این یک گزارش واقعی است. برای اینکه فقط چند ساعت از تجربه پشت صحنه نگارش آن می‌گذرد و دست‌های نگارنده، هنوز بوی سیب و ریحان و پرتقالی را می‌دهد که همین امروز صبح از میدان میوه و تره‌باری در شرق تهران خریداری کرده است. اگر بخواهیم به توصیف تک‌تک صحنه‌ها و برخوردهای مشتریان، مغازه‌داران، غرفه‌داران و فروشندگان این میدان‌های با همدیگر بپردازیم، چند صفحه از همین روزنامه خودمان هم کفاف نخواهد داد. برای اینکه می‌شود یک داستان توصیفی با رویکرد رفتارشناسی اقتصادی را از دل مشاهدات خود بیرون کشید و به رشته نوشتن درآورد. داستانی که قهرمان آن کسی جز قیمت نخواهد بود!
می‌دانی که نمی‌دانی...
در همین شهر تهران که در هر محله و منطقه‌ای از آن؛ یکی از میدان‌های میوه و تره‌بار راه‌اندازی شده است؛ شهروندانی هستند که نسبت به قیمت کالاهای مختلف این میدان‌ها آگاهی ندارند و نمی‌دانند که در این محیط‌های اقتصادی، چه مناسبات و تبادل و تجارتی در حال شکل گرفتن و انجام شدن است. این میدان‌ها به‌دلیل تفاوت قیمت میان میوه و تره‌بارهایی که در آنها به مشتریان و شهروندان نسبت به میوه‌فروشی‌های سطح شهر، فروخته می‌شود، میان مردم محبوب هستند و ما می‌توانیم از این میدان‌های، به عنوان بازار محبوب هم یاد کنیم ولی موضوع اینجاست که این محبوبیت به‌طور معمول، بعد از یک یا چند بار خرید از میدان‌های میوه و تره‌بار کاهش پیدا کرده و متاسفانه به سمت و سوی نارضایتی نیز کشیده می‌شود تا جایی که بیشتر مشتریان این غرفه‌ها از متناسب نبودن کیفیت این محصولات با قیمت آنها رضایت ندارند و ترجیح می‌دهند که پول بیشتری در جایی غیر از میدان‌های میوه و تره‌بار، میوه بخرند، تا آنچه خریداری می‌کنند مناسب و درخور سبد میوه خانه‌های‌شان باشد.
میدان اقتصادی
«ارزان‌فروشی»، یکی از پارامترهای است که منجر به رشد و گسترش مشتریان صنف یا اصناف ارزان‌فروش می‌شود. این مقوله مانند قلاب یک تیتر جذاب روزنامه به حلقه احساس مخاطبان بازار می‌افتد و با کمال تاسف، دامنه اندیشه آنها را کوچک و کوچک‌تر می‌کند. به همین دلیل است که میدان‌های میوه و تره‌بار همیشه شلوغ هستند و جاذبه این میدان اقتصادی پای همیشه مشتریان این میدان‌ها را به غرفه‌ها و مغازه‌های گوناگونش باز کرده و می‌کند.
اینجا همه چیز در هم و برهم است؟
با اینکه شعار غرفه‌داران میوه و تره‌بار این میدان‌ها از دیر باز این بوده که: اینجا همه چیز در هم است؛ ولی کافی است که وقتی با سبد پرتقال‌های ریز و بی‌کیفیت ۳هزار تومانی یکی از این میدان‌های روبه‌رو می‌شوید؛ به فروشنده بگویید که پرتقال‌های بهتری می‌خواهید. مطمئن باشید که در یک چشم بر هم زدن کیسه خرید شما پر می‌شود از پرتقال‌های درشت و بی‌لکه ۶هزار تومانی که پشت پرده مغازه‌های همه فروشندگان میدان‌های میوه و تره‌بار به محمل نشسته‌اند! ضرب‌المثل هر چقدر پول بدهی، همان قدراش می‌خوری؛ در این میدان‌های؛ بروز و ظهور چشمگیری دارد. با اینکه سقف قیمت‌ها در میدان‌های میوه و تره‌بار؛ کوتاه و پایین است؛ ولی ستون کالاهای دورریختنی که مورد خرید مشتریان قرار می‌گیرد نیز بلند و بالاست. به طوری‌که از هر ۳ عدد یا ۳ نوع میوه فقط یکی قابل قرار گرفتن در سبد میوه خانه و خانواده است و بقیه را یا باید دور ریخت یا قسمت‌های له شده و لکه دارشان را جدا کرد یا اینکه روزها را در انتظار رسیدن و از حالت کال بیرون آمدن آنها شمرد و سپری کرد! کیوی، یکی از همین میوه‌هاست.
یکی از توزیع‌کنندگان سبزی در میدان‌های میوه و تره‌بار تهران به خبرنگار صمت می‌گوید: روزانه بین ۷۰۰ تا۸۰۰ تن سبزی خوردن در میدان‌های میوه و تره‌بار توزیع می‌شود. از این مقدار ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن آن ساقه و گل است که جدا نمی‌شوند و به‌طور در هم به مشتری فروخته می‌شود. اگر هم جدا شوند، با توافق قیمتی بین مشتری و فروشنده است. یعنی از کیلویی ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان به کیلویی ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان گران‌تر فروخته می‌شوند.
