آرمان ملی: عمــر دولت دوازدهم در حالــی بــه پایان رسید که با وجود تصمیمات و اقداماتی که از سوی وزارت صمت و مجلس نشینان برای صنعت خودرو صورت گرفت اما بازار همچنان در بی‌سامانی و بلاتکلیفی به سر می برد به گونه‌ای‌که اگرچه در آخرین جلسه کمیته خودرو سه محصول پر فروش سایپا از شروط پیش فروش خارج شدند که نشان دهنده نزدیک شدن قیمت بازار به نرخ فروش کارخانه است، اما همچنان در خودروهای پر فروش محصولات ایران خودرو شاهد رشد افسار گسیخته قیمت‌ها هستیم که تنها منافع آن به جیب دلالان یا به عبارتی مافیای صنعت خودرو می‌رود.
در واقع در چند سال اخیر به ویژه در خلال تصدی رزم حسینی بر مسند وزارت صمت طرح‌های مختلفی برای کاهش هیجانات بازار خودرو ارائه شد و مصوباتی همچون طرح قرعه کشی و محدودیت‌های آن ابلاغ شد اما تجربه نشان داد این طرح نتوانست بازار را ساماندهی کند، به گونه‌ای‌که به گفته دبیر انجمن خودرو تنها مزیت طرح قرعه کشی فروش توزیع 100 هزار میلیارد تومان رانت بود که تنها 20 درصد آن به خریداران واقعی رسیده و بیش از 80 هزار میلیارد تومان آن به جیب دلالان سرازیر شده است حال پس از کشمکش‌های فراوان که حتی به نامه نگاری خودروسازان برای حذف قیمت گذاری و آزاد سازی واردات منجر شد که البته با عدم تصویب طرح خودرویی ایدرو در دولت همراه بود طرح مجلس برای ساماندهی صنعت بازار خودرو که مهمترین رویکرد آن عرضه محصولات داخلی در بورس کالا است و دولت و سازمان بورس مخالفان جدی آن را تشکیل داده‌اند با تغییر دولت به عنوان تنها گزینه پیش روی صنعت پر حاشیه و بیمار خودرو قرار گرفته و احتمالا به واسطه همسویی نمایندگان انقلابی با دولت جدید احتمالا در آینده نزدیک به مرحله اجرا گذشته خواهد شد موضوعی که به اعتقاد اکثر کارشناسان طرح با نقاط کور و چالش‌های فروانی همراه است و صنعت خودروی کشور ظرفیت آزمون و خطایی دیگر را ندارد به گفته تحلیلگران با توجه به کاهیت بورس برخلاف نظرات نمایندگان این طرح موجب شفاف سازی معاملات نخواهد شد و تنها مزیت آن احتمالا حذف قیمت گذاری دستوری از صنعت خودرو خواهد بود.
دلایل اجرای یک طرح خام
بر اساس این گزارش با عدم موفقیت طرح قرعه کشی فروش نگاه متولیان صنعت به همراه بهارستان نشینانی که در این دوره بیشترین تلاش را برای اصلاح مصوبات و قوانین فعلی به کار گفته‌اند فارغ از اینکه نسبت به اکثر طرح‌های اصلاحی نمایندگان انتقادات جدی وارد است به سمت طرح های ساماندهی متمرکز شد البته با عدم تصویب طرح خودرویی ایدرو در دولت دوازدهم و عدم پیگیری این طرح در دولت کنونی تنها طرح ساماندهی بازار خودرو طرح ارائه شده از سوی نمایندگان مجلس است طرحی که مهمترین رویکرد آن عرضه خودرو در بورس کالا قرار گرفته است البته مخالفت شدید وزارت صمت و سازمان بورس با این طرح باعث شد تا عرضه خودرو در بورس در حد یک طرح باقی بماند و احتمالا به دلیل مخالفت با طرح مجلس بود که در چند ماده اخیر موضوع آزادسازی مشروط واردات خودرو مطرح شد و حتی خودروسازان در نامه‌ای به رئیس کمیسیون صنایع مجلس خواستار حذف قیمت گذاری دستور در مقابل آزادسازی واردات شده بودند موضوعی که نشان می داد با افزایش مشکلات خودروسازان و رشد زیان انباشت، دیگر انحصار شکل گرفته در بازار منافعی را برای خودروسازان به همراه نداشته و خودروسازان برای خروج از شرایط کنونی چاره‌ای جز حرکت در مسیر تجارت آزاد را نخواهند داشت.
