پس از اعلام رئیس‌جمهور مبنی بر پرداخت یارانه 150 میلیارد دلاری سوخت به مردم اگرچه این طرح تا اجرا فاصله زیادی دارد اما اسنادی به دست فارس رسیده جزئیاتی از نسخه اولیه طرح را فاش می‌کند.
ساعت ۷ شب. زهرا، مادر سه‌فرزندی که پنجره‌اش رو به برج‌های نیمه‌تمام میدان ونک است، قبض گازش را باز می‌کند: «پارسال ۳۰۰ هزار تومان بود، حالا می‌گویند اگر کمتر مصرف کنم، پول نقدی می‌گیرم. اما این عددها برایم مثل خطوط مترو است؛ گیجم می‌کند.»
این گیجی، حالا به جزییات طرح تازه دولت گره خورده؛ طرحی که رئیس‌جمهور آن را «بازگرداندن حق مردم از یارانه ۱۵۰ میلیارد دلاری انرژی» می‌خواند.
نقطه آغاز، صدای اعلامیه در تالار دولت
روز سه‌شنبه، سخنرانی رئیس‌جمهور موجی از سوالات را برانگیخت: «۱۵۰ میلیارد دلار یارانه سوخت را به مردم می‌دهیم».
حالا طرحی به دست خبرنگار فارس رسیده که نشان می‌دهد، پشت این جمله، نقشه پنج‌ساله‌ای نهفته که در سه فاز اجرا می‌شود؛ نقشه‌ای با دو بالِ مجزا برای «مصرف‌کننده خانگی» و «صنعت».
بال اول، سهمیه‌ای که تبدیل به پول نقد می‌شود
خانوارها تا سقف «مصرف استاندارد» با قیمت یارانه‌ای انرژی دریافت می‌کنند.
هرچه کمتر مصرف کنند، تفاوت قیمت یارانه‌ای و واقعی را نقدی می‌گیرند.
سهمیه اولیه در سال ۱۴۰۴: ۶۴.۵ میلیون تومان به ازای هر خانوار.
این عدد تا پایان سال پنجم به ۱۱۱.۵ میلیون تومان افزایش می‌یابد.
یک کارمند بازنشسته در اصفهان می‌گوید: «در جوانی یاد گرفتم چراغ‌های اضافی را خاموش کنم. حالا می‌گویند این عادت قدیمی سود مادی هم دارد»!
بال دوم، صنعت در مسیر بازار آزاد
سهمیه صنایع ۶۵ درصد میانگین مصرف سال قبل.
مازاد مصرف باید با قیمت آزاد خریداری شود.
قیمت سهمیه صنایع به‌تدریج تا سطح واقعی افزایش می‌یابد.
مدیر یک کارگاه فولاد در اهواز با چهره‌ای خسته توضیح می‌دهد: «محاسباتمان را از نو شروع کرده‌ایم. یا باید ماشین‌آلات را بهینه کنیم یا هزینه اضافی را بپردازیم».
درآمد دولت از ۱۲ میلیارد دلار در سال اول تا ۴۹ میلیارد دلار در سال پنجم
یک اقتصاددان حمید قنبری می‌گوید: «این افزایش درآمد، شمشیر دولبه است. هم می‌تواند به بودجه کمک کند، هم اگر بازتوزیع شفاف نباشد، شکاف طبقاتی را عمیق‌تر می‌کند».
سوالی بر فراز آسمان تهران
طرحی که دولت کژی اقتصاد ایران را با آن پر می‌کند، برای زهرا و همسایه‌اش که هنوز قبض گازش را باز نکرده چه معنایی دارد؟
آیا افزایش تدریجی سهمیه نقدی، طعم شیرین «صرفه‌جویی» را به خانوارها می‌چشاند یا فشار تورمی قیمت‌های آزاد، محاسبات را بر هم می‌زند؟
قنبری می‌گوی: «انرژی همیشه در ایران قصه‌ای پر از صفرهای سرگردان بوده. حالا باید دید این بار، صفرها پشت کدام عدد می‌ایستند».