هجوم کوهنوردان به مناطق کوهستانی کشور در تعطیلات همواره با حوادث ریز و درشت بسیاری در این مناطق همراه بوده و هست.
به گفته محمد کبادی، مدیر پایگاه‌های امداد و نجات جمعیت هلالاحمر، مراجعه کوهنوردان به مناطق کوهستانی بدون توجه به هشدارهای هواشناسی و نکات ایمنی برای صعود، همواره باعث بروز حوادث تلخ زیادی در این مناطق می‌شود. اگرچه درباره پرهیز از صعود تک‌نفره به ارتفاعات مناطق کوهستانی بارها و بارها به کوهنوردان هشدار داده شده است، اما هنوز افراد زیادی هستند که بی‌توجه به این هشدارها صعود می‌کنند، چون هیجان صعود به قله و گرفتن عکس با تابلوی قله را برای انتشار در فضای مجازی دارند. محمد کبادی که هر روز شاهد ماموریت‌های سخت دوستان امدادگرش در ارتفاعات مناطق کوهستانی کشور به خصوص ارتفاعات قله دماوند است با انتقاد از عملکرد نامطلوب فدراسیون کوهنوردی و خلاصه شدن همه فعالیت‌های این فدراسیون به انتشار آگهی‌های صعود نکردن در شرایط جوی نامناسب، معتقد است برای پیشگیری از حوادث احتمالی نیازمند فرهنگ‌سازی مناسب در این بخش هستیم.
به گزارش ایران جیب از شهروندآنلاین؛ شنبه‌شب بود. کوهنوردان زیادی برای صعود به قله دماوند راهی ارتفاعات آن شده بودند. چادرهای رنگی کوچک و بزرگ در اطراف پناهگاه، جان‌پناه و بارگاه سوم اطراق کرده بودند. خیلی‌ها قبل از طلوع خورشید، صعود را شروع کرده بودند و تعداد کمی از کوهنوردان در منطقه استراحت باقی مانده بودند. ساعت حدود سه و نیم شب را نشان می‌داد. ستاره‌ها در آسمان صاف می‌درخشیدند و خبری از بارش و مه نبود، اما حادثه بزرگ‌تر دیگری کوهنوردان را تهدید می‌کرد. در میانه همین منطقه استراحتگاه که رنکینگ چادرهای کوهنوردان تصویر زیبایی را ترسیم کرده بود، یکی از کوهنوردان فاقد چادر و امکانات فنی کوهنوردی برای استراحت سنگ چهار تنی بزرگی را انتخاب کرده بود به امید در پناه بودن از سرما و خطرات احتمالی. جوانک 37 ساله مشهدی گمان نمی‌کرد سنگی که به آن پناه برده بلای جانش می‌شود، اما درست در لحظه‌ای که او در خوابی عمیق بود سنگ از جای خود جابه‌جا شد به سمت چادرهای پایین حرکت کرد و در نهایت روی یکی از چادرها ایستاد. کوهنوردان دیگر با دیدن این صحنه و به خیال اینکه کوهنوردانی در چادر حضور دارند موضوع را سریعا به جمعیت هلال احمر اطلاع دادند و امدادگران پایگاه کوهستان رینه به سرپرستی داود لشکری، مسئول رسیدگی به این موضوع شدند. لشکری می‌گوید: «به محض اطلاع از حادثه همان نیمه‌شب به منطقه صعود کردیم. دائم در مسیر نگران کوهنوردانی بودیم که ممکن بود زیر سنگ گرفتار شده باشند. بعد از ساعتی به منطقه رسیدیم. هر چند تاریکی شب کمی از سرعت ما می‌کاست، اما مانع حضورمان در منطقه نشد.»
نجاتگران پایگاه امداد و نجات کوهستان رینه که از راه می‌رسند و چادر را زیر سنگ می‌بینند، متوجه می‌شوند خوشبختانه کوهنوردان این چادر ساعتی قبل از سقوط سنگ منطقه را به قصد صعود به قله ترک کرده‌اند؛ با این حال برای اطمینان بیشتر از امداد هوایی درخواست تامین لوازم لازم را برای جابه‌جایی سنگ می‌کنند: «امکان جابه‌جایی سنگ با دست وجود نداشت. از امداد هوایی کمک خواستیم، ضمن اینکه لازم بود سه مصدوم حادثه دیگر هم که امدادگران به آنها رسیدگی کرده بودند به پایین قله منتقل شوند. بالگرد بعد از مدت کوتاهی به منطقه رسید. هر سه مصدوم حادثه‌های دیگر را برای انتقال به مرکز درمانی سوار بالگرد کردیم و با دریافت لوازم مورد نیاز نسبت به جابه‌جایی بااحتیاط سنگ و خالی کردن زیر آن اقدام کردیم. درست طبق گفته کوهنوردان کسی در چادر نبود و تنها قربانی این حادثه جوان مشهدی بود که به علت همراه نداشتن چادر و لوازم ایمنی زیر تخته سنگی پناه گرفته بود، اما سنگ چهار تنی بعد از سقوط درست روی او فرود آمده بود. با کمک نجاتگران دیگر جسد این جوان از زیر سنگ خارج و به پایین قله منتقل شد.»
