لیر ترکیه، سال گذشته میلادی، 44 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد. روند افت ارزش لیر همچنان ادامه دارد، اما کند شده است. آیا در این شرایط سرمایهگذاری روی لیر و همچنین ورود به بازار املاک ترکیه منطقی است؟
ارزش لیر ترکیه در سال گذشته سقوط شدیدی را تجربه کرد و تورم نیز در این کشور به شدت افزایش یافت. هر چند که به مرور وضعیت لیر در برابر دلار آمریکا تا حدودی بهبود یافت، اما تورم در ترکیه همچنان بالاست. به گونه‌ای که موسسه آمار این کشور در روزهای گذشته اعلام کرد، تورم سالانه به ۶۱.۱۴ و در واقع، به بالاترین حد خود در ۲۰ سال اخیر رسیده است.
لیر سال گذشته ۴۴ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داد و در ماه دسامبر ۲۰۲۱ به رکورد ۱۸.۴۱ در برابر دلار آمریکا سقوط کرد (خبرآنلاین).
اکنون این نسبت بهبود یافته. به گونه‌ای که به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی طلا، سکه و ارز، امروز، ۲۰ فروردین (۹ آوریل ۲۰۲۲) هر یک دلار آمریکا، برابر با حدود ۱۴٫۷۵ لیر است. عملکرد ارز آمریکایی در برابر پول ملی ترکیه، در شش ماه گذشته حدود ۶۴ درصد رشد داشته اما این روند افزایشی، در یک ماه اخیر به ۶۵ صدم درصد، محدود شده.
اما دلایل سقوط ارزش لیر در برابر دلار چه بوده است و آینده این ارز چه می‌شود؟ آیا با توجه به کند شدن روند کاهش ارزش لیر در برابر دلار، سرمایهگذاری روی آن منطقی است؟
برزو حق‌شناس در گفتگو با "تجارت‌نیوز" رشد فزاینده نقدینگی در ترکیه را عامل وضعیت موجود می‌داند و معتقد است که سرمایهگذاری روی لیر ترکیه منطقی نیست.
رشد نقدینگی یا کاهش نرخ بهره؟
او توضیح می‌دهد: عامل اصلی کاهش ارزش لیر، رشد نقدینگی است. نقدینگی در ترکیه در یک سال اخیر ۶۰ درصد و در ۱۰ سال گذشته، به طور متوسط سالانه ۲۲ درصد افزایش یافته. در این شرایط، طبیعی است که ارزش پول ملی افت کند.
حق‌شناس می‌افزاید: برخی از اقتصاددانان در ایران تلاش می‌کنند این موضوع را به عدم افزایش نرخ بهره در ترکیه مرتبط کنند. همین افراد در خود کشور ما هم با تاثیرگذاری روی دولت‌ها، در مقاطعی باعث دستکاری در نرخ بهره شدند که آثار زیان‌باری برای بازار سرمایه داشت.
این کارشناس بازارهای مالی ادامه می‌دهد: موضوع کاهش نرخ بهره در ترکیه، فقط ممکن است به عنوان محرک عمل کرده باشد اما عامل اصلی همان رشد فزاینده نقدینگی است.
او تاکید می‌کند: دستکاری نرخ بهره بسیار خطرناک است و می‌تواند بر بازار کار و اشتغال کشورها اثر منفی بگذارد. تنها شاید بتوان به عنوان سیاستی مقطعی از آن استفاده کرد. همانگونه که در آمریکا پس از بحث‌های فراوان، نرخ بهره تنها ۲۵ صدم درصد افزایش یافت و به پنح دهم درصد رسید. بر اساس نقشه راه بانک مرکزی این کشور، ممکن است در صورت فراهم شدن همه شرایط، تا پایان سال میلادی نرخ بهره به ۱ و ۷۵ صدم درصد برسد.
حق‌شناس می‌افزاید: اما در ایران روی موضوع نرخ بهره تمرکز زیادی وجود دارد و گاهی چالش‌های جدی نیز ایجاد می‌کند. مهم‌ترین آسیب نرخ بهره بالا این است که کمر تولید می‌شکند و در واقع این رویکرد، اشتغال را تهدید می‌کند. در حالی که افزایش نرخ بهره در دنیا سیاستی موقت و محتاطانه برای کنترل تورم است. اگر مانند کشورهایی چون ایران و ترکیه، مشکل خلق نقدینگی ادامه‌دار باشد، به نتیجه خاصی نیز منجر نمی‌شود.
آینده لیر چه می‌شود؟
این کارشناس بازارهای مالی می‌گوید: با توجه به تداوم رشد نقدینگی، به نظر می‌رسد روند افت ارزش لیر ادامه پیدا کند. سیاست‌های اقتصادی این کشور شباهت زیادی به مسیری دارد که در ایران در سال‌های گذشته طی شد. سیاست‌های پوپولیستی به خلق نقدینگی، کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم منجر می‌شود.
او می‌گوید: کرونا و جنگ روسیه و اوکراین نیز به شدت به صنعت گردشگری و در نتیجه اقتصاد ترکیه آسیب زده و مزید بر علت شده است.
خرید لیر یا ملک در ترکیه، سرمایهگذاری مناسبی است؟
آیا با توجه به کند شدن روند کاهش ارزش لیر در برابر دلار، سرمایهگذاری روی آن صحیح است؟ حق‌شناس، این اقدام را منطقی نمی‌داند.
او در مورد سرمایهگذاری در بازار مسکن ترکیه نیز می‌گوید: تورم در این کشور در حال افزایش است و این موضوع، قیمت املاک را نیز بالا می‌برد. در نتیجه ممکن است خریداران ملک در ترکیه، بازدهی مثبتی به دست آورند.
این کارشناس بازارهای مالی می‌افزاید: البته همین بازدهی در بازار مسکن ایران نیز می‌تواند نصیب افراد شود. مگر اینکه شخصی اهداف دیگری از سرمایهگذاری در ترکیه داشته باشد. در غیر این صورت، با توجه به شرایط اقتصادی این کشور، سرمایهگذاری در بازار املاک آن را توصیه نمی‌کنم.
امروز متوسط قیمت لیر در بازار ارز ایران، بر اساس اعلام کانون صرافان ایران به ۱۸۳۶ تومان رسید. این در حالی است که قیمت‌ها در صرافی‌های مختلف بین ۱۸۰۰ تا ۳۹۵۰ نوسان داشت.
قیمت لیر، روز شش فروردین، نخستین روز کاری سال جدید، ۱۸۹۰ تومان بود. این به معنای افت ۲،۸۶ ارزش ارز ملی ترکیه، در این بازه زمانی است.