چند روزی از آغاز فصل برداشت برنج در استانهای شمالي کشور مي گذرد و شاليکاران روزهای پرکاری را سپری مي کنند. درو کردن حاصل يک سال تلاش بي وقفه و فراهم کردن روزی خانواده دغدغه شاليکاران در فصل برداشت است. دغدغه اي که هر سال با بروز مشکلات متعدد، بزرگ مي شود و خستگي را در جان کشاورزان اين استانها مي کارد. مشکلات پيش پاي شاليکاران هر سال بيشتر و بيشتر و سودشان کمتر مي شود، با اين حال نه تنها از انجام اقدام اساسي براي ر فع مشکلات اين قشر خبري نيست بلکه هر سال مانع جديدي بر سر راه برنج کاران مي رويد و آنچه عايدشان مي شود خروارها وعده و وعيد است که زمان برداشت امسال را به سال آينده گره مي زند. در کنار مشکلات هميشگي شاليکاران استان هاي شمالي کشور از جمله کم آبي هاي اخير، واردات بی‌رویه ، رشد دستمزد کارگران در دروی محصول، قیمت بسیار کم خرید از سوی خریداران و رشد دلالان، هر سال مشکل جديدي پديدار مي شود که فرآيند برداشت محصول استراتژيک برنج را پيچيده تر و پردردسرتر مي کند.
به گزارش روزنامه جوان، امسال در مقايسه با سال هاي گذشته پديده کمبود بارش و بي آبي در استانهاي مالي کشور سبب شد برخي از کشاورزان مناطق مختلف چون نکا و بهشهر به ناچار قيد کشت برنج را بزنند و بيش از 8 هزار هکتار از زمين هاي اين منطقه بدون کشت باقي ماند.همچنين اين وضعيت مشابه در جویبار، میاندرود، محمودآباد و ساری هم سبب بيکار شدن شاليکاران در فصل کاشت و برداشت برنج شد! مسئله اي که مي تواند تاثير چشمگيري در کاهش محصول برنج اين استان به عنوان قطب توليد برنج کشور داشته باشد. مازندران 230 هزار هکتار اراضی شالیزاری دارد که سالانه با تولید حدود یک میلیون تن برنج سفید، 42درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند. اما متاسفانه مشکلاتي که در سالهاي اخير گريبانگير شاليکاري اين استان شده جايگاه آن را به عنوان قطب توليد برنج متزلزل ساخته است. مشکلاتي که مي توان گفت منشا اصلي بسياري از انها عدم نظارت و توجه به موقع مسئولان امر است.
خريد شالي از کشاورزان به قيمت برنج !
از جمله مواردي که در يکي دو سال اخير توانسته سوداوري برنجکاران را تا حد چشمگيري کاهش دهد عدم نظارت بر خريد شالي توسط کارخانه هاي استان است. مسئله اي که سال گذشته به عنوان يکي از مهمترين مشکلات شاليکاران مطرح شده بود و ظاهرا امسال هم به قوت خود باقي است. یکی از موضوعات مهم در فصل برداشت مساله تعیین نرخ برداشت و هزینه تبدیل شالی به بهترین شکل است که متاسفانه اين موضوع هر سال فقط در حد ثبت شدن در صورتجلسات مورد توجه قرار مي گيرد.
پس از برداشت ، کشاورزان شالي هاي برنج را به کارخانه ها مي فروشند و کارخانه پس از تبديل شالي ها به برنج ، محصول را يا به کشاورزان باز مي گرداند يا آن را مي خرد. در اين ميان برخي کارخانه ها در سايه بي نظارتي مسئولان، شالي ها را به قيمت دانه هاي برنج مي خرند و با اين اقدام سبب زيان کشاورزان مي شوند! رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت فریدونکنار از جمله مسئولاني است که پس ازاعتراض مکرر کشاورزان بالاخره نسبت به اين موضوع واکنش نشان داد. روح‌الله ناصحی دراين خصوص گفت: کارخانه‌های شالیکوبی در زمینه اعلام اجرت قانونی از کشاورزان به صورت سلیقه‌ای وجه دریافت می‌کنند و پایبند نرخ‌های ابلاغی نیستند! وي افزود: در رابطه با نرخ شالیکوبی‌داران هر ساله با مشکل مواجه هستیم که معتقدیم کمیسیون‌های شهرستان با همکاری اتاق اصناف می‌تواند قیمت منصفانه‌ای را در راستای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان اعلام کنند اما در کمیسیون استان در این خصوص تصمیم‌گیری می‌شود.