لشکری علت حرکت این سنگ را بارش‌های اخیر و آب‌شدن برف‌ها و یخ‌های اطراف آن برشمرده و می‌گوید: «بارش روزهای اخیر و گرم شدن هوا یخ‌های منطقه را تقریبا آب کرده و باعث شده تا سنگ‌هایی که در منطقه وجود دارند، حرکت کنند. حتی دیوارچین‌های منطقه هم حرکت کرده‌اند.»
خبری از کوهنوردان کرمانشاهی نیست
او از افرایش حوادث در قله دماوند برایمان می‌گوید: «متاسفانه هر روز بر تعداد کوهنوردان مبتدی که بدون استفاده از تجهیزات استاندارد راهی مناطق کوهستانی می‌شوند، افزوده می‌شود. این در حالی است که در پی اصرار آنها برای رسیدن به قله و گرفتن عکس با تابلوی آن در این شرایط شاهد بروز حوادث مختلف در مناطق کوهستانی هستیم.»
از حادثه‌ای سخن می‌گوید که در دره یخار برای کوهنوردان اتفاق افتاده و حالا چند روزی می‌شود که نجاتگران جمعیت هلالاحمر مشغول جست‌وجوی آنها هستند. به گفته او روز یکشنبه طی گزارش مردمی مبنی بر سقوط دو کوهنورد در یخچال یخار کوه دماوند بلافاصله پس از تأیید صحت حادثه یک تیم عملیاتی تخصصی کوهستان از پایگاه کوهستان رینه و یک تیم تخصصی کوهستان از شعبه آمل پس از جمع آوری تجهیزات به محل حادثه اعزام شدند: «تیم‌های اعزامی از مسیر ملاردبه سمت یخچال یخ صعود کردند که به علت حرکت یخچال و سیلابی بودن مسیر صعود مجبور به تغییر مسیرهای متعددی شدند و در نهایت به علت شرایط بد جوی و مسیر نامناسب برای صعود مجبور به برپایی کمپ و استراحت شدند. ساعت ۵ صبح دوشنبه با بهتر شدن وضعیت جوی تیم‌ها برای صعود و ادامه مسیر عازم محل حادثه شدند، اما به علت خطرناک بودن مسیرهای صعود و وضعیت نامناسب جوی در منطقه متأسفانه تیم‌های اعزامی مجبور شدند به محل پایگاه برگردند. عملیات همچنان ادامه دارد.»
گفتنی است، این دو کوهنورد کرمانشاهی به علت گم کردن مسیر بازگشت وارد منطقه پرخطر دره یخار شده‌اند، اما با توجه به شرایط بد این منطقه امکان دسترسی سریع به آنها نیست.
نجات دو کوهنورد در اردبیل
اتفاقات و حوادث کوهستان در تعطیلات صرفا در دماوند رخ نداده، بلکه در اغلب ارتفاعات شاهد این حوادث هستیم؛ حادثه‌ای که برای دو کوهنورد در ارتفاعات سبلان اتفاق افتاد مصداق این سخن است.
به گفته مدیرعامل جمعیت هلالاحمر اردبیل، نجاتگران جمعیت هلالاحمر برای نجات و انتقال این دو کوهنورد 6 ساعتی را در ارتفاعات سبلان به سر بردند: «ساعت ۲۲:۲۰ روز شنبه ۱۵ مرداد، بر اساس ارتباط رادیویی نیروی انتظامی با معاونت امداد و نجات هلالاحمر استان مبنی بر مفقودی دو کوهنورد که قصد فرود به پناهگاه را داشتند، تیم کوهستان این جمعیت با سه نیروی عملیاتی از هلالاحمر مشگین‌شهر به منطقه اعزام شد. بعد از ۶ ساعت عملیات شبانه و در شرایط بد آب و هوایی، بارندگی و افت دما، امدادگران موفق شدند ساعت ۴:۱۶ روز یکشنبه ۱۶ مرداد، مفقودان را در محل سنگ پروانه (پرچم ۴۶) پیدا کنند و بعد از اکسیژن‌تراپی یکی از افراد مفقودی (خانم ۳۸ ساله) را به دلیل ناراحتی قلبی، افت فشار خون، مشکل در اندام حرکتی و ضعف عمومی و عارضه کوه‌گرفتگی با بسکت به سمت پناهگاه انتقال دادند.»
