آرمان ملی: چالش‌های مربوط به اجرای قانون هدفمندسازی يارانه‌ها که در نخستين اقدام دولت با حذف ارز 4200 توماني از گندم آن را کليد زد همچنان ادامه داشته و اگرچه در ابتدا اعضاي کابينه دولت دلايل اين اقدام را جلوگيري از قاچاق اعلام کردند که تقريبا در تمامي دوره‌ها بهانه‌اي براي گراني کالاهاي اساسي بوده است اما تسري گراني آرد بر ساير محصولات و کالاهاي اساسي پاي دو وزير جهاد کشاورزي و اقتصاد و دارايي را به مجلس باز کرده است.
البته در اين ميان بازهم توجيهات وزرا معطوف به گراني غلات در نتيجه جنگ روسيه و اوکراين و قاچاق آرد ايران به کشورهاي همسايه مطرح بود اما نکته حائز اهميت برنامه‌هاي دولت براي کاهش فشار گراني‌ها بر مردم بود که بازهم پرداخت يارانه نقدي و در نهايت بازگشت به 30 سال قبل و پرداخت کالا از طريق کالا برگ به عنوان يکي از راهکارهاي دولت معرفي شد.
البته اين پايان ماجرا نبود و با وجود انتقاداتي که اکثر نمايندگان متوجه عملکرد دولت در اجراي حذف ارز 4200 توماني داشتند و حتي وعده رئيس مجلس را مبني بر حفظ قدرت خريد مردم را نيز به همراه داشت در نهايت اظهارات معاون اقتصادي دولت نشان دهنده پاياني نه چندان خوشايند بود به گونه‌اي‌که پس از ماه‌ها وعده محسن رضايي براي پرداخت يارانه 400هزار توماني قرار شد تا به مدت دو ماه اين يارانه پرداخت شود تا از اين طريق کمي از فشار گراني‌ها کاسته شود که به نظر با روند رشد قيمت‌ها پوشش دادن فشار اقتصادي با 400 هزار تومان رويايي بيش نخواهد بود و در نهايت بايد شاهد روي کار آمدن مجدد کالا برگ يا همان کوپن‌هايي باشيم که هنوز خاطره فروش آن در حاشيه ميدان انقلاب در اذهان بسياري از مردم و خانوارها باقي مانده است.
کيفيت پايين نان نتيجه يارانه گندم است
بر اساس اين گزارش روز گذشته در جلسه علني مجلس که پيرامون گراني‌هاي اخير ناشي از حذف ارز 4200 توماني گندم با حضور دو تن اعضاي کابينه سيزدهم برگزار شد در ابتدا سيدجواد ساداتي‌نژاد وزير جهادکشاورزي گفت: در شرايط جاري، دنيا با دو موضوع افزايش قيمت در حوزه محصولات کشاورزي به ويژه غلات و روغن به عنوان اهداف مهم غذايي مواجه است. شتاب قيمت در اين حوزه از اسفندماه سال قبل با رشد بي‌سابقه‌اي روبه‌رو شده و در برخي اقلام 120 درصد رشد داشته است. همچنين از ابتداي دولت سيزدهم تا به امروز در حوزه‌هاي مختلف امنيت غذايي بين 35 تا 80 درصد افزايش قيمت در انواع مختلف روغن و غلات مواجه بوديم. از سوي ديگر جنگ روسيه و اوکراين و همچنين خشکسالي حاکم بر کشور باعث شده تا اهميت گندم بيش از گذشته باشد.
