تحمل دولت در کاهش نرخ دلار کجاست؟

این در حالی است که کارشناسان اقتصادی چه در دولت قبل و چه دولت فعلی افزایش قیمت دلار را یک شانس برای کشور می دانستند تا اقتصاد کشور از رکود خارج و بدون اتکا بر رانت های نفتی به چرخه سالم خود بازگردد. هم بهمنی و هم سیف (روسای بانک مرکزی در دو دولت) قیمت واقعی و مناسب دلار را بدون توجه به شرایط سیاسی دولت چیزی بین 2800 تا 3000 تومان تلقی کرده اند. این در حالی است که مردم و به خصوص طبقات متوسط و فرودست که تاثیر دردناک افزایش ناگهانی قیمت دلار را در تشدید تورمی افسارگسیخته کاملا لمس کرده اند اینگونه اظهارنظرها را برنمی تابند.

این روزها پرسش اصلی محافل اقتصادی «نرخ واقعی» دلار است. اگر بپذیریم آنگونه که پیش تر دولتمردان گفتند نرخ واقعی دلار 2900 تا 3000 تومان است، باید دید دولت قصد دارد با چه مکانیزم هایی مانع افت قیمت شود؟ عبدالکریم رجبی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با هفت صبح در این مورد می گوید: «آنطور که قبلا وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی در جلسات کمیسیون اقتصادی عنوان کردندس طح تحمل کاهش نرخ دلار بین 2500 تا 2600 تومان است و دولت قصد دارد مانع کاهش شدید این رقم شود چرا که در اینصورت دلارهای خانگی به بازار سرازیر و عده زیادی از مردم عادی متضرر می شوند. بانک مرکزی فعلا در بازار هیچ دخالتی نمی کند اما اگر قیمت ها بیشتر پایین بیاید، وارد بازار می شود و دلارهای مردم را با قیمت بالا می خرد تا مردم ضرر نکنند.»او در پاسخ به این سوال که آیا این اقدام به معنی حمایت از احتکارکنندگان ارز نیست؟ می گوید: «این تدبیر دولت برای حمایت از اقشار متوسطی است که با سرمایه ای اندک مقداری دلار ذخیره کرده اند و نه محتکرکنندگان بزرگ. در مجموع تصمیم دولت این است که نگذارد قیمت دلار از 2600 تومان پایین تر بیاید و بودجه سالیانه هم براساس همین نرخ بسته می شود.»

او در پاسخ به این ابهام که آیا دولت ممکن است با عرضه نکردن ارز به صرافان، قیمت ها را بالا نگه دارد؟ می گوید: «خیر گمان نمی کنم چنین کاری در دستور کار دولت باشد چون نیاز مردم باید از طریق خرید از صرافان تامین شود.»در این میان به سراغ صرافی ها و همینطور کارشناسان نخبه اقتصادی رفتیم تا از سرگذشت و سرنوشت دلار در روزهای آینده مطلع شویم. 

نرخ دلار بعد از توافق هسته ای در مذاکرات ژنو کاهش یافت و موجب شد نرخ آن که بیش از 3000 تومان قیمت داشت به کمتر از این میزان طی دو روز گذشته برسد. این نوع افت قیمت ها در بازار طی سال های اخیر با توجه به فضای ملتهب بازار ارز تنها با دخالت مستقیم بانک مرکزی و یا فضاسازی فعالین بزرگ ارز امکانپذیر بوده است ولی به نظر می رسد برای نخستین بار طی حدوددو سال اخیر بدون دخالت عوامل بازارساز و تنها تحت تاثیر بهبود فضای روانی شاهد افت قیمت هستیم؛ به گونه ای که طی روزهای گذشته بسیاری از دارندگان دلار همزمان با ایجاد موج جدید کاهش قیمت طلا و ارز، خود را به بازار رسانده بودند تا با تبدیل دلار و سکه به ریال از کاهش بیشتر ارزش دارایی خود جلوگیری کنند. موج فروش دلار موجب شد تا به اصطلاح بازاری ها، بازار فروشنده شود و قیمت هر دلار تا دو هزار و 950 تومان پایین بیاید.

در همین زمینه یکی از صراف های خیابان فردوسی به خبرنگار ما گفت: «با بیرونآمدن بازار از شوک هسته ای تقریبا معاملات به مانند روزهای قبل از توافق هسته ای برگشته است.»علی خانزاده، افت قیمت دلار را طی دو روز گذشته در بازار متاثر از کاهش تقاضا و افزایش میزان عرضه ارز عنوان کرد و گفت: «قیمت واقعی دلار بین 2900 الی 3000 تومان است، از این رو هر نوع کاهش قیمت به خاطر جو روانی است و دلیل منطقی ندارد.این در حالی است که پیش بینی می شود مجددا دلار براساس نرخ سه هزارتومانی در بازار آزاد خرید و فروش شود. این صراف بازار ارز معتقد است: «با مثبت شدن دیدگاه بازارهای جهانی به بازار ارز ایران، پیش بینی می شود که نرخ دلار تا پایان سال جاری به نرخ 2800 تومان تنزل یابد.»

