واکسن‌نزده‌ها و خطر شکل‌گیری پیک اُمیکرون

رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن تشریح ویژگی‌های ابتلای همزمان به کرونا و آنفلوآنزا که «فلورونا» نام گرفته است، گفت: واکسن نزده‌ها که بنا بر آمار، حدود هشت میلیون نفر در کشور را شامل می‌شوند، می‌توانند برای بروز یک پیک دیگر در کشور مشکل‌ساز شوند.

به گزارش ایسنا، علیرضا ناجی درباره ابتلای همزمان به کرونا و آنفلوآنزا که فلورونا نام‌گذاری شده است، گفت: فلورونا یک عنوان جدید است، اما ابتلای همزمان به دو عفونت تنفسی پدیده جدیدی نیست. سابقه این موضوع از قبل هم وجود داشته و در دوران کووید هم امکان بروز این پدیده وجود دارد. معمولا ممکن است که درصدی از افراد، به صورت توامان به عفونت‌های ویروس‌های تنفسی مبتلا شوند. به عنوان مثال از گذشته ممکن بود ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا یا ویروس‌های تنفسی دیگری به صورت همزمان در یک فرد ایجاد عفونت کنند که البته درصد کمی است.
فلورونا؛ عفونت همزمان کرونا و آنفلوآنزا
وی با بیان اینکه در دوران پاندمی هم بسته به فعالیت ویروس‌های مختلف این موضوع را شاهد بودیم، گفت: بنابراین ایجاد عفونت همزمان دو بیماری تنفسی در یک فرد، موضوع جدیدی نیست. بر این اساس فلورونا، ترکیب آنفلوآنزا و کووید نیست، بلکه ایجاد عفونت همزمان این دو بیماری در فرد است. به طوری که یک فرد هم به کرونا مبتلا شده است هم به آنفلوآنزا و نام جدیدی مانند فلورونا بر آن گذاشتند. بنابراین به این معنا نیست که ویروس‌های عامل کووید و ویروس‌های عامل آنفلوآنزا از نظر ژنتیکی باهم ترکیب شده باشند.
خطر بروز «نوترکیبی» از طریق ترکیب ژنتیکی سویه‌های
مختلف کرونا
ناجی با بیان اینکه در عین حال در شرایط فعلی هم باتوجه به گردش واریانت‌های مختلف، ممکن است مثلا واریانت دلتا و اُمیکرون به صورت همزمان در فردی منجر به عفونت شوند، گفت: البته احتمال ضعیفی وجود دارد که ویروس‌هایی که هم‌خانواده هستند، ‌مانند سویه‌های مختلف ویروس کرونا، با یکدیگر نوترکیبی هم بدهند و منجر به سویه‌های جدیدی شود. به همین دلیل تاکید می‌کنیم که باید کووید را کنترل کنیم تا شانس ایجاد سویه‌های جدید را کاهش دهیم؛ به طوری که هم خود ویروس کمتر تکثیر شود و تغییرات در آن ایجاد نشود و هم اینکه احتمال نوترکیبی بین گونه‌ها و واریانت‌های مختلف را کاهش دهیم. بنابراین درباره ویروس‌های هم‌خانواده ممکن است هم بروز همزمان آن‌ها را در یک فرد داشته باشیم و هم ممکن است، شاهد بروز نوترکیبی در آن‌ها باشیم. به طوری که سویه‌هایی باهم ترکیب شده و یک سویه جدید ایجاد شود.
احتمال تشدید علائم در «فلورونا»
وی درباره عوارض ابتلای همزمان به ویروس کرونا و آنفلوآنزا، گفت: علائم بروز همزمان این دو ویروس در یک فرد، تفاوتی با علائم کرونا یا آنفلوآنزا ندارد، اما در هر صورت از آنجایی که دو ویروس باهم بروز پیدا کرده‌اند، ممکن است علائم را تشدید کند. بسته به وضعیت ایمنی و بیماری‌هایی که فرد دارد، ممکن است بیماری شدیدتر شود. در عین حال موارد دیگری در زمینه بروز همزمان آنفلوآنزا و کرونا بوده است و حالا عنوان جدیدی به نام فلورونا بر آن گذاشته شده است.
ناجی تاکید کرد: کاملا این احتمال وجود دارد که در کشور هم شاهد ابتلای همزمان به کرونا و آنفلوآنزا باشیم. شناسایی میزان شیوع این پدیده، بسته به این است که سیستم آزمایشگاهی ما اقدام به تشخیص همزمان ویروس‌های تنفسی مختلف کند. پیش از کووید هم درباره ویروس‌های مختلف وقتی تست همزمان را می‌داشتیم یا شناسایی اهداف چندگانه را در یک تست مدنظر قرار می‌دادیم، امکان شناسایی وجود داشت. بر همین اساس در حال حاضر باتوجه به اینکه احتمال بروز آنفلوآنزا و سایر ویروس‌های تنفسی بیشتر شده، سازمان‌های جهانی تاکید می‌کنند که ما تست‌هایی را انجام دهیم که به شناسایی همزمان ویروس‌های تنفسی مختلف از جمله عامل کووید بپردازد و شناسایی کنیم که چه عفونت‌هایی به صورت همزمان ایجاد می‌شود یا اگر موارد کوویدمان منفی هستند، چه ویروس دیگری ممکن است در حال گردش باشد. این موارد برای برنامه‌ریزی بهداشتی بسیار مهم است.
