مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده، که در دو هفته اخیر در عمان و رم آغاز شد، میتواند تأثیر قابلتوجهی بر بازار جهانی نفت داشته باشد. کارشناسان پیش بینی میکنند در صورت دستیابی به توافق و رفع تحریمها، ایران قادر خواهد بود صادرات نفت خود را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
بر اساس گزارش رویترز، ایران با ذخایر شناور حدود ۱۰۰ میلیون بشکه و ظرفیت تولید بالقوه، میتواند ظرف چند ماه تا ۱ میلیون بشکه در روز به صادرات خود بیفزاید، که این امر عرضه جهانی را افزایش داده و فشار نزولی بر قیمتها وارد میکند. آژانس بینالمللی انرژی هشدار داده است که ورود این حجم از نفت ایران، همراه با عرضه مازاد تولیدکنندگان غیراوپکپلاس، میتواند قیمت برنت را به زیر ۷۰ دلار در هر بشکه برساند، بهویژه اگر تقاضای جهانی به دلیل کندی رشد اقتصادی در چین محدود بماند. با این حال، تشدید تنشهای منطقهای یا شکست مذاکرات میتواند عرضه ایران را محدود نگه داشته و قیمتها را به بالای ۸۰ دلار سوق دهد، همانطور که این امر در ژانویه ۲۰۲۵ به دلیل تحریمهای جدید آمریکا مشاهده شد.
رسانههای جهانی همچون رویترز پیش بینی میکنند برای ایران، موفقیت در مذاکرات میتواند به بازگشت سریع به بازارهای جهانی منجر شود. پالایشگاههای آسیایی، بهویژه در هند و ژاپن، مشتاق ازسرگیری واردات نفت ایران هستند و طبق اظهارات مقامات پالایشگاه ژاپنی انئوس، در صورت توافق، این فرآیند ظرف ۲ تا ۳ ماه قابلاجرا است. افزایش صادرات به ۲/۵ تا ۳ میلیون بشکه در روز، مشابه سطوح پیش از تحریمها، میتواند درآمدهای نفتی کشور را بهطور قابلتوجهی افزایش دهد و امکان سرمایهگذاری در میادین نفتی قدیمی را فراهم کند. با این حال، موانعی مانند نیاز به نوسازی زیرساختها، رقابت با تولیدکنندگان عرب، و عدم اطمینان از سیاستهای دولت آمریکا، بهویژه با توجه به فشارهای کنگره، میتوانند این روند را کند کنند. شکست مذاکرات یا تشدید تحریمها، همانطور که در فروردین (آوریل ۲۰۲۵) با تحریمهای جدید صنعت نفت ایران رخ داد، میتواند صادرات کشور را به زیر ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهد و فشار اقتصادی بر کشور را تشدید کند.
ایران، بهعنوان یکی از بازیگران کلیدی بازار نفت، در سال ۲۰۲۵ با فرصتها و چالشهای منحصربهفردی مواجه است. تولید نفت ایران در سال ۲۰۲۴ به ۳/۳ میلیون بشکه در روز و صادرات آن، عمدتاً به چین، به ۱/۶ میلیون بشکه در روز رسید. چین، که ۸۵ درصد از صادرات ایران را با تخفیف ۵ تا ۱۰ دلار نسبت به برنت جذب میکند، از طریق روشهای غیرمستقیم مانند انتقال کشتیبهکشتی، شریک اصلی تجاری کشور باقی مانده است.
تحریمهای ایالات متحده همچنان مانع دسترسی ایران به بازارهای جهانی، سیستم بانکی بینالمللی و فناوریهای پیشرفته است و تولید را در معرض خطر کاهش قرار داده است. در صورت تداوم وضعیت کنونی، تولید ایران ممکن است به ۳.۵ میلیون بشکه در روز برسد، اما تشدید تحریمها یا کاهش تقاضای چین میتواند صادرات را به ۱/۲ میلیون بشکه محدود کند. در مقابل، رفع تحریمها، مثلاً از طریق احیای توافق هستهای (برجام)، میتواند تولید را ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه مشروط بر سرمایهگذاری ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلاری، به ۴/۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد.