«توافق، قریبالوقوع نیست»؛ این آخرین اظهارنظر مقامات کاخ سفید درباره چشم‌‌‌‌انداز مذاکرات احیای برجام و بیانگر مبهم بودن فضاست. در واقع با گذشت نزدیک به یک هفته از ارائه ملاحظات تهران به اتحادیه اروپا و انتظار برای پاسخ واشنگتن، هنوز مشخص نیست که کاخ سفید چه واکنشی به این ملاحظات ایران خواهد داشت. در این میان تلآویو نیز سعی دارد با فضاسازی و حتی مذاکره و صحبت با مقامات ایالات‌متحده آنها را از دادن امتیاز به ایران منع کند.
درواقع بار دیگر در آستانه توافق تهران و واشنگتن بر سر برجام، لابی اسرائیل فعال شده و تلآویو در تب و تاب است تا دولت آمریکا را متقاعد کند که امتیازات زیادی به ایران برای احیای برجام ندهد. در این راستا روز یکشنبه برخی رسانه‌‌‌‌ها به نقل از مقامات ارشد آمریکا گزارش دادند که دولت جو بایدن هیچ امتیاز جدیدی به ایران نداده است. همچنین مقامات کاخ سفید در روزهای اخیر به صهیونیست‌‌‌‌ها اطمینان داده‌‌‌‌اند که حصول توافق قریبالوقوع نیست.
نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نیز در گزارشی که اواخر هفته گذشته منتشر کرد نوشت: «چشم‌‌‌‌انداز کاملا روشنی از فرجام مذاکرات رفع تحریم‌ها در دسترس نیست، اما وضعیت از مرحله توقف در مذاکرات به سمت پیشرفت نسبی حرکت کرده است.» در این گزارش نورنیوز آمده است که هنوز نمی‌توان در مورد نتایج مذاکرات و شکل‌‌‌‌گیری توافق یا به نتیجه نرسیدن آن قضاوتی کرد. فضای مبهم در خصوص آینده گفت‌وگوها از بعد از ارائه ملاحظات ایران به پیشنویس ۳۵ صفحه‌‌‌‌ای جوزپ بورل قابل مشاهده است و در روزهای گذشته مقامات آمریکا اظهارنظرهای دوپهلو و متناقضی درباره نتیجه این گفت‌وگوها و توافق احتمالی ارائه کرده‌‌‌‌اند.
در این راستا به گزارش سی‌‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌‌ان یک مقام آمریکایی با تاکید بر این موضوع که فاصله تا توافق «نزدیکتر از دو هفته پیش است»، اما «نتیجه نامشخص است»، توضیح داد: «برخی شکاف‌‌‌‌‌‌‌‌ها باقی مانده است. رئیسجمهور بایدن فقط توافقی را تایید می‌کند که منافع امنیت ملی ما را تامین کند.» یکی دیگر از مقامات ارشد دولت آمریکا نیز روز شنبه گفت که پیشرفت از این نقطه به بعد ممکن است کند باشد، اما به نظر می‌رسد در حال حاضر شتاب بیشتری نسبت به سال گذشته وجود دارد. آنچه که اسرائیل را در این بین نگران کرده افزایش غنیسازی ایران و نزدیک شدن توافق به بند غروب است. به‌زعم بسیاری از مقامات تلآویو و تحلیلگران، تصمیم ترامپ برای خروج از توافق در سال ۲۰۱۸، با تشویق فعال بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر وقت، یک اشتباه جدی بود. کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران شکست خورد و تهران تحت تحریم‌ها تضعیف نشد.
در واقع، برعکس این اتفاق افتاد؛ بیش از دو سال است که ایران به غنیسازی اورانیوم به سطوح بالا بازگشته و نسبت به گذشته به تولید سلاح هستهای نزدیکتر شده است. در همین خصوص سایت العربی الجدید اعلام کرده که مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی از فشارهایی که تلآویو به دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا وارد کرد تا از برجام خارج شود، پشیمان هستند. به نظر می‌رسد دولت بایدن در تلاش است با کاهش مانور روی پاسخ احتمالی‌‌‌‌اش به ایران، فضا را برای امضای توافق تا یکی دو هفته آینده آماده کرده و از حساسیت‌‌‌‌های اسرائیل بکاهد.