احتمال خطا در برآورد میزان شیوع کرونا و اُمیکرون در کشور
وی درباره ضرورت افزایش تست‌های تشخیصی کرونا، گفت: از ابتدایی که تعداد تست‌های تشخیصی ما شروع به کاهش کرد، به اهمیت این موضوع اشاره کردم. باید ظرفیت‌های تست‌مان را افزایش دهیم. در حال حاضر عنوان می‌کنند که اُمیکرون ضعیف‌تر است و معمولا افراد وقتیکه به بیماری تنفسی مبتلا می‌شوند که ضعیف‌تر است، می‌گویند اُمیکرون است و عیبی ندارد. در حالی که این موضوع باعث می‌شود، در زمینه میزان شیوع کرونا و اُمیکرون در کشور دچار خطا شویم. بنابراین در این مرحله باید سطح تست‌هایمان را افزایش داده و موارد بیشتری را تشخیص دهیم. همچنین باید پایش ژنتیکی انجام دهیم تا نسبت به تغییراتی که ویروس در ایران انجام می‌دهد، اشراف مناسبی داشته باشیم. بر همین اساس حتما باید تعداد تست‌هایمان را افزایش دهیم.
ناجی با بیان اینکه اگر شاهدیم که در آمریکا یا کشورهای دیگر تعداد موارد مثبت افزایش یافته، به دلیل افزایش تست‌هایشان است که می‌توانند مبتلایان بیشتری را شناسایی کنند، گفت: هرچقدر تعداد تست‌ها را بالا ببریم، به نفع‌مان است تا بتوانیم تعداد بیشتری از بیماران را شناسایی کنیم. در ایران به انجام روزانه ۱۲۰ هزار تست رسیده بودیم و نباید اجازه دهیم که تعداد تست‌هایمان کاهش یابد. باید حساسیت‌مان را افزایش داده، همه موارد مشکوک را تست کنیم تا متوجه شویم که در کشور چه اتفاقی دارد رخ می‌دهد.
اُمیکرون منجر به مرگ هم می‌شود؟
وی درباره وضعیت کشورهایی که شیوع اُمیکرون در آن‌ها بالا رفته است، گفت: باید توجه کرد که به نسبتی که تعداد ابتلا بالا می‌رود، درصد افرادی که به بستری شدن احتیاج پیدا کرده یا بیماری شدیدی می‌گیرند که گاهی در برخی موارد منجر به مرگ شود نیز افزایش می‌یابد. در هر صورت اکنون این موضوع را در کشورهایی که شناسایی درستی را دارند، می‌بینیم. یعنی مرگ ناشی از اُمیکرون هم وجود دارد. بااین حال تاکنون اطلاعاتی که از اُمیکرون وجود دارد، این است که نسبت به دلتا هم میزان بستری شدن و هم میزان مرگ‌ومیر ناشی از آن پایین‌تر است، اما همچنان باید آن را دنبال کنیم و اطلاعات لازم را به دست آوریم که اگر تغییراتی به وجود می‌آید، بتوانیم پیش‌بینی کنیم و عملکرد و پاسخ مناسب داشته باشیم.
لزوم پایش ژنتیکی و توالی‌یابی اُمیکرون در کشور
برای پیش‌بینی آینده
ناجی گفت: میزان اُمیکرون در کشور مطمئنا خیلی بیشتر از این است که شاهدیم و شناسایی شده است. ما با خانواده‌هایی برخورد کردیم که شاهد بودیم همه از یکدیگر گرفته‌اند. بنابراین تعداد موارد مسلما خیلی بیش از چیزی است که به صورت رسمی اعلام می‌کنیم. بنابراین باید حساسیت‌مان را بالا برده، ‌تعداد تست‌هایمان را افزایش دهیم و پایش ژنتیکی داشته باشیم. خوشبختانه اکنون در کشور یکسری کیت‌ها با تشخیص سریع اُمیکرون در واحدهای بهداشتی و آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت توزیع شده و این پایش را انجام می‌دهند که قدم خوبی است. علاوه بر این باید پایش ژنتیکی را به سطح توالی یابی (Sequencing) ویروس هم ارتقاء دهیم. زیرا ما باید از طریق پایش، تغییرات ژنتیکی ویروس‌هایی را که در ایران است، ردیابی کنیم. این پایش بسیار مهم است که اگر تغییرات به سمتی می‌رود که مربوط به تعداد جهش‌ها و ... است، اطلاعات ژنتیکی لازم را داشته باشیم، تا بتوانیم آن‌ها را در کنار اطلاعات بالینی قرار داده و بتوانیم تحلیل مناسبی داشته باشیم.
