هرچند سه خودروساز بزرگ و اصلی کشور (ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو) تا به امروز از حمله چینی‌ها در امان مانده‌اند، اما بخش خصوصی صنعت خودرو ایران را چینی‌ها مدت‌ها است بلعیده و به این واسطه، حضورشان در بازار خودرو داخل، مشهود و ملموس است. البته در کنار بخش خصوصی، «واردات» نیز به چینی‌ها کمک کرده تا نقشی نسبتا پررنگ در بازار خودرو ایران داشته باشند و این روزها دیگر خیابان‌ها و جاده‌های کشور با خودروهای چینی غریبه نیست.
در واقع چینی‌ها پس از چند سال دامپینگ قیمتی، هم‌اکنون به یکی از اعضای دائم بازار خودرو ایران تبدیل شده و اتفاقا مردم نیز استقبال مناسبی از محصولات آنها به عمل آورده‌اند. از همین رو است که به نظر می‌رسد چینی‌ها بابت حضور خودروسازان معتبر دنیا در ایران، نگران بوده و منافع خود را در خطر می‌بینند، چه آنکه با آمدن احتمالی امثال پژوسیتروئن و جنرال موتورز و هیوندایی و کیا، مشتریان ایرانی قطعا از خودروهای چینی روی می‌گردانند. چینی‌ها طی یک دهه گذشته و با استفاده از فرصتی تاریخی که تحریم‌های بین‌المللی به آنها داد، تا حد امکان در بازار ایران نفوذ کردند و «بازار خودرو» نیز از این بابت در امان نماند. آنها کار خود را با خودروهای کوچک و کم مصرف و ارزان آغاز کردند و از آنجاکه مجوز ورود به حریم خودروسازان دولتی را نیافتند، به سراغ بخش خصوصی رفته و از همان جا استارت تجارت پرسود خود در بازار ایران را زدند. اوایل تنها یک خودروساز چینی به نام چری در ایران حضور داشت، اما رفته رفته پای دیگر چشم بادامی‌های خودروساز نیز به کشور باز شد، تا جایی که هم‌اکنون هشت خودروساز چینی در ایران حضور دارند. حاصل کار این هشت خودروساز، عرضه 27 مدل خودرو است که در مدل‌ها و محدوده‌های قیمتی مختلفی میهمان خیابان‌های کشور شده‌اند. چینی‌ها حالا دیگر مانند 10 سال پیش که تازه به ایران آمده بودند، ارزان فروشی نمی‌کنند و در بازار خودرو کشور می‌توان محصولاتی از آنها را یافت که بالای 60 میلیون تومان قیمت دارند.حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ایران به حدی پررنگ شده که بخش خصوصی این صنعت را عملا باید چینی دانست. تاريخ يک دهه اخير خودروسازي بخش خصوصي نشان مي‌دهد هر جا شرکت‌هاي معتبر پا پس کشيده‌اند، چيني‌ها به سرعت جايگاه آنها را فتح کرده و هم‌اکنون نيز جمع شان جمع است، آن هم در شرایطی که خود بازار چین به مامنی برای خودروسازان بزرگ دنیا تبدیل شده و خیلی از آنها، بحران‌های فروش خود را به مدد بازار چین از سر رد کرده‌اند.