وزير جهاد کشاورزي تاکيد کرد: با توجه به اينکه طرح مردمي‌سازي و توزيع عادلانه يارانه‌ها موضوعي مهم و مورد توافق مجلس شوراي اسلامي و دولت است و در سال جاري نيز در قانون بودجه الزاماتي در اين خصوص وجود دارد. در اين زمينه ستادي در دولت به رياست معاون اول رياست جمهور و با حضور وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هاي اقتصادي تشکيل شده که برنامه ريزي لازم را انجام مي‌دهند تا آنچه به عنوان هزينه مازاد خانوار عنوان مي‌شود به بهترين نحو ممکن جبران و سند حمايتي در اين خصوص تعيين شود. ساداتي نژاد ادامه داد: دو ماه پيش از اجراي طرح مردمي‌سازي و توزيع عادلانه يارانه‌ها، يارانه مربوطه به حساب مردم واريز مي‌شود تا هيچ دغدغه‌اي براي مردم دراين خصوص وجود نداشته باشد. همچنين اطلاع‌رساني لازم در زمان اجراي طرح نيز براي مردم انجام خواهد شد. وي تصريح کرد: يارانه‌ها حذف نمي‌شوند بلکه از روي کالاها به افراد منتقل مي‌شود تا افراد بتوانند مديريت بهتري داشته باشند. رانت و فساد زيادي در حوزه يارانه‌ها طي سال‌هاي گذشته وجود داشته و اين موضوع باعث کاهش بهره‌وري و همچنين صادرات بي‌رويه در حوزه گندم شده است. اين حوزه همچنين به دليل عدم اهميت کيفيت به خاطر قيمت پايين ضايعات زيادي را توليد مي‌کند. قاچاق فزاينده گندم به علت پايين بودن قيمت نسبت به کشورهاي همسايه نيز از ديگر معضلات موجود در حوزه گندم و پرداخت يارانه در اين زمينه است.
قيمت نان براي مصرف‌کنندگان عادي تفاوتي نمي‌کند
وزير امور اقتصادي و دارايي نيز دومين عضو کابينه بود که در جلسه روز گذشته مجلس حضور يافت و بر عدم تغيير قيمت نان براي مصرف کنندگان عادي با اصلاح ساختار تاکيد کرد اگرچه مشخص نيست منظور خاندوزي از مصرف‌کنندگان عادي کدام قشر از جامعه است اما وي از ايجاد سامانه‌اي در اين راستا خبر داد و گفت: براساس مصوبه مجلس شوراي اسلامي در بودجه سال 1401 دولت مکلف به ساماندهي مساله ارز ترجيحي شد، سال گذشته هم مشابه اين حکم وجود داشت. دولت تلاش کرد زمينه‌هاي اجرايي اين حکم را بيش از اين فراهم کند اقداماتي از طرف ستاد اقتصادي دولت مصوب و قرار شد با اتمام ماه مبارک رمضان مقدمات اجرايي فراهم شود. وزير اقتصاد توضيح داد: با توجه به اهميت موضوع تامين نان برنامه پيشنهادي جداگانه متفاوتي از ساير کالاها به ستاد اقتصادي دولت ارائه شد که اين طرح هوشمندسازي يارانه نان است و مي‌تواند براساس سياست حمايتي به تفکيک کد ملي، مناطق جغرافيايي، گروه‌ها و اقشار جامعه به صورت متفاوت اجرايي شود.
در اين طرح امکان رصد صفر تا 100 زنجيره تامين و توزيع کالا هم وجود دارد. از تامين آرد تا توزيع آن در نانوايي‌هاي سنتي و صنعتي. تمام زنجيره از صفر تا 100 به شکل کمي و مقداري قابل رصد خواهد بود، اگر دولت‌هاي گذشته سيستم اطلاعات الکترونيکي را ساماندهي کرده بودند مي‌توانستيم از همين الان مانع قاچاق کالا شويم اما اين سيستم طراحي نشده بود، راهبرد دولت فعلي در وهله اول اصلاح ساختار و در عين حال توجه به سياست‌هاي قيمتي به عنوان جزء مکمل اصلاح ساختار است. وي با بيان اينکه اصلاح ساختار اولويت دارد، اضافه کرد: بر اين اساس تلاش‌هاي جدي با بانک مرکزي براي ايجاد سامانه‌اي صورت گرفت که بعد از افزايش قيمت آرد آن هم به معناي کاهش انگيزه قاچاق، پرداختي از سوي مصرف‌کننده و خريدار در کشور صورت نگيرد. با اين سامانه قيمت خريد نان براي مصرف‌کنندگان متعارف و عادي تفاوتي نمي‌کند اما از طرفي انگيزه‌اي براي قاچاق باقي نمي‌ماند. همچنين در بخش‌هاي ديگر کشور مثل عشايري و روستايي که فاقد نانوايي صنعتي هستند از طريق سهميه آرد تامين مي‌شوند.
