آرمان- خاک یکی از منابع حاصل‌خیز یک سرزمین محسوب می‌شود، حال اگر به هر دلیل این موهبت طبیعی مورد بی‌توجهی یا کم توجهی قرار بگیرد، دیگر یکی از نعمات در کشت و تولید از بین می‌رود. تاکنون درباره اینکه محیط‌زیست کشور در ابعاد مختلف دچار خسران شده بارها گفته و شنیده‌ایم.
این بار هم مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد: قاچاق خاک‌های ایران از دهه ۸۰ شروع شده و همچنان ادامه‌دار است. این در حالی است که در آذر سال‌جاری علیمراد اکبری گفت: در چهار سال گذشته که معاون وزیر جهاد کشاورزی بودم، یک مورد قاچاق خاک گزارش نشده است و کلیپی نیز که در فضای مجازی پخش شده بود، بررسی کردیم و مشخص شد که ارتباط به خاک ندارد. به گزارش تسنیم، او درباره اظهاراتی مبنی‌بر اینکه رئیس جمهور خود در گذشته به موضوع قاچاق خاک کشور اشاره کرده بود، افزود: گزارشی در این باره به دست ما نرسیده است. در این میان در مرداد سال‌جاری هم علی مریدی، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان محیط‌زیست به باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: در دهه ۸۰ شمسی در اسکله‌های منطقه عسلویه خاک به کشورهای عربی به ویژه امارات صادر می‌شد.
خاک کشور صادر می‌شود
یک کارشناس محیط‌زیست درباره کم و کیف صادرات خاک به «آرمان» می‌گوید: در زمینه خاک اتفاقی که در حال وقوع است، قاچاق نیست، چون به شکل علنی و در روز روشن این اتفاق می‌افتد. برای مثال در بلوچستان نزدیک شهری به نام نوبندیان در منطقه‌ای بین نوبندیان و چابهار، هفت ایستگاه وجود دارد. در این ایستگاه‌ها خاک برداشت شده و به لنج منتقل می‌شود. خاک‌ها در این روند به امارات متحده عربی صادر می‌شوند. اسماعیل کهرم تاکید می‌کند: بر اساس بازدیدهای میدانی بنده از این منطقه این اقدام غیرمحیط‌زیستی شب و روز در حال انجام است. به عبارت دیگر این عمل قاچاق نام ندارد، بلکه به آن صدور خاک گفته می‌شود.
واژه قاچاق به معنی انجام یک اقدام غیرقانونی به شکل مخفیانه است. برای مثال قاچاق موادمخدر به شکل مخفیانه انجام می‌شود، اما خاطیان در حوزه خاک بدون هراس مبادرت به این کار می‌کنند. به گفته او خاک کشاورزی 30 سانتی‌متر بیشتر عمق ندارد و در همین عمق است که انواع موجودات وجود داشته و کیفیت آن در رشد گیاهان تاثیرگذار است. باید دانست که این خاک توان کشور در تولید محصولات کشاورزی است. حال این سوال مطرح است که فروش خاک چه فوایدی داشته و کشور مقصد چگونه از آن بهره‌برداری می‌کند؟ در پاسخ به این سوال کهرم می‌افزاید: کشورهای عربی از این خاک برای کشاورزی استفاده نمی‌کند، بلکه خاک را به جزایر نخیلو منتقل می‌کنند. این جزایر نیز به شکل مصنوعی برای افراد متمول ساخته شده است. این کارشناس محیط‌زیست تاکید می‌کند: احداث جزایر نخیلو باعث بروز اختلال در خلیج فارس می‌شود. ساخت جزایر مصنوعی گردش آب را متوقف می‌کند.
خاک ایران همچنان قاچاق می‌شود
طی سال‌های گذشته «قاچاق خاک» یکی از موضوعات چالش برانگیز بوده است. علی مریدی در پاسخ به این پرسش که آیا از ایران خاک قاچاق می‌شود؟ گفت: قاچاق خاک مراتع و مزارع را داریم، اما در مورد قاچاق خاک‌های معدنی من گزارشی دریافت نکرده‌ام. این کارشناس سازمان حفاظت محیط‌زیست در مورد قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع ایران اظهارکرد: قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع بیشتر از استان‌های جنوبی از جمله استان فارس صورت می‌گیرد. او در پاسخ به این پرسش که خاک ایران به کجا قاچاق می‌شود، افزود: مقصد این خاک‌های قاچاق شده کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌ویژه امارت و قطر است که در امارات برای ساخت جزایر مصنوعی و در قطر برای خشک کردن دریا استفاده می‌شود. او تاکید کرد: قاچاق خاک از ابتدای دهه ۸۰ شروع شد و هنوز ادامه دارد، البته در سال‌های اخیر به‌دلیل کم شدن تقاضا و افزایش حساسیت‌ها، قاچاق خاک تا حدی کنترل شده است.
مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه با اشاره به ارزش بالای خاک‌های معدنی کشور گفت: خاک‌های معدنی هم که برای تولید فولاد، آهن و مس استفاده می‌شود و ارزش اقتصادی بالایی دارد، در قالب صادرات و از مبادی رسمی از کشور خارج می‌شوند که با توجه به ارزش بالای این نوع خاک، صادرات آن هم به محیط‌زیست و هم به اقتصاد کشور ضربه می‌زند. مریدی با بیان اینکه خاک عنصر ارزشمندی است و برای صادرات آن هم باید مبلغ واقعی آن گرفته شود، اظهارکرد: اعتقاد بنده این است که باید خاک معدنی را که ارزش اقتصادی بالایی دارد، در کشور به فولاد و مس تبدیل کنیم و محصول و کالای تولید شده را از کشور صادر کنیم تا ارزش افزوده و فرصت‌های اشتغال آن برای کشور خودمان باشد. به عبارت ساده از خام‌فروشی خودداری کنیم. دو سال قبل هم معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به برداشت بی‌رویه و حتی قاچاق خاک جزیره هرمز خواستار برخورد نهادهای نظارتی با موضوع قاچاق خاک شده و به ایسنا گفته بود: قاچاق خاک هرمز که امری غیرقانونی است، موجب مشکلات زیست محیطی می‌شود. مسعود منصور، معاون حفاظت و امور اراضی سازمان‌جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز در سال ۹۵، ضمن تایید خبر قاچاق خاک از کشور، با اشاره به اینکه قانون‌گذار صدور هرگونه خاک کشاورزی، مرتعی و نباتی را به خارج از کشور ممنوع کرده است، اعلام کرد که دستگاه‌های متولی خاک باید به سرعت دور هم بنشینند و با قاچاق خاک از کشور مقابله کنند.