در حالی اخباری مبنی‌بر بهبود وضعیت سهامداران پدیده شاندیز مشهد به گوش می‌رسد که وزیر کشور گفته است: صدر تا ذیل پدیده شاندیز مشهد تخلف بوده است. رحمانی‌فضلی با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان به تخلفات گسترده‌ای که در سال‌های متمادی در این پروژه انجام شده، پرسشی اساسی را مطرح کرده است: در آن زمان مسئولان کجا بودند؟ درباره پدیده چند هزارمیلیارد‌تومانی، اظهار نظرهای متفاوتی وجود دارد.
به گزارش ایران جیب به نقل از روزنامه وقایع‌اتفاقیه، عده‌ای می‌گویند تخلفات صورت‌گرفته در این پروژه، به اندازه‌ای نیست که بخواهد 110هزار سهامدار را سرگردان کند و بسیاری از‌جمله وزیر کشور، این پروژه را بغرنج‌ترین معضل در مشهد می‌دانند. در ماه‌های گذشته این پروژه با وعده‌هایی از‌جمله وعده شهرام جزایری که قول شرف داده بود این پدیده را بدون چشم‌داشتی به رونق برساند، بررسی شد.
شرکت پدیده شاندیز از اواسط دهه 1380، برای توسعه پروژه‌های ساختمانی در نزدیکی مشهد تأسیس شد و با فروش سهام، سرمایه جذب کرد. قیمت سهام پدیده شاندیز که توسط خود شرکت تعیین و فروخته می‌شد، در مدت کوتاهی چندبرابر شد اما پس از گذشت مدت کوتاهی، شرکت پدیده با اتهاماتی درزمینه تغییر کاربری اراضی و همین‌طور چگونگی معاملات سهامش روبه‌رو شده است. به دنبال این مسئله، بسیاری از سهامداران خواستار فروش شدند اما به دلیل تعداد زیاد متقاضیان فروش سهام، برای آنها حواله‌های چند ماهه صادر شد؛ حواله‌هایی که البته هنوز هم برای برخی سهامداران نقد نشده است.
براساس این گزارش، سال 93 بود که محمدرضا ریاحی، رئیس هیئت‌مدیره پدیده شاندیز، در مصاحبه‌ای گفته بود: استفاده از اصطلاح مالباخته برازنده سهامداران پدیده شاندیز نیست. او معتقد بود 130هزار سهامدار پدیده شاندیز، دقیقا می‌دانند کجا و روی چه پروژه‌ای سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در همان سال 93 ریاحی همچنین اعلام کرده بود: «من و اعضای هیئت‌مدیره تا یک سال دیگر تعهد دادهایم که همراه پدیده بمانیم و قرارمان این است که در این یک سال از حقوق سهامدارانمان دفاع کرده و پای همه قول‌هایی که به آنها دادهایم، خواهیم ایستاد.» تمام این صحبت‌ها در حالی گفته شد که چند روز پیش سهامداران پدیده شاندیز، بار دیگر مقابل دادستانی مشهد تجمع کرده بودند و به اعتقاد بسیاری از مسئولان، این سهامداران برخلاف آنچه مدیرعامل پیشین گفته، آگاهی چندانی از سرمایه‌گذاری خود نداشته‌اند.
بعد از اظهارات معاون دادستان کل کشور، قباد افشار، رئیس سازمان امور اراضی پس از دو سال و بعد از اینکه تخلفات پدیده از زبان معاون دادستان کل کشور در رسانه‌ها منتشر شد، لب به سخن گشود و گفت: صدا و سیما در تخلفات پدیده شاندیز مقصر است؛ چون مجموعه‌ای که کتبا اعلام شده و مجوزی برای ساختوساز نداشته‌اند، چگونه به آنها اجازه تبلیغات داده می‌شود؟ همچنین مجموعه پدیده شاندیز تغییر کاربری غیر‌مجاز اراضی خود را در حدود 50 هکتار انجام داده که در‌این‌میان تغییر کاربری در سطح 41,5 هکتار از این اراضی خارج از محدوده و در حریم شهر شاندیز قرار گرفته و غیرقانونی است.
همچنین شهرداری شاندیز، در این پرونده دچار تخلف شده که تخلف آن نیز در حال پیگیری و اقدام است؛ چرا‌که از سویی در مصوبه شاندیز آمده است: «تا پنج سال مجوز ساختوساز در این 50 هکتار به آنها داده شود» که شهرداری شاندیز در همان سال اول این مجوز را به آنها داده است و تخلف دوم شهرداری شاندیز این بوده که در این اراضی به آنها پروانه ساخت داده است. سیدابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور هم گفته است: در پرونده پدیده که در دادسرای عمومی و انقلاب مشهد در حال رسیدگی است، سؤالات جدی‌ای وجود دارد. اول اینکه شرکت سهامی خاص نمی‌تواند مانند شرکت سهامی عام عمل کند و طبق قانون تجارت، هر کدام از شرکت‌های سهامی عام و خاص، باید طبق مقررات خود عمل کنند. همچنین فروش سهام باید با پشتوانه شکل بگیرد و نمی‌توان در بازار دلالی سهام را افزایش داد؛ برای مثال مبلغ سهام پنج تومانی را به سهام 10 تومانی تبدیل کنند. نکته بعدی درباره این پرونده، موضوع ساختمان‌سازی‌های این شرکت است که در رابطه با آن سه تا چهار وزارتخانه شاکی هستند.