تصميمات خلق‌الساعه نگران کننده است
در ادامه جلسه روز گذشته رئيس کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي نيز از جمله نمايندگاني بود که هم به نعل زد و هم به ميخ با تاکيد بر اينکه مجلس از دولت حمايت مي‌کند از تصميمات خلق الساعه دولت که موجب نگراني مردم شده انتقاد کرد و تاکيد کرد به عنوان وکلاي مردم از اين نگراني‌ها دفاع مي‌کنند. عزت ا... اکبري تالارپشتي با اشاره به اظهارات وزير جهاد اظهار کرد: آنچه ما در بيرون و ميدان و در ميان مردم شاهديم، آن چيزي نيست که آقاي وزير در مجلس بيان مي‌کند؛ آمارها نشان مي‌دهد که نهاده‌هاي دامي با مشکلات بسياري مواجه شده و اکنون مشکلات بسياري در حوزه مرغ و گوشت به وجود آمده که بسيار نگران کننده هستند. رئيس کميسيون صنايع و معادن مجلس خاطرنشان کرد: بسياري از توليدکنندگان ما اعلام کرده‌اند که وزارت جهاد کشاورزي آنها را به بازي نگرفته و از نظراتشان استفاده نمي‌کند، در صورتي که اگر دولت حداکثر استفاده را از نظرات افراد داخل ميدان توليد کند، کمتر دچار مشکلات خواهد شد.
اکبري تالارپشتي با عنوان اينکه تصميمات خلق‌الساعه از سوي وزرا موجب نگراني مردم شده و ما نيز به عنوان وکلاي مردم بايد از آنها دفاع کنيم در خصوص صنعت خودرو گفت: وزير صنعت، معدن و تجارت چند وقت پيش اعلام کرد 5 تا 15 درصد قيمت خودرو را کاهش داده و قرعه‌کشي را نيز تا ارديبهشت ماه جمع خواهيم کرد، اما شاهديم که همين وزير به دو مجموعه خودروساز داخلي کشور اعلام کرد که بايد قرعه‌کشي را ادامه داده و حتي ساير خودروسازان نيز اين اقدام را عملياتي کنند که همين موضوع موجب افزايش 400 ميليون توماني قيمت خودرو در بخش خصوصي شد و حتي آنها اعلام کرده‌اند که احتمالا قيمت خودرو دو برابر خواهد شد، بنابراين چرا وزرا اين تصميمات را بدون مشورت با کميسيون تخصصي مجلس اتخاذ مي‌کنند. رئيس کميسيون صنايع و معادن مجلس تاکيد کرد: تصميمات شما در ميدان عمل مشکلاتي را ايجاد کرده است. حتي وزير اقتصاد نيز اعلام کرده با گران شدن کالاها، مصرف کاهش يافته و توليد افزايش مي‌يابد، در صورتي که اينگونه نيست و نمي‌دانيم چه افرادي اين اطلاعات را در اختيار شما قرار مي‌دهند.
چرا از اين همه يارانه پنهان سراغ نان رفتيد؟
همچنين صديف بدري، نايب‌رئيس کميسيون عمران مجلس نيز با ابراز تعجب از اينکه چرا دولت از بين تمام يارانه‌هاي پنهان ابتدا سراغ نان که پرچالش‌ترين حوزه است آمده گفت: از هيأت رئيسه مجلس اين انتظار بود که شخص رئيس‌جمهور يا يک مسئول تصميم‌گيرنده به مجلس مي‌آمد و درباره گراني‌ها قبول مسئوليت مي‌کرد، وزراي جهاد کشاورزي و اقتصاد صرفا در حوزه خود صحبت مي‌کنند در حالي که رئيس‌جمهور بايد در اين موضوع، قبول مسئوليت کند. نماينده مردم اردبيل در مجلس شوراي اسلامي تصريح کرد: از رئيس‌جمهور مي‌پرسم چرا از بين اين همه يارانه پنهان سراغ يارانه نان، معيشت و امنيت غذايي مردم رفته‌ايد؟ بايد سراغ فولاد و سيمان مي‌رفتيد که فولاد تني 410 تومان حقوق مالکانه به دولت مي‌دهد در حالي که تني 25 ميليون فروش دارد و قيمت تمام شده آن يک سوم 25 ميليون تومان دولت است و در کنار آن از برق، سوخت و گاز يارانه‌اي نيز استفاده مي‌کند؛ بدري تاکيد کرد: متأسفانه دولت سراغ حوزه‌اي رفته است که چالش آن از همه بيشتر است و هر جا به مشکل مي‌خورد توپ را به زمين مجلس مي‌اندازد. متأسفانه دولت هيچ اطلاع‌رساني در اين خصوص نداشت و همان مشکلي است که ما براي افزايش قيمت بنزين در سال 98 داشتيم و به دولت نيز انتقاد کرديم و دولت فعلي نيز همان روش را پيش گرفته است.