کاهش نرخ ارز منجر به افزایش تورم می شود

در این میان همزمان با سیر نزولی ارز بسیاری از کارشناسان معتقدند که نرخ ارز به زیر دو هزار تومان باز نخواهد گشت و در صورتی که روند کاهشی آن در دولت مدیریت نشود شرایط اقتصادی در طولانی مدت به شکل فعلی خود بازگشته و شاهد افزایش تورم خواهیم شد.پدرام سلطانی از اعضای اتاق بازرگانی معتقد است با توجه به توافقات انجام شده در ژنو پتانسیل کاهش نرخ ارز در کشور وجوددارد ولی اگر روند کاهشی آن در دولت مدیریت نشود شرایط اقتصادی در طولانی مدت به شکل فعلی خود بازگشته و شاهد افزایش تورم خواهیم بود.نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این سوال که آیا روند کاهشی تحریم ها تاثیری بر کاهش نرخ ارز دارد گفت: «روند عرضه و تقاتضای ارز در آینده به نفع کاهش نرخ ارز حرکت می کند، زیرا در این روند عرضه بیشتر و تقاضا نسبت به آن کمتر می شود.آزاد کردن منابع ارزی ایران در سایر کشورها فرصت های بیشتری را در اختیار دولت قرار می دهد. همین موضوع نیز عاملی برای ایجاد روند کاهشی در نرخ ارز است. 

این کارشناس اقتصادی، با اشاره به تثبیت نرخ دلار نیز تاکید کرد قیمت ارز نمی تواند به کمتر از 2600 تا 2500 تومان برسد. اصولا براساس نگاه بلندمدت به صادرات و تولید، نرخ ارز در بازه مشخص باید حفظ شود زیرا در غیر اینصورت رقابت پذیری تولید با سایر کشورها کاهش می یابد و مجددا به واردات متکی می شویم. از این رو تعدیل نرخ ارز باید در بازه طولانی مدت انجام شود. در آینده ممکن است نرخ ارز کاهش یابد ولی اگر این روند مدیریت نشود مجددا شاهد تبعات منفی در تولید و صادرات خواهیم بود.

به گفته نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران عدم امکان رقابت باعث کاهش صادرات، سرمایه گذاری و در نهایت کاهش فرصت های شغلی می شود. سلطانی با تاکید بر اینکه سیاست ارزی شناور مدیریت شده در همین زمان ها است که باید نمود مدیریتی خود را نشان دهد، گفت: سیاتست های اقتصادی، ارزی، پولی و تجاری ما باید به سمتی باشد که منجر به کنترل نرخ تورم شود. با کنترل تورم قدرت خرید مردم در مدت زمان مشخص بازیابی و در کنار آن قدرت رقابت تولید حفظ می شود. در صورتی که نرخ ارز بدون مدیریت کاهش جدی داشته باشد، قدرت خرید مردم موقتا بازیابی می شود ولی در نهایت به دلیل کاهش اشتغال، بخشی از جامعه بیکار، تولید کم و در نهایت مجددا شاهد افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم می شویم.

قانون ارز شناور مدیرید شده باید اجرا شود

از سوی دیگر رئیس کمیسیون تولدی و تجارت اتاق تهران با اشاره به کاهش نرخ ارز بازار همزمان با مذاکرات ژنو عنوان کرد: «سهم دلالان در تعیین قیمت ارز در مقایسه با میزان ارزی که دولت به فروش می رساند، بسیار ناچیز است و بازیگر اصلی بازار ارز، خود بانک مرکزی است.»

محسن بهرامی، در گفتگو با خبرنگار ما ضمن بیان مطلب فوق گفت: «با توافق در مذاکرات هسته ای قدرت مانوری ارزی بانک مرکزی برای تقویت ارزش پول ملی ایران افزایش یافته و صاحبان سپرده ارزی خانگی این نرخ رسمی ارز کاهنده است.»

رئیس کمیسیون تولید و تجارت اتاق تهران با اشاره به سیر نزولی قیمت ارز در بازار آزاد عنوان کرد: «همزمان با کاهش نرخ ارز در بازار یکسری متقاضیان خرید در انتظار کاهش هستند واز سوی دیگر صاحبان ارزهای خانگی به دلی لنگرانی از روند کاهش قیمت نسبت به فروش ارزهای خود اقدام کرده اند که پیش بینی می شود به دلیلکاهش سرعت آزادسازی پول این روند موقتی باشد.»او با تاکید بر لزوم مداخله بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز در بازار آزاد تصریح کرد: «سیر نزولی قیمت ارز به زیر 3000 تومان در بازار می تواند آثار وخیمی را در اقتصاد ایران بر جای بگذارد. به این دلیل که اقتصاد ایران در زمینه واردات و صادرات ارز شرایط خود را با ارز سه هزار تومانی مطابقت داده است؛ از این رو به منظور پیشگیری از سیر نزولی قیمت ارز، بانک مرکزی وظیفه دارد براساس قانون شناور مدیریت شده با مداخله در بازار از کاهش نرخ در بازار پیشگیری کند.»معاون پیشین وزارت بازرگانی با بیان اینکه در دنیا طلا و ارز با یکدیگر رابطه ای معکوس دارند، گفت: «هر زمان دلار تقویت شود طلای جهانی کاهش پیدا می کند اما در ایران این رابطه با دنیا همخوانی ندارد و به ندرت با دنیا همراه می شود. در کشور ما مسائل اقتصادی تحت تاثیر مسائل سیاسی قرار می گیرد و باعث افزایش یا کاهش نرخ دلار می شود.»