ورزش کوهنوردی نیازمند تدوین برنامه‌ای جامع است
گرچه مفقودان این حادثه در نهایت با خودرو آمبولانس به شابیل منتقل و در محل با سلامتی کامل به خانواده‌شان تحویل داده شدند، اما همیشه این‌گونه حوادث با خوبی و خوشی ختم به خیر نمی‌شود، مانند مفقودی 62 ساله‌ای که دو هفته از گم شدنش در قله دماوند می‌گذرد و تلاش نجاتگران هلال‌احمری برای پیدا کردن او تا به حال راه به جایی نبرده است. مدیر پایگاه‌های امداد و نجات جمعیت هلالاحمر در این‌باره می‌گوید: «متاسفانه کوهنوردان در پی صعود انفرادی هم جان خود را به خطر می‌اندازند هم جان نجاتگرانی را که بعدا مجبورند دنبال آنها در مناطق خطرناک کوهستان جست‌وجو کنند.»
او از دره یخار به عنوان قتلگاه کوهنوردان ایران در دماوند یاد می‌کند و می‌گوید: «دره یخار جهنم ایران است. ریزش لحظه‌ای سنگ باعث کشته‌شدن کوهنوردان می‌شود.»
دره یخار یکی از مناطق پرخطر قله دماوند است با شیبی بسیار تند در سمت شرق. کوهنوردان اغلب در این مسیر راه برگشت را گم می‌کنند و اگر نتوانند از مسیر شمالی یا شمال شرقی برگردند به سمت دره یخار حرکت می‌کنند و به دلیل ریزشی بودن مسیر به پرتگاه‌ها سقوط و فوت می‌کنند.
به اعتقاد او، مناطق مرتفع کوهستانی به خصوص دماوند مورد هجوم زیست‌محیطی و جمعیتی کوهنوردان قرار گرفته است: «متاسفانه امروز شاهد فعالیت صفحه‌های مجازی بسیار در حوزه کوهنوردی در شبکه‌های اجتماعی هستیم. هیچ نظارتی بر فعالیت این صفحات نیست.»
او با بیان اینکه ورزش کوهنوردی نیازمند تدوین برنامه‌های مدون با سازوکارهای انضباطی و آگاهی‌بخشی دقیق به فعالان این حوزه است، می‌گوید: «متاسفانه آنچه امروز شاهدش هستیم هیجان فتح قله‌ها و انتشار عکس با تابلوی قله در شبکه‌های مجازی است؛ موضوعی که صرفا درآمدزایی از دماوند و سایر ارتفاعات کوهستانی کشور را برای عده‌ای فراهم می‌کند و هیچ اقدامی برای پیشگیری صورت نمی‌گیرد.»
از تعیین فضاهای امداد و نجات در ارتفاعات کوهستانی از سوی فدراسیون خبری نیست و اتاقک‌های محدود در اختیار هلالاحمر در فصول گرم سال اجاره داده، می‌شود: «این مسأله باعث می‌شود تا روند امدادرسانی ما به حادثه‌دیدگان کوهستان با تاخیر همراه شود.»
به اعتقاد او، در حالی که هر روز بر هجوم کوهنوردان به مناطق کوهستانی افزوده می‌شود، تنها مسئولیت فدراسیون در قبال این هجوم به آگهی‌های صعود نکردن کوهنوردان در شرایط بد آب و هوایی خلاصه می‌شود و در صورت بروز هر حادثه‌ای با توسل به این اطلاعیه‌ها از خود سلب مسئولیت می‌کنند: «ما امروز با چالش‌های فراوان در ارتفاعات کوهستانی مناطق مختلف کشور روبه‌رو هستیم و تداوم این روند ضمن به خطر انداختن جان امدادگران، باعث بروز چالش‌های بسیاری برای ما در مناطق کوهستانی می‌شود.»