چرا اوپک قیمت نفت را پایین نمی‌آورد؟

صادرکنندگان بزرگ نفت جهان روز 5 مه (15 اردیبهشت) دیدار می‌کنند و با درخواست‌هایی از سراسر جهان برای کاهش قیمت نفت خام روبرو هستند.

قیمت‌ها به بالاترین سطح خود در هشت سال گذشته رسیده است و کشورهای واردکننده از اعضای گروه تولیدکنندگان نفت اوپک پلاس می‌خواهند تا میزان عرضه خود را افزایش دهند.

با این حال، کشورهای مهم در اوپک پلاس عجله‌ای برای کمک ندارند.
 

اوپک پلاس چیست؟

اوپک پلاس گروهی متشکل از ۲۳ کشور صادرکننده نفت است که هر ماه در وین گرد هم می‌آیند تا تصمیم بگیرند چه مقدار نفت خام به بازار جهانی عرضه کنند.

هسته اصلی این گروه ۱۳ عضو اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) است که عمدتاً کشورهای خاورمیانه و آفریقا هستند. این سازمان در سال ۱۹۶۰ به عنوان یک کارتل با هدف تثبیت عرضه جهانی نفت و کنترل قیمت آن تشکیل شد.

در حال حاضر کشورهای اوپک حدود ۳۰ درصد نفت خام جهان یعنی حدود ۲۸ میلیون بشکه در روز را تولید می‌کنند. بزرگترین تولیدکننده نفت اوپک، عربستان سعودی است که بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید می‌کند.

در سال ۲۰۱۶ که قیمت نفت بسیار پایین بود، اوپک با ۱۰ تولیدکننده نفت غیراوپک متحد شد تا اوپک پلاس را ایجاد کند. بزرگترین تولیدکننده در این گروه روسیه است که بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز تولید می‌کند.

این کشورها با هم حدود ۴۰ درصد از کل نفت خام جهان را تولید می‌کنند.

کیت دوریان، عضو 'موسسه انرژی'، می‌گوید: "اوپک پلاس عرضه و تقاضا را برای متعادل کردن بازار تنظیم می‌کند."

"زمانی که تقاضا برای نفت کاهش می‌یابد، آنها با کاهش عرضه، قیمت ها را بالا نگه می‌دارند."

از سوی دیگر، اوپک پلاس این قدرت را نیز دارد که با عرضه نفت بیشتر به بازار، قیمت‌ها را کاهش دهد، و این چیزی است که واردکنندگان بزرگی مانند ایالات متحده و بریتانیا از آن خواسته‌اند.
 

چه شد که قیمت نفت این اندازه بالا رفت؟

در بهار ۲۰۲۰ با گسترش کووید در سراسر جهان و قرنطینه شدن کشورها، قیمت نفت خام به دلیل کمبود خریدار سقوط کرد.

خانم دوریان می‌گوید: "تولیدکنندگان به مردم پول می‌دادند تا نفت را از روی دست‌شان بردارند، زیرا فضای کافی برای ذخیره‌سازی آن را نداشتند."

پس از آن، همه کشورهای عضو اوپک پلاس به طور جمعی توافق کردند که تولید خود را به ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش دهند تا قیمت بالا برود.

در ژوئن ۲۰۲۱ که تقاضا برای نفت خام رو به بهبود گذاشت، اوپک پلاس به تدریج عرضه را ماه به ماه افزایش داد و روزانه ۴۰۰ هزار بشکه اضافی را وارد بازارهای جهانی کرد.

این گروه اکنون حدود دو و نیم میلیون بشکه نفت در روز کمتر از بهار ۲۰۲۰ عرضه می‌کند.

با این حال، زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد، قیمت نفت خام به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید. این امر باعث افزایش قابل توجه قیمت بنزین در پمپ بنزین‌ها شده است.

دیوید فایف، اقتصاددان ارشد در آرگس میدیا، می‌گوید: "وقتی اوپک پلاس در ماه می ۲۰۲۰ عرضه را به ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش داد، ديگر زیاده‌روی کرده بود."

"اکنون آنها عرضه را با سرعتی آهسته افزایش می‌دهند که تأثیرات بحران روسیه و اوکراین را در نظر نمی‌گیرد."

آقای فایف می‌گوید این نگرانی در میان خریداران نفت وجود دارد که اتحادیه اروپا از آمریکا پیروی کند و واردات نفت از روسیه را ممنوع کند. اروپا در حال حاضر روزانه بیش از دو و نیم میلیون بشکه نفت خام از روسیه وارد می‌کند.

او می گوید: "تهدید تحریم نفت روسیه بازارها را به وحشت انداخته است، زیرا می‌تواند منجر به کاهش مزمن عرضه شود."
 

چرا اوپک پلاس تولید نفت را افزایش نمی‌دهد؟

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا بارها از عربستان سعودی خواسته است تا تولید نفت خود را افزایش دهد، اما درخواست او به جایی نرسیده است.

بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا همچنین از عربستان سعودی و امارات متحده عربی در بخشی از سفر به هر دو کشور خواست تا تولید خود را افزایش دهند. درخواست او هم رد شد.

کیت دوریان می گوید: "عربستان سعودی و امارات ظرفیت مازاد دارند، اما از افزایش تولید خودداری می‌کنند. آنها نمی‌خواهند غرب برای‌شان تعيین تکلیف کند."

"آنها می‌گویند که شکاف بین عرضه و تقاضا در حال کاهش است و قیمت‌های بالای امروز صرفاً نشان‌دهنده وحشت خریداران نفت است."

دیگر کشورهای اوپک پلاس افزایش تولید نفت خود را دشوار می‌بینند.

دیوید فایف می‌گوید: "تولیدکنندگانی مانند نیجریه و آنگولا سهمیه تولید خود را روی هم رفته یک میلیون بشکه در روز طی سال گذشته کاهش داده‌اند."

"سرمایه‌گذاری در طول همه‌گیری کاهش یافت - و از تأسیسات نفتی، در برخی موارد، به خوبی نگهداری نشده‌ است. اکنون، دریافته‌اند که واقعاً نمی‌توان افزایش تولید را به طور کامل انجام داد."
 

موضع روسیه چیست؟

اوپک پلاس همچنین باید به خواسته‌های روسیه احترام بگذارد، زیرا این کشور یکی از دو شریک بزرگ در این اتحاد است.

کارول نخله، مدیر ارشد اجرایی کریستول انرژی می‌گوید: "روس‌ها از قیمت‌ها در این سطح راضی هستند. سقوط بیشتر قيمت برای آنها عايدی ندارد."

"اوپک می‌خواهد روابط خوب خود را با روسیه حفظ کند، بنابراین به احتمال زیاد به توافقی که همه آنها در سال گذشته منعقد کردند ادامه خواهند داد. این به معنای افزایش تدریجی عرضه نفت خام از هم اکنون تا سپتامبر است."