چري،هافي موتور، ليفان، گریت وال، جیلی، جک و ام جی، از جمله خودروسازان چینی هستند که طی یک دهه گذشته روانه ایران شده و سهمی از بازار کشور را به خود اختصاص داده‌اند و در این بین، چری توانسته بیش از سایر هموطنانش، از فرصت استفاده و ایرانی‌ها را مشتری خود کند.کارشناسان در باب اینکه چرا بخش خصوصي از شراکت با امثال جنرال موتورز و فولکس واگن و پروتون و... به همکاري و توليد مشترک با خودروسازان چيني رضايت داده، معتقدند شرایط اقتصادی و سیاسی کشور، دلیل اصلی این ماجرا است. نگاهی به تاریخچه خودروسازان خصوصی ایران نشان می‌دهد آنها زمانی با بزرگان همنشین بوده‌اند؛ اما تحریم‌ها در درجه اول و مشکلات مالی در درجه دوم، آنها را مجبور به همکاری با چینی‌ها کرده است. به عنوان مثال، صنايع خودروسازي کرمان داراي سابقه‌اي طولاني است که روزگاري با دووموتورز کره کار مي‌کرد، اما پس از آنکه جنرال موتورز آمريکا اين شرکت را خريد، همکاري با آن محدود شد و کرمان خودرو از توليد دوو سيلو به محصولات چيني روي آورد یا مثلا کرمان موتور نيز به عنوان يکي ديگر از خودروسازان بخش خصوصي، با محدوديت‌هاي بين‌المللي روبه‌رو شد و هم‌اکنون توليدکننده ليفان و «JAC» است، حال آنکه زمانی هيوندايي ورنا و آوانته را توليد مي‌کرد. کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور در یک دهه گذشته، حضور چینی‌ها در صنعت و بازار خودرو ایران چندان هم عجیب و غیرمنطقی نبوده است. به گفته آنها، اگر خصوصي‌ها دست همکاري به سمت خودروسازان چيني دراز نمي‌کردند، با ركود مواجه مي‌شدند و شاید دیگر توان سرپا ماندن را نداشتند. به هر حال محدوديت‌هاي بين‌المللي دليل اصلي چرخش خودروسازان خصوصي به سمت چيني‌ها بوده و اين وسط مشتريان ايراني چندان سودي از این ماجرا نبرده‌است. با این حال، احتمالا مشتریان ایرانی هم با درک شرایط کشور، حالا می‌دانند که محدوديت بين‌المللي چاره‌اي را جز همکاري با چيني‌ها بر سر راه خودروسازان خصوصي قرار نداده و آنها مجبور شده‌اند خودرو چيني به توليد برسانند، وگرنه بايد در کارخانه‌هايشان را بسته و کارگرانشان را اخراج کنند.
چيني‌ها البته گاهي با کلي اما و اگر و حتي منت گذاشتن، قطعه در اختيار خودروسازان خصوصي قرار مي‌دهند و اين تاییدکننده فرصتی استثنایی است که تحریم‌ها در اختیارشان قرار داد. برخی کارشناسان، اما معتقدند اينکه حضور چيني‌ها در ایران به نفع خودروسازان خصوصي باشد يا به ضرر آنها، به نوع مدیریت این ماجرا بستگی دارد. به اعتقاد آنها، خودروسازان خصوصي طی سال‌های اخیر در کل دو راه بيشتر براي ادامه فعاليت نداشته‌اند، به نحوي که يا بايد به خارجي‌ها مي‌پيوستند و پلت‌فرم می‌ساختند یا محصولات چینی را مونتاژ می‌کردند، که مجبور شدند راه دوم را انتخاب کنند.آمارها نشان می‌دهد حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ایران طی سال‌های گذشته، روندی صعودی داشته و این روند رو به رشد، نه تنها در حضور مستقیم خودروسازان چینی، بلکه در واردات نیز خود را نشان داده است. طبق آمار، تولید و واردات خودروهای چینی در بازار ایران طی سال 90، رشدی 140 درصدی در مقایسه با سال 89 داشته و این می‌تواند نشان از استقبال ایرانی‌ها از خودروهای چینی یا ضعف خودروسازان داخلی داشته باشد. همچنین در سال 90 نیز چینی‌ها توانسته‌اند تولید و واردات خودروهای خود را به ایران، 105 درصد رشد بدهند و حالا باید منتظر ماند و دید در سال 92 چه آماری از آنها به جا خواهد ماند. چینی‌ها در سال 89 حدود 11 هزار و 100 دستگاه انواع خودرو را در ایران تولید یا وارد کرده‌اند، این در حالی است که در سال 91، این رقم به بالای 54 هزار دستگاه رسیده است. همچنین در چهار ماه ابتدایی امسال نیز چینی‌ها توانسته‌اند بیش از هفت هزار خودرو را تولید یا به ایران وارد کنند. بنابر آمار، خودروسازان چینی طی سال 89 کمتر از یک درصد سهم بازار خودرو ایران را در اختیار داشته‌اند و این رقم در سال 91 به بالای 5/6 درصد رسیده است. آمار می‌گوید، در چهار ماه ابتدایی امسال نیز چینی‌ها توانسته‌اند بیش از چهار درصد سهم بازار خودرو ایران را در اختیار بگیرند.