بيسکوييت هم کالاي لاکچري شد!
مجتبي يوسفي، عضو هيات رئيسه مجلس نيز در اين رابطه ضمن اشاره به منويات رهبر معظم انقلاب که تاکيد داشتند مسئولان مشکلات را با مردم در ميان بگذارند، گفت: در اينکه در نظام پرداخت يارانه‌اي براي کالاهاي اساسي که از سال 97 وارد اقتصاد کشور شد ايراداتي وجود دارد شکي نيست. حدود 65 ميليارد دلار از منابع کشور بايد به دست محرومان مي‌رسيد که بعضا محقق نشد. اما شيوه‌اي که اکنون رخ داده و عدم اطلاع‌رساني به مردم دچار ايراد است. يوسفي اظهار کرد: لازم است که به سوالات مردم پاسخ داده شود، سوال بعدي اين است که چرا اين موضوع از نان شروع شد؟ ابتدا به سراغ حياط خلوت شرکت‌هاي خصولتي بايد مي‌رفتيم، مردم نمي‌توانند از فردا به بچه خود بگويند که بيسکوييت يک خوراکي لاکچري است و به جاي آن نان سنگک به مدرسه ببر.
مافيا دست دولت‌ها را بسته است
در جلسه روز گذشته مجلس نکته حائز اهميت اصرار مجلس‌نشينان براي دفاع از عملکرد خود در زمينه مصوبه قانون هدفمندي يارانه‌ها و الزام دولت به حذف ارز 4200 توماني بود که دولت در توجيهات خود اجراي اين مصوبه را يکي از مهم‌ترين دلايل خود براي حذف ارز 4200 توماني گندم عنوان مي‌کرد، به گونه‌اي‌که رحيمي‌جهان‌آباد نماينده مردم تربت حيدريه در مجلس شوراي اسلامي تاکيد کرد: دولت انقلابي و اصولگرا و اصلاح‌طلب فرقي نداشته و هيچ کدام نمي‌توانند حريف رانت‌خواران و مافيايي شود که خودروي چيني را سه برابر قيمت در کشورهاي همسايه به مردم مي‌فروشند. اين مافيا در حوزه يارانه‌هاي کالاهاي اساسي نيز حضور دارد. چند سال است که قيمت يارانه نقدي 45 هزار تومان باقي مانده است. دولت مي‌گويد براي نان يارانه مي‌دهد، مردم با افزايش قيمت ساير حوزه‌ها چه کار کنند؟ نماينده مردم تربت حيدريه در مجلس تصريح کرد: به بهانه قاچاق و جنگ اوکراين نان را گران کرديد. افغانستان و عراق اشغال شد چه ميزان پول ملي آنها سقوط کرد. مافيا دست دولت‌ها را بسته است فرقي بين اصلاح‌طلب و اصولگرا ندارد. رهبري از وضعيت خودروها انتقاد کردند، چه کسي توانست در برابر مافياي خودرو بايستد و خودرو وارد کند؟ هر کسي هر اشتباهي که مي‌کند به گردن مجلس مي‌اندازد. گويا ديواري کوتاه‌تر از مجلس نيست، بايد از اختيارات نظارتي خود استفاده کنيم.
نفع‌طلبي، ناداني و نفوذي‌ها سه حرفي که نان آجر مي‌کنند
عبدالحسين روح‌الاميني نجف‌آبادي نماينده مردم تهران نيز در جلسه روز گذشته و نطق قبل از دستور خود گفت: هر وقت دولت‌ها مي‌خواهند طرح يا برنامه اقتصادي در کشور پيش ببرند بلافاصله شاهد نگراني‌هاي گسترده ازسوي مردم هستيم در اين شرايط رسانه‌هاي وابسته به دولت پس از تلاطم در بازار به فکر قانع کردن مردم مي‌افتند. وي با بيان اينکه سه حرف نون که نان مردم را آجر مي‌کند نفع‌طلبي، ناداني و نفوذي‌هاست، گفت: تنها پيوست رسانه‌اي مشخص و منسجم ايجاد آرامش در بازار و رفع نگراني مردم را به دنبال دارد. از اين رو از دولت و شخص رئيس‌جمهور خواهشمندم، ستاد يا قرارگاه رسانه‌اي منسجم، حرفه‌اي و با صداي واحد را ايجاد کند تا اين همه تناقض، تلاطم، نگراني و تشويش به جامعه تزريق نشود. مجلس قرار نيست رويکرد تقابلي با دولت داشته باشد و از سوي ديگر قرار نيست روي خطاها و اشتباهات دولتمردان و وزرا سکوت کند. ما در مجلس تمام قد از دولت و سياست‌هايي که منافع مردم را در نظر بگيرد، حمايت مي‌کنيم.