وی درباره احتمال غلبه اُمیکرون در کشور، گفت: از طریق پایش‌ها می‌توانیم متوجه شویم که آیا اُمیکرون به ویروس غالب تبدیل شده است یا خیر. زمانیکه موارد کووید را دیده و پایش می‌کنیم، ‌می‌توانیم متوجه شویم که درصد اُمیکرون نسبت به دلتا چقدر است و در طول زمان چقدر تغییر می‌کند و ... در حال حاضر به نظر می‌رسد که اُمیکرون در کشور شیوع پیدا کرده و چرخش دارد. تفاوتی که در کشور ما نسبت به سایر کشورهایی که با اُمیکرون درگیرند، وجود دارد، دو مورد است؛ یکی چرخش بسیار زیاد کووید طی دو پیک چهارم و پنجم است که از اسفند سال گذشته تاکنون چرخش زیادی از آلفا و دلتا داشتیم که تعداد زیادی از هموطنان‌مان درگیر شدند و یک ایمنی از این طریق ایجاد شده است. در عین حال میزان واکسیناسیون ما نسبت به کشورهای دیگر به تازگی انجام شده و جمعیت نسبتا خوبی هم تاکنون تحت واکسیناسیون قرار گرفته‌اند. امیدواریم درصد واکسیناسیون هم خیلی بالاتر رود. بر همین اساس شاید یکی از پیش‌بینی‌ها این باشد که اُمیکرون آنقدری که در کشورهای دیگر پیش رفته و شیوع بالایی پیدا کرده، ممکن است در ایران اینطور نشود، اما همه این‌ها پیش‌بینی است و باید دید که در واقعیت چه اتفاقی رخ می‌دهد.
ناجی گفت: آنطور که مشخص است، اُمیکرون قدرت سرایت بالایی دارد و سرعت شیوعش نسبت به دلتا بالاتر هم هست. در کنار اینکه ایمن‌گریزی آن هم بیشتر است که سرعت شیوعش را بالا می‌برد. با این حال شاید اعداد مربوط به قدرت سرایت در کشورهای مختلف متفاوت باشد و باتوجه به انجام اخیر واکسیناسیون و عبور از یک پیک بلند، باید بررسی کنیم که وضعیت اُمیکرون در کشور چگونه است.
تاثیر واکسن ها بر اُمیکرون
وی درباره تاثیر واکسن‌ها بر اُمیکرون، گفت: مطالعاتی درباره فایزر، اسپوتنیک، آسترازنکا، سینوفارم، سینوواک و ... و اثرشان بر اُمیکرون انجام شده است که همه این واکسن‌ها نسبت به اُمیکرون کاهش ایمنی دارند و بر همین اساس اکنون تزریق دز بوستر بسیار مهم است. بنابراین مشکل مربوط به واکسن‌ها نیست، بلکه مشکل مربوط به تغییرات ویروس است. حال در دنیا باید تصمیم گرفته شود که ترکیبات واکسن‌ها را بر اساس واریانت‌های جدید تغییر دهند یا با اصرار بر دزهای بوستر که طبق مطالعات می‌تواند در مبارزه با اُمیکرون بسیار موثر باشد، تشویق کنیم که افراد مراجعه کنند و دز بوستر را تزریق کنند. ما هم در این شرایط هستیم و اعلام شده که افراد بالای ۱۸ سال برای تزریق دز بوستر مراجعه کنند و مردم باید نسبت به این موضوع اقدام کنند.
هنوز حدود ۸ میلیون نفر در کشور واکسن کرونا تزریق نکرده‌اند
وی گفت: البته ما هنوز یک جمعیت حدود هشت میلیونی داریم که هنوز دز اول واکسن را هم تزریق نکردند که این افراد هم باید برای واکسیناسیون تشویق شوند. مطمئنا این افراد می‌توانند برای بروز یک پیک دیگر مشکل‌ساز شوند. در عین حال در حال حاضر درباره اُمیکرون، علی‌رغم ایمن‌گریزی که دارد، باز هم می‌بینیم که بیشترین افرادی که به دلیل اُمیکرون در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند، افرادی هستند که واکسن تزریق نکرده‌اند. البته در اُمیکرون نسبت ابتلای افراد واکسن زده نسبت به سویه‌های دیگر در حال افزایش است، ‌ اما باز هم افرادی که واکسن نزدند در معرض خطر بیشتری هستند و این افراد همیشه در خطرند.