این نامه نگاری هم فعلا نتیجه‌ای در پی نداشت و طرح مجلس که تحت عنوان «طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک» شناخته می‌شود هم اکنون تنها طرحی است که به نظر می‌رسد با ورود دولت جدید و البته همسویی بین نمایندگان انقلابی با دولت سیزدهم بیشتر شانس را برای اجرایی شدن دارد به گونه‌ای‌که حتی دهقان دهنوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار که از مخالفان سرسخت عرضه خودرو در بورس کالا بود اخیرا در نامه‌ای به شورای رقابت خواستار معرفی فهرست افراد دخیل در جریان امور قیمت‌گذاری خودرو شده است؛ نامه‌ای که احتمالات را برای به نتیجه رسیدن عرضه خودرو در بورس کالا در مجلس، تقویت می‌کند. البته فارغ از اینکه برخی از فعالان این حوزه سعی دارند تا حد وسط را گرفته به عرضه خودروهای پر تیراژ به عنوان بهترین رویکرد در اجرای این طرح اعتقاد دارند، اما در این بین ایدرو مخالف قطعی ورود خودرو به بورس است به طوری‌که صالحی نیا رئیس ایدرو در این رابطه می‌گوید: هنوز وضعیت برای اینکه متقاضیان واقعی خودرو بتوانند در بورس بیایند و شرایط خرید پیدا کنند، مهیا نشده است. لازم است از نمایندگان بورس کالا در جلسات مجلس دعوت و از آنها درخواست شود که شرایط را مهیا کنند. هرچند در شرایط کنونی ورود به طرحی که به مشکلات دامن بزند مورد موافقت این سازمان نیست.
مجلس در انتظار وزرای دولت سیزدهم
اما در علی جدی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در رابطه با طرح عرضه خودرو در بورس کالا و اینکه احتمالا شاهد اجرای آن در دولت سیزدهم خواهیم بود می‌گوید: هنوز در کمیسیون به واسطه مشکلاتی که در زمینه سیمان و فولاد ایجاد شد جلسه جدیدی در مورد طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک برگزار نشده است. وی در ادامه افزود: در جلسات قبلی اصلاحیه ماده ۴ طرح انجام و با بحث واردات خودرو به صورت مشروط موافقت شد؛ بررسی جزئیات این ماده ماند که مقرر شد در اولین جلسه کمیسیون به این موضوع رسیدگی شود. جدی گفت: همچنین عرضه خودرو در بورس هنوز نهایی نشده و وزارت صمت هم مخالف این موضوع است؛ از این رو مجلس به دنبال قانونی کردن این موضوع هستیم تا عملا جلوی دور زدن قانون توسط وزارتخانه‌ها و نهادها گرفته شود و خودرو در بورس عرضه شود.
وی تاکید کرد: عرضه خودرو در بورس جلوی رانت‌ها را خواهد گرفت. صنعت خودروی ایران انحصاری است و وضعیتی دارد که هم مصرف‌کننده و هم تولیدکننده از آن ناراضی هستند. با عرضه در بورس می‌توان فرایند تولید و عرضه را شفاف کرد. همچنین هم قیمت واقعی می‌شود و هم فاصله قیمت بازار و خودروساز از بین می‌رود. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مورد نامه رئیس سازمان بورس به شورای رقابت برای ارائه فهرست افراد در جریان امور قیمت‌گذاری خودرو گفت: ما هنوز با بورس صحبت نکرده ایم و این نامه را راسا خود رئیس سازمان بورس ارسال کرده است. وی در مورد زمان برگزاری جلسه کمیسیون صنایع برای بررسی طرح خودرو، تصریح کرد: اگر آقای رئیسی وزرا را معرفی کند کمیسیون‌ها به این موضوع خواهند پرداخت، اما اگر وزرا را با فاصله معرفی کند، هفته آینده طرح خودرو را در کمیسیون صنایع بررسی خواهیم کرد، اما احتمالا در چند روز آینده رئیس جمهور وزرای پیشنهادی را به مجلس معرفی خواهند کرد و احتمالا به زودی در جلسه کمیسیون در خصوص طرح ورود خودرو به بورس تعیین تکلیف خواهد شد.