اسرائیلی‌‌‌‌ها آرام نشده‌‌‌‌اند
با وجود تلاش‌‌‌‌های آمریکا اما هنوز اسرائیل آرام نشده است. در این رابطه رسانه اسرائیلی «والا نیوز» در گزارشی با بیان اینکه دولت جو بایدن، رئیسجمهور ایالات متحده، در روزهای اخیر تلاش کرده تا اسرائیل را آرام کرده و روشن کند که با امتیازات جدید در چارچوب مذاکرات غیرمستقیم با ایران موافقت نکرده است، نوشت: «به گفته مقامات ارشد آمریکایی، دولت آمریکا به اسرائیل تاکید کرده که امضای این توافق‌نامه انتظار نمی‌رود در آینده نزدیک اتفاق بیفتد و قریبالوقوع باشد. با این حال، مقامات ارشد اسرائیل به صراحت می‌‌‌‌گویند که آرام نشده‌‌‌‌اند.» همچنین ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی قرار است روز سه‌‌‌‌شنبه به واشنگتن برود و در کاخ سفید با جیک سالیوان همتای آمریکایی خود دیدار کند. آکسیوس نیز در گزارشی نوشت: «اما اسرائیل از این اطمینان‌‌‌‌بخشی‌‌‌‌های آمریکا راضی نشده است. یک مقام اسرائیلی در این باره گفت که مذاکرات با واشنگتن درباره تهران در روزهای گذشته سخت‌‌‌‌تر شده است اما یائیر لاپید، نخستوزیر اسرائیل قصد ندارد به‌‌‌‌طور علنی به کارزار علیه بایدن پیرامون توافق هستهای با ایران بپردازد.»
یک مقام ارشد صهیونیستی نیز به این پایگاه خبری گفت: «سیاست ما این نیست که مانند آنچه در سال ۲۰۱۵ رخ داد، به رویارویی آشکار با ایالات متحده (بر سر برجام) برسیم. ما روابط با دولت بایدن را مانند نتانیاهو با اوباما خراب نمی‌‌‌‌کنیم.» به گزارش پایگاه خبری تحلیلی انتخاب در ادامه مطلب والانیوز آمده است: «مقامات ارشد دولت آمریکا گفتند که طی ۱۰روز گذشته کاخ سفید با مقامات ارشد در دفتر نخست‌وزیری اسرائیل گفت‌وگو و تصریح کرده است که برخلاف گزارش‌های رسانه‌‌‌‌های مختلف، هیچ امتیاز جدیدی وجود ندارد که دولت بایدن با آن موافقت کرده باشد.» گزارش‌های رسانه‌‌‌‌ای باعث شد تا مقامات ارشد کاخ سفید پنج‌شنبه شب و جمعه دور دیگری از مذاکرات با همتایان اسرائیلی خود داشته باشند و بگویند هیچ تغییری در مواضع آمریکا ایجاد نشده است.
توافق؛ ابزاری برای نتانیاهو
رسانه آمریکایی اکسیوس از اصطکاک بین آمریکا و اسرائیل خبر داد و نوشت: «پاسخ ایران به پیشنویس اتحادیه اروپا در هفته گذشته، گمانه‌‌‌‌زنی‌‌‌‌ها مبنی بر نزدیک بودن توافق را افزایش داد و منجر به اصطکاک بین ایالات متحده و اسرائیل شد.» به گزارش آکسیوس، اگر توافق هستهای پیش از انتخابات نوامبر در اسرائیل اعلام شود، می‌تواند ابزاری سیاسی به بنیامین نتانیاهو، رهبر ائتلاف راست‌‌‌‌گرا بدهد تا علیه یائیر لاپید، نخستوزیر کنونی اسرائیل از آن استفاده کند. از این‌‌‌‌رو، نگرانی اسرائیل با این واقعیت تشدید شده است که آنها در حال حاضر در یک کارزار انتخاباتی قرار دارند. آکسیوس افزود: «مقامات اسرائیلی تایید کردند که در روزهای اخیر گفت‌‌‌‌وگوهای زیادی با ایالات متحده صورت گرفته است و در حالی که بیشتر بحث‌‌‌‌ها پشت درهای بسته انجام و دشوارتر شده است، هدف این بوده است که مطمئن شود کاخ سفید متوجه شده که نگرانی‌های اسرائیل چقدر جدی است.»