رئیسی با اشاره به ادعای وزارت جهاد کشاورزی درباره کاربری زمین‌هایی که پدیده در حال ساختوساز در آنهاست، گفت: وزارت جهاد کشاورزی مدعی است که اراضی در حال ساخت نباید مورد استفاده قرار بگیرند و در این موضوع تغییر کاربری داده شده است. نظر ما این است که وزارت جهاد جلوی ساختوساز در زمین‌هایی که غیرقانونی در حال ساخت هستند را بگیرد. بر اساس گزارش‌های موجود بسیاری از مسئولین و دست‌اندرکاران پدیده شاندیز همچنین از عملکرد پدیده شاندیز دفاع کرده و می‌کنند. برای مثال در حالی که بیشتر انتقادها به زیان‌ده بودن پدیده و عدم توانایی پرداخت سود مناسب به سهامداران بود اما در برخی گزارش‌ها آمده است؛ سهام این شرکت از آبان سال ۸۸ که با قیمت 200 تومان عرضه شد تا آبان سال 1390 به بازدهی 260 درصدی دست یافت.
در انتهای سال ۱۳۹۰ با وجود رکود در بخش ساختمان، قیمت سهام پدیده، 275 درصد رشد داشت که در سال 1391 رونق بی‌سابقه‌ای در بخش ساختمان رخ داد. براساس آمارهای رسمی، متوسط قیمت زمین در سال ۹۱ بیش از 2,5 برابر شد و پدیده در این سال با افزایش ۱۳۴درصدی قیمت سهام، سود مناسبی را نصیب سهامداران کرد و تحت تأثیر افزایش هیجانی قرار نگرفت. با اینکه سهام بزرگ‌ترین کارگاه ساختمانی کشور با بیش از هزاران کارگر در بورس معامله نمی‌شود اما این شرکت به منظور پشتیبانی از سرمایه خریداران، مؤسسه «پشتیبانی سهام پدیده» را تأسیس کرده است که وظیفه خرید و فروش و نقل‌‌و‌انتقال سهام را دارد. سرمایه‌گذار هر زمان که به پول نیاز داشته باشد، می‌تواند در مدت 30 روز سهام را به پول تبدیل کند؛ البته اگر سهامداران قصد فروش زودتر از موعد سهام خود به شرکت را داشته باشند، آنان سهام را به صورت نقد نیز خریداری می‌کنند.
این سهام دارای نام و قابل انتقال به غیر است. حتی مسئولان پدیده شاندیز بر این باور بودند که این پروژه نه تنها مشکلی به لحاظ سوددهی ندارد که عدم حمایت مسئولان و تنگ‌نظری‌ها موجب بروز چنین مشکلاتی در پدیده شده است اما به گواه تجمع‌های پی در پی سهامداران، شاندیز یکی از زیان‌ده ترین پروژه‌های سرمایه‌گذاری شده در مشهد است که وزیر کشور از آن به عنوان موضوعی بغرنج یاد کرده است. به تازگی مدیرعامل پدیده شاندیز گفته است: نمی‌خواهم شرمنده مردم باشم. او همچنین گفته است: درعین‌حال منطقی و منصفانه به نظر نمی‌رسد مسئولیت پروژه‌ای را بپذیرم که از همین ابتدا احساس شود از حمایت مسئولان ارشد برخوردار نبوده و در آینده من بمانم و انتظاراتی که نتوانسته‌ام در سایه نبود حمایت‌های لازم برآورده کنم.
سرمایه‌گذاری پدیده شاندیز با وضع موجود، دل هیچ سرمایه‌گذاری را به خود جلب و جذب نمی‌کند و اگر قرار باشد اصرار کنیم تا با همین وضع و فقط برای کاهش فشارهای اجتماعی و پیشگیری از اعتراضات و تجمعات مردمی، بخش‌های مختلف پروژه را بابت بدهی‌ها واگذار کنیم، چیزی جز تجزیه پدیده رقم نخواهد خورد و بی‌تردید تصویری زشت از سرمایه‌گذاری در خراسان رضوی زیر سایه مسئولانی که از حمایت سرمایه‌گذاران ابا دارند، باقی نخواهد ماند. پدیده شاندیز مشهد درحالی در هیئت‌مدیره‌های جدید و قدیم دست‌به‌دست می‌شود که 130هزار سهامدار نگران دارایی و سرمایه زندگی خود هستند.