احیای ارتباط با کشورهای همسایه، چندماهی است که در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفته است. این روزها نوبت به کشور ارمنستان رسیده است؛ این کشور 3میلیون نفری محصور در خشکی که مرز مشترک با ایران، ترکیه، آذربایجان و گرجستان دارد، سالانه 5میلیارد دلار واردات دارد که در این میان دو کشورچین و روسیه سهم خوبی از این بازار دارند.
البته تا مدت‌ها ترکیه و آذربایجان هم صادرات گسترده‌ای به این کشور داشتند اما برخی از مناقشات سیاسی سبب شد که روابط اقتصادی این کشورها تیره شود و آن‌گونه که به نظر می‌رسد، روابط کشورهای یاد شده با ارمنستان رو به اصلاح است.از آنجا که روسیه در جنگ با اوکراین است و به‌واسطه تحریم‌های صورت گرفته نمی‌تواند مانند گذشته در بازار‌های مختلف نقش‌آفرین باشد، ایران می‌تواند از این فرصت به نفع خود استفاده کند؛ لذا سفر هیأت ایرانی به ارمنستان که اواخر هفته گذشته (چهارشنبه) انجام شد و همچنان ادامه دارد، فتح‌بابی برای توسعه همکاری‌ها است. در مقطع فعلی حجم تجارت ایران و ارمنستان 500 میلیون دلار است اما در نشست‌های مشترکی که طرفین داشتند، تأکید شد این رقم تا یک میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
2250 کالا در حد درخواست باقی ماند
ایران؛ کارنامه خوبی در بازار ارمنستان ندارد. 2دی‌ماه سال 99 بود که کشور ارمنستان اعلام کرد قصد دارد به‌دلیل تحریم‌های ترکیه حدود ۲۲۵۰ قلم کالا را از ایران تأمین کند. این موضوع یک فرصت مناسب برای فعالان اقتصادی بود که وارد این کشور همسایه شوند. سازمان توسعه تجارت نیز در همان برهه طی نامه‌ای در 8دی‌ماه 1399 عنوان کرد این موضوع فرصت بسیار خوبی برای شرکت‌های ایرانی است. در آن نامه نوشته شده بود که با توجه به سفر وزیر اقتصاد این کشور به تهران به‌قید فوریت نسبت به تعیین شرکت‌های توانمند ایرانی برای صادرات کالا به ارمنستان اقدام مقتضی انجام شود، اما این امر در حد یک صحبت و نامه باقی ماند و برای فعالان اقتصادی فرصت‌سازی صورت نگرفت که بتوانند به‌راحتی وارد این بازار شوند. از این‌رو در مقطع جدید و با توجه به پیگیری‌های مستمر سازمان توسعه تجارت، این امیدواری وجود دارد که کارنامه ایران در بازار ارمنستان، درخشان شود.
یکی از اعضای اتاق بازرگانی که خواست نامش مطرح نشود، درباره اینکه چرا سال گذشته و در شرایطی که صادرات کالا از ترکیه به ارمنستان ممنوع بود، ایران نتوانست جای ترکیه را پر کند، گفت: از آنجا که دولت مشغول قانونگذاری و سخت کردن شرایط صادرات بود، وقتی برای تسهیل صادرات به ارمنستان نداشت، لذا هیچ اقدامی برای رفتن به بازار ارمنستان صورت نگرفت البته سازمان توسعه تجارت به برخی از فعالان اقتصادی تأکید کرد که بیش از گذشته صادرات به ارمنستان داشته باشند اما خودش عقب‌نشینی کرد و تنها بیننده بود.او ادامه داد: سال گذشته به دلیل آنکه کشور به جهت تحریم‌های ظالمانه دچار اختلال ارزی نشود، صادرات کالا با جدیت دنبال نمی‌‌شد و همواره تأمین بازار داخل در اولویت قرار گرفته بود اما اکنون به نظر می‌رسد که شرایط نسبت به گذشته بهتر است و با برنامه می‌توان صادرات را پیگیری کرد.
صادرات خودرو، صنایع غذایی و ...