فعلا توپ در زمین آمریکا است
هفته گذشته ایران جمعبندی نهایی خود درباره متن پیشنویس توافق احیای برجام را به هماهنگ‌کننده مذاکرات هستهای تحویل داد تا آمریکا پس از بررسی، پاسخ خود را به آن بدهد و فعلا توپ در زمین آمریکاست. اما از زمان دریافت این پاسخ تا امروز صرفا شاهد موضع‌گیری متناقض مقامات و رسانه‌‌‌‌های گروهی این کشورها بوده‌‌‌‌ایم. وزارت خارجه آمریکا نیز در موضع‌‌‌‌گیری‌‌‌‌های خود اعلام کرد که در حال بررسی هستیم. وزارت امور خارجه آمریکا تمام هفته گذشته گفت به بررسی پاسخ ایران که اواخر روز دوشنبه به اتحادیه اروپا ارسال شد، ادامه می‌دهد. طبق این گزارش، «ند‌پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پنج‌شنبه در جلسه مطبوعاتی وزارت امور خارجه این کشور به خبرنگاران گفت: «بررسی نظرات ایران درباره پیشنهاد اتحادیه اروپا ادامه دارد. طبق درخواست، ما همچنان بازخورد خود را به‌‌‌‌طور مستقیم و خصوصی به اتحادیه اروپا منتقل می‌‌‌‌کنیم.» مقامات ایران بر این نظرند که پاسخ‌شان به ایده‌‌‌‌های جوزپ بورل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آن چه امروز به عنوان متن پیشنویس توافق مشخص شده است، راهگشاست.
پس از دریافت جمعبندی ایران از سوی اتحادیه اروپا، مقامات اروپایی و نیز فرانسوی واکنش مثبت و رو به جلویی درباره جمعبندی نهایی ایران داشتند و بعضا عنوان کردند که پیشنهادهای ایران «منطقی»، «سازنده» و«دلگرم کننده» است. بر اساس آنچه رسانه‌‌‌‌های غربی به نقل از مقامات اروپایی و غربی اعلام کردند، جمعبندی ایران بیشتر روی مسائل باقی مانده مرتبط با تحریم‌ها و تضمین‌ها بر سر تعاملات اقتصادی متمرکز است و درباره سوالات باقی مانده میان ایران و آژانس، تهران پیشنهاد جدیدی مطرح نکرده است به این معنا که آنچه در پیشنویس تفاهم شده را قبول دارد.
اقتصاد و معیشت نباید شرطی شود
این در حالی است که ایران، مایل نیست فضایی شکل بگیرد تا مردم تمام معیشت و اقتصاد خود را به نتیجه مذاکرات برجامی گره بزنند. نورنیوز نیز در گزارشی در همین رابطه نوشت: «سیاست‌های اطلاع‌‌‌‌رسانی در جریان مذاکرات برجام و همچنین سال‌های پس از امضای آن با رنگ و بویی سیاسی و با حجم بسیار گسترده دنبال می‌شد که با رویکرد دولت سیزدهم برای شرطی نکردن اقتصاد و معیشت مردم نسبت به نتیجه مذاکرات در تضاد است.» در این گزارش آمده است: «توجه به این نکته مهم است که تیم مذاکره‌‌‌‌کننده پیگیری‌‌‌‌کننده سیاست‌های نظام برای تامین منافع ملی است و منافع ملی گاه با توافق و گاه با عدم‌توافق محقق می‌شود، بنابراین مذاکره‌‌‌‌کننده اگر بخواهد مانند گذشته با استفاده سیاسی از پرونده مذاکرات رفع تحریم‌ها و کار افراطی رسانه‌‌‌‌ای افکار عمومی را شرطی کند، عملا از خط منافع ملی دور افتاده و عملا نظام را در اتخاذ تصمیم نهایی تحت فشار می‌‌‌‌گذارد.»
نورنیوز در ادامه نوشت: «دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود ضمن تاکید بر ضرورت نقد کردن چک برجام به عنوان یکی از پرونده‌‌‌‌های سیاست خارجی کشور بر این گزاره تاکید داشت که امورات کشور را به مذاکرات برجام گره نخواهد زد و هرگز اجازه نخواهد داد که با تبدیل شدن مجدد این پرونده به مسأله اول کشور، اقتصاد و معیشت مردم مشروط به نتیجه برجام شود.» بنابراین در داخل کشور به دلیل آنکه هنوز مشخص نیست مذاکرات به چه نتیجه‌‌‌‌ای ختم شود، خوش‌بینی بیش از اندازه و غیرواقع‌‌‌‌بینانه در رابطه با برجام می‌تواند یک خطای قابل‌توجه باشد و برای پرهیز از قضاوت‌های عجولانه باید منتظر اعلام پاسخ آمریکا و در نهایت جمعبندی مذاکرات باشیم./ دنیای اقتصاد