تا اناری ترکی برمی‌داشت...
در میدان‌های میوه و تره‌بار تا دلتان نخواهد یا بخواهد! ؛ با انارهای ترک برداشته روبه‌رو می‌شوید. انارهایی که «دانه‌های دلشان پیداست»؛ ولی قیمت‌شان پایین است. (نقل به مضمون از شعر سهراب سپهری)
براساس نرخ‌های ارائه‌شده از سوی سازمان میوه و تره‌بار شهرداری به تمامی میدان‌های میوه و تره‌بار تهران؛ قیمت انار درجه یک؛ کیلویی ۳هزار تومان و قیمت هر کیلو پیاز زرد درجه یک ۸۵۰ تومان است. تخم‌مرغ تاریخ‌دار درجه یک کیلویی ۴هزار و ۳۰۰ تومان فروخته می‌شود. سیب سمیرم درجه یک هر کیلو ۲هزار تومان قیمت دارد. فلفل دلمه درجه یک به قیمت هر یک کیلو هزار و ۸۰۰ تومان فروخته می‌شود. هر یک کیلو قارچ فله درجه یک، ۶هزار و ۵۰۰ تومان نرخ‌گذاری شده است. هر کیلو خیار درختی درجه یک به قیمت ۲هزار و ۷۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
هر یک کیلو سبزی خوردن درجه یک، ۲هزار تومان نرخ‌گذاری شده است. سبزی خورشتی درجه یک نیز، هر کیلو هزار تومان فروخته می‌شود. هر یک کیلو سیب‌زمینی نو درجه یک به قیمت ۷۰۰تومان به‌دست مشتری می‌رسد. گریپ‌فروت درجه یک هرکیلو هزار و ۸۰۰ تومان به فروش می‌رسد. هر یک کیلو گل کلم درجه یک، ۷۰۰ تومان قیمت دارد. نرخ نارگیل درجه یک هر کیلو ۳هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شده است. هندوانه درجه یک به قیمت هر کیلو ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان فروخته می‌شود. هر کیلو هویج درجه یک، هزار و ۱۵۰ تومان به فروش می‌رسد. قیمت کاهو معمولی درجه یک نیز، هر یک کیلو ۷۰۰تومان و هر یک کیلو کرفس درجه یک، هزار و ۲۰۰ تومان است.
در این میدان‌های، بر خلاف نامگذاری آنها که میوه و تره‌بار است؛ انواع گوشت قرمز و سفید هم عرضه و فروخته می‌شود. مروری بر قیمت‌های انواع گوشت در این میدان‌های؛ گویای این است که تفاوت قابل‌توجهی بین قیمت این محصولات در فروشگاه‌های دارای نشان(برند) شهر با میدان‌های میوه و تره‌بار تهران وجود ندارد. به این اعداد و ارقام نگاه کنید:
گوشت گوسفندی درجه یک مخلوط با استخوان، کیلویی ۲۴هزار و ۵۰۰ تومان فروخته می‌شود. قیمت ماهی قزل‌آلا درجه یک هر کیلو ۱۶هزار تومان است. هر یک کیلو مرغ گرم درجه یک به قیمت ۶هزار و ۱۰۰ تومان فروخته می‌شود.
در میدان‌های میوه و تره‌بار هر یک کیلو بلدرچین منجمد درجه یک به قیمت ۱۵هزار تومان به فروش می‌رسد. قیمت راسته گوساله پاک کرده بسته‌بندی شده، هر کیلو ۳۴هزار و ۸۰۰ تومان است. راسته گوسفندی با استخوان بسته‌بندی شده نیز هر کیلو ۲۸هزار و ۹۰۰ تومان فروخته می‌شود. قیمت راسته گوسفندی بی‌استخوان بسته‌بندی شده هر کیلو ۴۳هزار و ۷۰۰ تومان است. ران پاک کرده بی‌استخوان شترمرغ منجمد شده درجه یک؛ هر کیلو ۲۷ هزار تومان در میدان‌های میوه و تره‌بار به فروش می‌رسد.
قیمت ران گوساله پاک کرده بسته‌بندی شده هر یک کیلو ۳۳هزار و ۹۰۰ تومان اعلام شده است. قیمت گوشت گوساله قلوه‌گاه هر کیلو ۲۲هزار و ۳۰۰ تومان است و هر کیلو گوشت گوساله راسته پاک کرده کیلویی ۳۵هزار و ۹۰۰ تومان فروخته می‌شود.
مشتریان گوشت گوساله ران پاک کرده می‌توانند هر کیلو از این گوشت را به قیمت ۳۳هزار و ۹۰۰ تومان خریداری کنند.
هر یک کیلو گردن بدون پوست بوقلمون ۷هزار تومان فروخته می‌شود. هر یک کیلو گوشت گوساله سردست پاک کرده ۳۲هزار تومان است. قیمت گوشت گوساله فیله پاک کرده هر کیلو ۴۶هزار و ۹۰۰ تومان اعلام شده و گوشت گوسفندی راسته با استخوان، هر کیلو ۳۰هزار تومان نرخ‌گذاری شده است. گوشت گوسفندی ران پاک کرده با استخوان نیز هر کیلو ۳۶هزار و ۵۰۰ تومان قیمت دارد.
قاسم امیری - گروه تجارت / صمت