سنگینی سه ریسک مهم برپیکره امروز بازار سرمایه

بعد از اتفاقاتی که دوسال پیش در بورس رخ داد، یک رشد بشدت هیجانی به وجود آمد که در آن روزها معامله‌گران هر سهم و صنعتی را اگر خریداری می‌‌کردند، سودده بود که بعد از ترکیدن حباب بزرگ، در عمل هر سهمی هم که خریداری می‌‌شد توأم با ضرر بود اما اکنون و در سال 1401 بازار به دوره‌ای رسیده که به جای صحبت در مورد کلیت بازار، صحبت در مورد بازدهی سهام و صنایع خاص موضوعیت یافته است.

در شرایط فعلی هم نمی‌توان به صورت کلی گفت که بورس روند صعودی یا نزولی خواهد داشت اما می‌‌توان گفت که صنایع ارزنده‌ای در بازار وجود دارند و در این نوع بازارهاست که نقش تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای‌تر معلوم می‌‌شود.

در این بازار، بین افرادی که با تحلیل و دانش فنی وارد بازار شده‌اند با افرادی که صرفاً براساس شایعه سهم خریداری می‌‌کنند تفاوت در بازدهی سهام وجود دارد. اکنون بازار سهام وارد دوره‌ای شده که باید با تحلیل و تخصص در مورد سهم‌ها صحبت کرد.

واقعیت این است که در بازارسرمایه فعلی چندین ریسک مهم وجود دارد که در اینجا به ریسک مهم اشاره می‌‌شود.

یکی از ریسک‌ها و ابهامات موجود بازار، روند برجام بوده که شدن یا نشدن برجام روی سیاست کلان اقتصادی تأثیر دارد.این ابهام روی سودآوری شرکت‌های بورسی تأثیرگذاراست چون به صورت مستقیم نرخ دلار و سوددهی شرکت‌ها از آن تأثیر می‌‌گیرد.

ریسک دوم، بحث قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی بوده که به دلیل جنگ اوکراین این امر رخ داد و بالا بودن قیمت‌های جهانی معلوم نیست که کوتاه‌مدت یا بلندمدت خواهد بود.

این رشد قیمت‌ها باعث شده که شرکت‌های کامودیتی پایه در کشور هم از آن منتفع شوند اما چون این امر مرتبط با یک موضوع سیاسی یعنی جنگ اوکراین بوده معلوم نیست که عاقبت این موضوع سیاسی چه می‌‌شود. این ابهام بزرگ در بازار جهانی همچنان وجود دارد و در سودآوری شرکت‌های کامودیتی پایه کشور هم تأثیرگذار است.

ریسک سوم هم بحث سیاست داخلی است که به مواردی چون قانون بودجه، نرخ بهره، چاپ پول و عوارض صادراتی مرتبط شده و این موارد می‌‌توانند به صورت مستقیم روی نقدینگی و نرخ تورم تأثیر بگذارند. به تبع آن روی سودآروی شرکت‌های بورسی تأثیرگذار خواهند بود.

در حال حاضر با وجود شفافیت بیشتر، اما تغییر این مقررات به صورت هفتگی یا ماهانه باعث می‌‌شود به عنوان یک ریسک بر  سر بازار سرمایه خودنمایی کند و هنوز هم معلوم نیست تا چقدر تصمیمات دولت بر روند سودآوری شرکت‌ها تأثیرگذار است.

در شرایط فعلی، پیش‌بینی بازار سرمایه به صورت کلی سخت است و با توجه به ریسک‌های بالا از جمله در شرایط بین‌المللی و قیمت کامودیتی جهانی، معتقدم باید به سراغ سهم‌هایی رفت که به قیمت رسیده باشند، در این مدت کاهش قیمت خوبی داشته و ارزنده شده‌اند. شرکت‌های مصرفی که بیشتر با صنایع مصرفی داخلی در ارتباط بوده و از بازار داخلی ایران منفعت می‌‌برند وسودده هستد. شرکت‌هایی که چندان با نرخ ارز مرتبط نیستند و بعد از سال 99 دچار افت قیمت شده‌اند و کمتر تحت ریسک‌های کلان بازار قرار دارند.

در شرایط فعلی و با توجه به روند بازار، چندان به گزاره آشتی بین معامله‌گران با بازار اعتقادی ندارم چون اتفاقی که در دو سال گذشته افتاده این است که تعداد ذینفعان بازار سرمایه از چند صد هزار نفر به چند میلیون نفر افزایش یافت و بیش از 10 برابر رشد داشت. این ذینفعان، بازار سرمایه را دائماً رصد می‌‌کنند، هر چند که برخی از آنها از بازار سرمایه دلسرد شده و به صورت کلی از بازار خارج شده‌اند.

برخی دیگر از این ذینفعان بازار سرمایه، فعالانه و به صورت روزانه بازار را رصد می‌‌کنند ولی اکثریت آنها نیم نگاهی به بازار دارند و هر موقع که بازار بورس در مقابل سایر بازارها جذابیت بیشتری دارد، به آن ورود پیدا خواهند کرد.

برخی دیگر از ذینفعان بازار کماکان از دو سال قبل سهامدار بوده و به صورت کامل از بازار خارج نشده‌اند، به همین دلیل تعداد ذینفعان بازار بیشتر شده و این امر باعث شده هر موقع بازار جذاب باشد از نظر سرمایه‌گذاری تعداد بیشتری وارد بازار شوند و هر موقع که قیمت سهم‌ها گران باشد تعداد بیشتری فروشنده می‌‌شوند.