هرویک یاری‌جانیان؛ رئیس اتاق مشترک ایران و ارمنستان نیز به ایران گفت: دو موضوع را به‌صورت جدی می‌توان با ارمنستان پیش برد؛ یکی از آنها تولید خودروی مشترک و دیگری لوازم خانگی است. می‌توان خط تولید ایران‌خودرو را در قالب همکاری با ارمنستان ایجاد کرد، همان‌گونه که ایران‌خودرو در آذربایجان خط تولید خودرو دارد.او ادامه داد: می‌توان در تولید لوازم خانگی و صنایع غذایی نیز به تولید مشترک با ارمنستان دست یافت. درست است که بازار ارمنستان کوچک است اما می‌توان صادرات مجدد را از آن کشور پیگیری کرد و این امر برای کشور ما که همواره مورد تحریم‌های ظالمانه واقع شده امری حیاتی است. اگر موارد عنوان شده از جمله صادرات خودرو، محصولات غذایی و لوازم خانگی به کشورهای مختلف را اجرایی کنیم، می‌توانیم به دستاوردهای خوبی دست یابیم.
دولت وصل‌کننده بخش خصوصی به بازار ارمنستان باشد
در این خصوص با برخی از اعضای اتاق بازرگانی صحبت کردیم و درباره چرایی عدم توجه دولت قبل به بازار ارمنستان پرسیدیم. آنها اظهار داشتند که نگاه دولت گذشته، صادرات به کشورهای اروپایی بود و برای توسعه و نقش‌آفرینی فعالان اقتصادی در بازار کشورهای همسایه فعالیت خاصی انجام نمی‌داد، لذا بخش خصوصی هم بدون حمایت دولت نمی‌تواند وارد بازاری شود و بعضاً می‌دیدیم که برخی از شرکت‌ها با رانت‌هایی که داشتند، می‌توانستند از چنین بازارهایی بهره ببرند، اما بخش خصوصی واقعی همواره از این‌گونه بازارها جا می‌ماند.آنها خاطرنشان کردند درست است که بازار ارمنستان در قیاس با برخی از بازارها کوچک‌تر است اما همین بازار برای برخی از صادرکنندگان بسیار جذاب ودرآمد‌زا است و از سویی ورود در هر بازاری به منزله تبلیغ کالای ایرانی است. حال امیدواریم دولت سیزدهم غفلت‌های گذشته را جبران کند و وصل کننده بخش خصوصی به بازار ارمنستان باشد.
به دنبال حذف موانع صادراتی هستیم
سیدرضا فاطمی‌امین؛ وزیر صنعت، معدن و تجارت که این روزها به‌دنبال توسعه صادرات غیرنفتی است و اعتقاد دارد این مهم در صورت همکاری با کشورهای همسایه حاصل می‌شود، در سفر به کشور ارمنستان گفت: یکی از اولویت‌های دولت گسترش تجارت خارجی است که باید به‌صورت نسبی درون‌زا و برون‌گرا باشد. خوشبختانه امسال صادرات ایران بسیار رونق گرفته و رشد پیدا کرده است، اما لازم است برای تداوم و افزایش این رشد، چند کار را در دستور کار قرار دهیم. یکی از کارهایی که باید در داخل کشور صورت گیرد این است که موانع صادراتی را رفع کنیم و یک بخش هم به خارج از کشور برمی‌گردد که ما باید با کشورهایی که مایل هستیم سطح روابط را افزایش دهیم، جلسه برگزار کرده و در مورد موانعی که وجود دارد رایزنی کنیم.او با بیان اینکه در مورد ارمنستان دو رویکرد وجود دارد، بیان کرد: یک رویکرد در مورد بازارارمنستان است و دیگری هم مربوط به بازارهایی است که از طریق ارمنستان می‌شود به آنها دست یافت که از جمله می‌توان به روسیه، کشورهای قفقاز، اروپایی و به طور ویژه اتحادیه اوراسیا اشاره کرد.
