خصوصی‌سازی و نحوه واگذاری برخی بنگاه‌های اقتصادی دولتی در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده که بارها نمونه‌های آن مشاهده شده است؛ یکی از این واگذاری‌های جنجالی مربوط به شرکت فروشگاه زنجیره‌ای رفاه به بخش خصوصی است که شبیه ماجرای هفت‌تپه است.
به گزارش ایران جیب از ایرنا، سهام فروشگاه رفاه به عنوان یک شرکت دولتی در اختیار بانک‌های ملی، صادرات، ملت، تجارت، سپه و سازمان زمین و مسکن، بیمه ایران، بیمه مرکزی، شهرداری تهران و برخی شهرداری‌های کلان‌شهرها قرار داشت.
فروشگاه رفاه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و باسابقه‌ترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور، از سال ۱۳۷۴، تأسیس و راه‌اندازی شد.
بیش از ۶۲ درصد سهام رفاه در سال‌های ۹۴ و ۹۵ در یک واگذاری جنجالی به دو شرکت سهامی خاص با نامهای «سپهر نوید آفرین» و «بازتاب سهام توس» واگذار شد که اسناد و تخلفات این واگذاری در همان زمان منتشر شد.
در حال حاضر علاوه بر ۲ شرکت فوق، شهرداری برخی شهرها از جمله تهران در کنار شرکت بیمه ایران، سازمان ملی زمین و مسکن و سه شرکت دیگر سهامداران اصلی فروشگاه رفاه هستند.
۲۰ درصد سهام فروشگاه رفاه در دو ماه بهمن و اسفندماه سال ۹۵ با قیمت حدود ۱۴۵ میلیارد تومان به صورت اقساط و در روز ۲۳ فرودین ماه سال ۹۶ بیش از ۴۲ درصد دیگر از سهام آن به قیمت ۳۲۰ میلیارد تومان به فروش رسیده بود.
«سپهر نوید آفرین» توانست در بهمن ۱۳۹۵، ده درصد سهام رفاه را از بانک ملت و یک ماه بعد در اسفند ۱۳۹۵، ۴۷/۹ درصد سهام این فروشگاه را از بانک تجارت جمعاً با مبلغ تقریباً ۱۴۵ میلیارد تومان خریداری کند، به طوری که ۲۰ درصد سهام رفاه به جریانی خاص از واردکنندگان برنج واگذار شد.
شرکت خصوصی «بازتاب سهام توس» نیز از شرکت‌های متعددی تشکیل شده بود که زیرمجموعه «گروه مالی صدر پارس» است. شرکت‌های تشکیل‌دهنده «بازتاب سهام توس» همگی همان شرکت‌های تشکیل‌دهنده «شرکت عمران و توسعه صدر پارس» بودند که بعدها به «گروه مالی صدر پارس» معروف شدند.
«گروه مالی صدر پارس» با وزارت «عباس آخوندی» در دولت یازدهم و دوازدهم بیش از پیش شناخته شد. وقتی رسانه‌ها نام شرکت‌های منتسب به آقای وزیر، دوستان و آقازاده‌هایش را منتشر کردند، نام «گروه مالی صدر پارس» هم به چشم می‌خورد. در این گروه مالی می‌شود تقریباً فهرست کاملی از اطرافیان از مشاور وزیر گرفته تا برخی بستگان «عباس آخوندی» در وزارت راه و شهرسازی را دید.
درست در همان ایامی کار واگذاری ۲۰ درصدی سهام رفاه به «سپهر نوید آفرین» تازه به اتمام رسیده بود که تقریباً یک ماه پس از آن «بازتاب سهام توس» خرید ۴۲ درصدی سهام رفاه را با نام «دانایان پارس» قطعی کرده بود.
با این حساب در اقدامی از پیش برنامه‌ریزی‌شده سهام شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه در پوشش دو شرکت کاغذی به یک گروه واگذار شده بود. واگذاری ۴۲ درصدی سهام رفاه در حالی چهار شرکت متقاضی خرید داشت که دو خریدار انصراف دادند و رقابت بین «شرکت صنایع غذایی آوازه» و «دانایان پارس» (از شرکت‌های تابعه بازتاب سهام توس) باقی ماند که این رقابت کاملاً صوری بود چراکه اندکی بعد مشخص شد، این دو مجموعه در اختیار یک نفر قرار دارد.
پس از واگذاری، دو شرکت «سپهر نوید آفرین» و «بازتاب سهام توس» صاحبان اکثریت سهام فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه هستند که شرکت «سپهر نوید آفرین» در اسناد منتشر شده توسط روزنامه رسمی کشور متعلق به خانواده‌ای است که بیشتر از نام خانوادگی‌شان با نام تجاری «آوازه» شناخته می‌شوند. شرکتی که تا مدت‌ها به اسم برنج ایرانی، برنج‌های هندی و پاکستانی را وارد می‌کرد و در بازار داخل به فروش می‌رساند.