کارخانه‌های بي پروانه ، ظلم به کشاورزان
بي توجهي مسئولان اداره جهاد کشاورزي شهرهاي مختلف استان مازندران به اقدامات غيرقانوني کارخانه ها هنگام خريد شالي، راه را براي فعاليت کارخانه هاي بدون مجوز و پروانه کار هم هموار کرده است. رئیس شورای شهرستان فریدونکنار در اين خصوص مي گويد: کارخانه‌دارانی که دارای پروانه کسب هستند رعایت حقوق کشاورز را می‌کنند اما متخلفان کسانی هستند که پروانه کسب صنفی ندارند. حالا بماند که اعتراضات سال گذشته کشاورزان در اين خصوص نشان مي دهد که همان کارخانه هاي پروانه دار هم رعايت حال کشاورزان را نکرده اند! نورعلی جعفری با تاييد اينکه کارخانه‌دار در هنگام تحویل به مقدار شالی توجهی نمی‌کند مي افزايد: در برخي مناطق به ويژه نواحي روستايي کارخانه ها از شاليکاران مبالغ اضافي دريافت مي کنند و از انجا که جريمه اي که بابت اين اقدامات براي اين کارخانه هاي متخلف در نظر گرفته مي شود بسيار کم است اين مسئله ادامه پيدا مي کند. ضمن اينکه با جريمه کردن کارخانه ها ضرر کشاورزان جبران نمي شود.
رييس شورای شهرستان فريدونکنار با بيان اينکه این موضوع بسیار حساس است و باید به سرعت پیگیری شود تا حق کشاورزان ضایع نشود ادامه مي دهد: این امر موجب سردرگمی و نارضایتی کشاورزان این شهرستان شده است و مسئولان باید نسبت به این امر شفاف‌سازی کنند تا اگر تخلفی در فریدونکنار از سوی کارخانه‌‌دارها صورت پذیرفته با آن برخورد قاطع صورت پذیرد تا این گروه زحمتکش به حق خود برسد.
تجهيزات جديدند اما زيان ده !
طي دو سه سال گذشته به منظور کاهش هزينه هاي برداشت شالي از جمله دستمزد کارگر، برنج کاران مازني برداشت مکانيزه شالي هاي برنج را جايگزين روشهاي سنتي کردند تا ضمن تسريع درعمليات برداشت برنج، با کاهش هزينه هاي توليد بتوانند نسبت به سالهاي قبل، سود بيشتري به دست بياورند. از اين رو مسئولان جهاد کشاورزي مازندران يک هزار دستگاه کمباين مخصوص درو شالي به تجهيزات استان اضافه کردند تا عمليات درو مکانيزه در شهرهاي استان بدون مشکل انجام شود. اما ظاهرا در انجام اين اقدامات بررسي هاي لازم انجام نشده بود چرا که استفاده از اين ماشين آلات خود مشکلي بر مشکلات شاليکاران افزود. عدم تناسب بين ميزان شالي برداشت شده در استان با تعداد دستگاه هاي خشک کن اين محصول، بالا رفتن ضريب شکستگي برنج و بنددار شدن آن و در نهايت کاهش کيفيت محصول و افت فروش برخي شاليکاران را به دنبال داشت.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران بیش از یک هزارو 250 واحد شالیکوبی در استان فعال است و متوسط ظرفیت خشک کن ها در هر یک از واحد های شالیکوبی، حدود 15 تن در روز است. ضمن اينکه حدود دو هزارو 200دستگاه کمباین در استان فعالیت دارد که هر یک از کمباین ها در روز قادر است تا بیش از دو هکتار با متوسط تولید 12تن را درو کنند، با اين تفاسير
ظرفیت روزانه خشک کن های استان حدود 19 هزار تن است در حالی که روزانه بیش از 26 هزار تن شالی نم دار به صورت مکانیزه برداشت می شود که باید وارد خشک کن ها شود! از آنجا که ظرفیت خشک کن ها در شالیکوبی های استان مازندران محدود و حجم شالی برداشت شده به صورت مکانیزه و سنتی بالا است، خشک کن های موجود جوابگو نیست و جمع اوري برخي شالي ها با رطوبت هر چند اندک سبب شکستگي دانه ها برنج مي شود.
سال گذشت درست همزمان با فصل برداشت برنج عزیزالله شهیدی فر معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران ضمن تایید مشکلات و نگرانی شالیکاران از نم دار بودن شالی درو شده به روش مکانیزه گفت: ظرفیت خشک کن ها باید افزایش بیابد، چرا که اگر شالی نم دار به موقع در خشک کن ها خالی نشوند، علاوه بر مشکل بند دار شدن، درصد شکستگی آن نیز چندین برابر می شود.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر علاوه بر یکهزار دستگاه کمباین مخصوص درو، به همین تعداد کمباین مخصوص گندم ، درو شالی اراضی شالیزاری استان را انجام می دهند افزود: طرح بالا بردن ظرفیت خشک کن ها و اصلاح ساختار شالیکوبی ها در دستور کار جهاد کشاورزی قرار دارد . اين درحالي است که طبق گزارشات رسيده امسال هم اين مشکل همچنان پابرجاست و کشاورزان امسال هم نگران کاهش کيفيت و افت ظاهري برنجي هستند که قرار است روانه بازار کنند!