حضور لوازم خانگی ایران در ارمنستان
وزیر صمت با بیان اینکه اگر سازوکارهای نقل‌وانتقالات پولی و مالی بخوبی شکل بگیرد حجم تجارت دو کشور در مدت کوتاهی دو برابر خواهد شد، ادامه داد: در جلسه‌ای که با وزیر امور اقتصادی و دارایی و معاون نخست‌وزیر ارمنستان داشتیم، تمرکزمان علاوه بر صادرات کالاهای ایرانی به ارمنستان، سرمایه‌گذاری مشترک است. فناوری‌های ایران در این کشورها بسیار مورد استقبال قرار گرفته و به صراحت از ما می‌خواستند که انتقال فناوری داشته باشیم و در این زمینه گفت‌و‌گوهایی نیز بین کسب‌وکارهای ایرانی و ارمنستانی شکل گرفته و زمینه‌هایی را آشکار کرده است. به‌عنوان مثال در حوزه لوازم خانگی تمایلاتی وجود دارد که فناوری‌ها و قطعات از ایران تأمین شود و در ارمنستان تولید صورت گیرد.
افزایش ۲۰ درصدی صادرات به ارمنستان
فاطمی‌امین درخصوص سطح صادرات و مراودات با ارمنستان نیز گفت: سطح صادرات اکنون حدود 500میلیون دلار است که نسبت به سال گذشته 20درصد رشد داشته است، البته طرف ارمنستانی درباره رقم یک میلیارد دلار صحبت می‌کند و نظرشان بر این است که می‌شود 500میلیون دلار را دو برابر کرد و ما نیز معتقدیم این رقم قابل افزایش است.وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان همچنین در دیدار با سورن پاپیکیان؛ معاون نخست‌وزیر ارمنستان با تأکید بر اینکه تجارت بین‌المللی ایران در سال ۱۴۰۰ به حدود ۱۰۰میلیارد دلار می‌رسد، بیان کرد: ایران بدون نفت حدود ۸۰میلیارد دلار مبادلات خارجی دارد که این حجم از مبادلات با روش‌های مختلفی در حال انجام است و امسال نیز ۴۰درصد بیش از سال گذشته صادرات داشتیم.
رکورد در تهاتر کالا
او با بیان اینکه تا چند ماه آینده باید به‌صورت عملیاتی کارهای مشترک را انجام دهیم، یادآور شد: در یک سال گذشته روابط اقتصادی دو کشور افزایش داشته است، اما همچنان ناکافی است و میزان روابط باید با عملیاتی کردن ظرفیت‌های مشترک چون ترانزیت و صنایع غذایی، ارتقا پیدا کند. اگر ارتباط میان کسب‌وکارهای ایرانی و ارمنی شکل بگیرد، به موفقیت‌های خوبی درخصوص افزایش مراودات میان دو کشور دست خواهیم یافت.
سوآپ چند جانبه
او با اشاره به سفرهای خارجی خود به کشورهای عربی در چند وقت اخیر بیان کرد: محصولات ارمنستان، ایران و کشورهای عربی را می‌توانیم با روش سوآپ با هم مبادله کنیم، همچنین صادرات دام زنده و گوشت نیز با این روش می‌تواند انجام شود. شرکت‌های ایرانی فعال در حوزهایی از جمله صنایع غذایی و لوازم خانگی به بلوغ رسیده‌‌اند و باید از مرزهای کشور خارج شوند. اکنون این شرکت‌ها می‌توانند در ارمنستان سرمایه‌گذاری کرده و پایگاهی برای تولید در این کشور و صادرات به سایر کشورها به وجود آورند.
از ارمنستان به اوراسیا بروید
در این میان سورن پاپیکیان؛ معاون نخست‌وزیر ارمنستان در دیدار با وزیر صمت کشورمان با تأکید بر ضرورت فعال‌تر شدن پتانسیل‌های مورد نیاز برای ارتقای روابط تجاری و اقتصادی ایران و ارمنستان، بیان کرد: هر چند خود ارمنستان بازار کوچکی محسوب می‌شود، اما امروزه این کشور پتانسیل و دروازه‌ای برای ورود به اتحادیه اقتصادی اوراسیا است.او با بیان اینکه تمرکز خود را روی تأمین منافع ایران در اوراسیا معطوف کرده‌ایم، گفت: تمرکز روی بازار اوراسیا می‌تواند مشوق ارتقای روابط دوجانبه نیز باشد و سبب فعال‌تر شدن سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه شود.
پاپیکیان، توسعه مناطق آزاد را از اولویت‌های ارمنستان دانست و اضافه کرد: این منطقه آزاد بازاری برای ورود به اتحادیه اوراسیا است و باید برای افزایش حجم مراودات تجاری، این موضوع در دستور کار ایران نیز قرار بگیرد.
