برخوردار است. دریافت نکردن وجه نقد توسط متصدی هم یکی از موضوعات قابل اشاره بود که در طرح جدید برای آن پیش بینی صورت نگرفته است. مشاهده من از چندین نانوایی نشان می دهد که در خصوص کار با دستگاه کارت خوان جدید، تقریبا در هیچ نانوایی این کار توسط فردی غیر از پاچال دار انجام نمی شد در حالی که در آیین نامه این کار باید توسط مشتری انجام شود.

نان هایی که سر از کبابی در می آورند

در این صفوف شلوغ نانوایی ها یکی از موضوعات در صحبت برخی از مردم، نان دادن در تعداد زیاد و خارج از نوبت  به مغازه هایی مثل کبابی ها بود که با نان سر و کار دارند. یکی از مصاحبه شوندگان در این باره می گوید: نانوایی های سنگک به کبابی ها زیاد نان می دهند؛ یعنی شما دو ساعت معطل می شوی حال آن که 40 عدد نان را به کبابی داده اند و انگار شما الکی در صف ایستاده ای و این مسئله موجب معطلی بیش از پیش مردم می شود. 

شایان ذکر است، روز گذشته معاون وزیر اقتصاد و دارایی در گفت وگوی خبری اعلام کرد، ماهانه 180 هزار تن آرد یارانه ای تبدیل به نان نمی شود که ارزش یارانه آن بیش از دو هزار میلیارد تومان است. این یعنی هوشمندسازی نانوایی ها هنوز نتوانسته است تخلفات آردفروشی را در کشور به صفر برساند و رقم تخلفات هنوز بسیار بالاست.