۹۰ درصد تخفیف
شرکت فروشگاه رفاه از آغاز فعالیتش تا سال ۱۳۹۶ توانست ۲۲۵ فروشگاه قطعی در ۲۹ استان کشور دایر کند؛ این موارد در کنار املاک و مستغلات دیگر آن که با کاربری‌های دیگر نظیر دامداری، اداری و... تحت تملک داشت، ارزشمندی آن را نشان می‌دهد.
در آن زمان سرمایه فروشگاه‌های رفاه با ۲۲۵ شعبه و گردش مالی سالانه هزار میلیارد تومان و نزدیک به چهار هزار نیروی کار بیش از پنج هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شد که یکباره به آن چوب حراج زده شد و بیش از ۶۲ درصد سهامش تنها با ۴۶۵ میلیارد تومان آن هم به صورت قسط فروش رفت؛ یعنی چیزی حدود ۹۰ درصد تخفیف در معامله!.
خریدار بخش قابل توجهی از سهام فروشگاه، شرکت بازرگانی سپهر نویدآفرین به مدیرعاملی امیرحسین ابوترابیان بود که این شرکت در زمینه واردات مواد غذایی، حیوانی، نباتی، آشامیدنی، محصولات وابسته، نباتات و حیوانات زنده و همچنین صادرات کالا فعالیت می‌کرد.
شرکت محصولات غذایی «آوازه» نیز بخش مهمی از سهام و مالکیت فروشگاه رفاه را در اختیار دارد و سعید ابوترابیان و امیرحسین ابوترابیان در شرکت‌های متعددی از جمله «شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه»، شرکت‌های «سپهر نوید آذین»، «بازتاب سهام توس» و «سپهر نوید آفرین» عضو هیات مدیره بوده‌اند.
ابوالفضل، جعفر و نوید ابوترابیان نیز از دیگر نام‌هایی است که در هیات مدیره‌های شرکت‌های وابسته به این خانواده تکرار شده که بیانگر بروز ظهور یک گروه مالی- خانوادگی است.
طبق بررسی‌ها، برخی از شرکت‌های این خانواده از جمله گیرندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند. مثلاً شرکت سپهر نوید آفرین (سهامدار مهم فروشگاه رفاه) حدود ۴۲ میلیون دلار ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده است. همچنین «شرکت آتیه فراز ایرانیان» از جمله دیگر شرکت‌های این مجموعه بخشی از ارزهای دولتی را برای انجام واردات گرفته بود که در دوره‌ای، بیش از ۱۶ میلیون دلار می‌شد که همه این ارزها به واردات برنج با نرخ پایین تعلق گرفته است.
شرکت‌های خانواده ابوترابیان درمجموع بیش از ۱۰۰ میلیون دلار (۱۰۶.۸۳۹.۰۵۲ دلار) ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفتند، البته مشخص نیست که این ارزهای پرداخت شده چه سرنوشتی داشتند و لازم است نهادهای نظارتی آن را بررسی کنند.
مدیر نجومی بگیری که برای ایجاد زیان آمده بود
«فرشید گلزاده» از مؤسسین بنیاد امید ایرانیان و از خردادماه سال ۷۶ سر از عالم سیاست درآورد و ارتباطات رفاقتی و خانوادگی سکوی پرشی برای او شد، آن قدر که توانست مشاور رسانه‌ای «محمدرضا عارف» در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ باشد و بعد از انتخابات ۹۲ به عضویت هیأت مدیره و ریاست فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه رسید.
پس از انتصاب مدیرعامل بانک ملی ایران در ابتدای دولت حسن روحانی، برخی اعضای ستاد انتخاباتی نامزد انصراف داده اصلاح‌طلبان توانستند راهی هیئت‌مدیره فروشگاه رفاه شوند تا پشتوانه‌ای اقتصادی برای تشکیلات سیاسی باشند.
گلزاده در فروردین ۱۳۹۳ با حکم مدیرعامل وقت بانک ملی ابتدا به عنوان رئیس هیات مدیره و تنها چند ماه بعد بدون سابقه قابل ذکری در امور اجرایی به عنوان مدیرعامل فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه معرفی شد.
گلزاده همچنین یکی از مدیران نجومی بگیر در دولت روحانی بود و فیش حقوق ۲۴ میلیون تومانی او منتشر شد آن هم در زمانی که رفاه یک نهاد دولتی محسوب می‌شد.