وعده حفظ قدرت خريد مردم
اما پايان انتقادات و نگراني‌هاي نمايندگان در خصوص عملکرد دولت در اجراي حذف ارز 4200 توماني با وعده رئيس مجلس همراه بود، به طوري‌که محمدباقر قاليباف با تاکيد بر اينکه به مردم اطمينان مي‌دهيم که قدرت خريدشان تضمين مي‌شود، گفت: مجلس با قانوني که تصويب کرد و دولت هم با روش اجرايي که در پيش گرفته اين هدف مشترک را دنبال مي‌کنند که قدرت خريد مردم در حفظ سفره‌هايشان و تامين کالاهاي اساسي و معيشتي را تسريع کنند؛ مردم مطمئن باشند که اين اتفاق رخ مي‌دهد و نگراني وجود ندارد. وي با تاکيد بر اينکه اساس انقلاب و نظام مردم هستند، گفت: اين موضوع بايد مورد توجه قرار گيرد که ما حذف ارز ترجيحي نداريم؛ اين اصطلاح غلط و حرفي اشتباه است؛ ما براي کمک کردن به سفره مردم يک بخشي را از انفال و درآمدهاي دولت گرفته و با اولويت به محرومان و طبقات متوسط مي‌دهيم؛ اين يک سياست جبراني است که قبلا سياست جبراني در اول زنجيره وجود داشت و مي‌خواهيم اين سياست جبراني را در مصرف کننده بگذاريم و شرايط اصلاح شود. در قانون هم دو شرط گذاشته‌ايم؛ هم اينکه تزريق نقدينگي را اجازه نمي‌دهيم و هم اينکه بايد کالاها تامين شود؛ چون به هرحال نوسانات و تورم جهاني و گراني‌ها رخ داده و حتي تورم افسارگسيخته را شاهديم که بايد آن را مهار کرده و آرامش در سفره مردم وجود داشته باشد. ما کمک مي‌کنيم سياست‌هاي جبراني در سفره مردم وجود داشته باشد.
باز هم يارانه 400 هزار توماني معاون اقتصادي دولت
اما فصل‌الخطاب تنش‌هاي ناشي از حذف ارز 4200 توماني که در نخستين اقدام قوت لايموت مردم را هدف قرار داده اظهارات محسن رضايي معاون اقتصادي رئيس‌جمهور بود که در نهايت از محقق شدن وعده خود آن هم با تاخير چند ماهه خبر داد، به طوري‌که طبق اعلام معاون اقتصادي دولت براي کاهش فشار گراني‌ها، مقرر شده است يارانه‌اي بين 300 تا 400 هزار تومان پرداخت شود ولي اين رقم هنوز قطعي نشده است. وي با اشاره به اينکه قرار شده است منابع ارز 4200 توماني که به صورت ارزان در اختيار تجار قرار مي‌گرفت، در قالب کالابرگ به مردم اختصاص پيدا کند، گفت: با توجه به اينکه بايد اين روند در آرامش انجام شود، تصميم بر اين شد که در دو ماه اول مبلغي به صورت نقد به حساب مردم واريز شود که براي دهک‌هاي پايين 400 هزار و دهک‌هاي بالا 300 هزارتومان است. رضايي با اشاره به تاکيد قانون بودجه مبني بر پرداخت منابع به صورت کالابرگ، گفت: قرار بر اين است در دو ماه اول تا زمان ايجاد شرايط، براي کاهش فشار گراني‌ها مبلغ نقدي واريز شود ولي در ادامه به صورت کالابرگ خواهد بود. معاون اقتصادي رئيس‌جمهور يادآور شد که اين يارانه 300 تا 400 هزار توماني، ارقام کارشناسي شده بوده ولي ممکن است در ادامه تغيير کند؛ چراکه بايد با بودجه دولت و ساير ضرورت‌ها تطبيق داده شده و نهايي شود.