فرشید گلزاده دائم بین ایران و انگلستان در رفت‌وآمد بود که این موضوع صدای اعضای هیئت‌مدیره فروشگاه رفاه را درآورد. آن‌ها طی نامهای در ۱۹ مهر ۱۳۹۳ به مدیرعامل وقت بانک ملی و نماینده بانک‌های سهامدار در هیئت‌مدیره رفاه نوشتند: «متأسفانه مدیرعامل محترم بدون اطلاع هیئت‌مدیره و حراست مجموعه و همچنین بدون اخذ مرخصی جهت مسافرت خارج از کشور (انگلیس) چند روزی است که در محل کار خود حضور ندارد. ضمناً از تاریخ ۹/۴/۹۳ که طبق مصوبه هیئت‌مدیره در شرکت موظف گردیده‌اند نیز تاکنون یک‌چهارم از مدت مذکور را در سفرهای خارج از کشور گذرانده‌اند که این عدم حضور و نظارت کافی ممکن است موجب بروز ضرر و زیان و سوءاستفاده‌های مالی در شرکت گردد.»
البته او چند روز بعد به محل کار برگشت و با حکمی که در دست داشت، در اولین جلسه هیئت‌مدیره، اخراج همه کسانی را که در تهیه نامه نقش داشتند، ابلاغ کرد.
از زمان حضور این مدیر سیاسی سود فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه تقریباً نصف شده بود. فروشگاهی که در سال مالی منتهی به ۳۰ مهر ۹۲ با ۲۹ میلیارد تومان سود به عنوان یکی از پربازده‌ترین شرکت‌های کشور شناخته می‌شد، در سال مالی منتهی به ۳۰ مهر ۱۳۹۳ تنها ۱۷ میلیارد تومان سود کسب کرد. این روند در سال بعد نیز ادامه داشت تا این که نه‌تنها خبری از سود نشد بلکه این شرکت زیان ده هم شد. بررسی صورت‌های مالی ۱۳۹۸ فروشگاه زنجیره‌ای رفاه نشان می‌دهد که این شرکت در تاریخ تنظیم ترازنامه بیش از ۱۹۰۰ میلیارد تومان بدهی داشته است.
به نظر می‌رسد که انتخاب فرشید گلزاده در جهت زیان‌دهی هدفمند بود تا سهام آن زیر قیمت و به نوعی به تاراج برود. نکته جالب توجه این بود که گلزاده از سوی هر دو طرف ماجرا یعنی فروشنده و خریدار سهام به عنوان مدیرعامل انتخاب شد و در سمت خود باقی ماند؛ هر چند او در تیرماه سال ۱۳۹۷ از مدیریت رفاه کنار کشید و استعفا داد.
گلزاده در حالی از قیمت فروشگاه رفاه اظهار بی‌اطلاعی می‌کرد که امضای وی به عنوان فروشنده زیر قرارداد فروش این فروشگاه وجود داشت.
فروش اموال پس از واگذاری
نماد فروشگاه رفاه از روز ۲۷ بهمن‌ماه سال ۹۷ تا امروز در بورس بسته شده است.
بر اساس این گزارش، این شرکت که با برنامه‌ریزی به یک شرکت زیان ده تبدیل شده بود، امروز و بر اساس صورت‌های مالی حسابرسی شده منتهی به مهرماه سال گذشته به ازای هر سهم به سود ۱۳, ۳۶۷ ریال رسیده و سود ۶۰۲ میلیارد تومانی دست یافته است.
همچنین بر اساس صورت‌های مالی حسابرسی نشده منتهی به ۳۰ مهر امسال نیز سود هر سهم آن حدود ۲۰, ۵۱۶ ریال است و سود خالص هم حدود ۹۲۴ میلیارد تومان است.
در آخرین اطلاعیه این شرکت که در مورد صورت‌های مالی روی کدال منتشر شده آمده است در بخش لیست دارایی فروش رفته را به شرح ذیل اعلام کرده است.
این موضوعات نشان می‌دهد که این شرکت که پیش از واگذاری یکی از شرکت‌های سودده بوده با یک برنامه‌ریزی برای به تاراج بردن آن تبدیل به زیان ده شد و امروز دوباره سودده شده است؛ همچنین بر اساس فروش دارایی‌ها خریداران رفاه در پی فروش املاک هستند تا سرمایه این شرکت را به جیب بزنند و لازم است قوه قضاییه به آن ورود کند.
عدم پاسخگویی درباره وضعیت شرکت رفاه
وضعیت شرکت رفاه و بررسی عدم ابطال واگذاری آن را از مسئولان سازمان‌های خصوصی‌سازی و بورس پیگیری کردیم که حاضر به اظهارنظر نشدند.
مدیران فعلی شرکت رفاه هم حاضر به پاسخگویی نشدند و اعلام کردند لزومی نمی‌بینند درباره وضعیت شرکت، مصاحبه کنند.