درحالی که قرار است مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا از شنبه در عمان آغاز شود، مقامات ایران همزمان اقدام به ارسال پالس‌های مثبت اقتصادی به کاخ سفید کرده‌اند. در همین راستا روز گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری در آیین روز ملی فناوری هسته‌ای اعلام کرد که مقام معظم رهبری با سرمایه‌گذار آمریکایی در کشور هیچ‌گونه مخالفتی ندارند، سرمایه‌گذار بیاید و سرمایه‌گذاری کند. ما با توطئه‌کردن، براندازی و سیاست‌های غلطی که آنها میکنند مشکل داریم.
پیش از این روز سه‌شنبه عباس عراقچی، وزیر خارجه که مسوولیت مذاکره با استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه را در مسقط برعهده دارد، در یادداشتی در روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست ضمن شفاف‌سازی مواضع مذاکراتی ایران با آمریکا، تاکید کرده است: «ایران به‌‌‌طور کامل برای حضور فعال شرکت‌ها و کسب‌‌‌وکارهای بین‌المللی باز است و باید این سوءبرداشت جدی برطرف شود.»
او نوشت: «بسیاری در واشنگتن، ایران را از منظر اقتصادی کشوری بسته تصویر میکنند. اما واقعیت آن است که ایران به‌‌‌طور کامل برای حضور فعال شرکت‌ها و کسب‌‌‌وکارهای بین‌المللی باز است. این محدودیت‌‌‌ها، نه از جانب ایران، بلکه از سوی دولت‌های ایالات‌متحده و موانع تحمیل‌‌‌شده توسط کنگره بوده‌‌‌اند که شرکت‌های آمریکایی را از ورود به بازار ایران- بازاری با فرصت‌‌‌هایی در مقیاس تریلیون دلاری- بازداشته‌‌‌اند.»
پیش‌تر نیز علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب در بخشی از مصاحبه تلویزیونی خود در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری بر اینکه آمریکا می‌تواند منافع اقتصادی با ایران تعریف کند تاکید کرده بود. وی حتی روز 13فروردین در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس یکبار دیگر برای موضوع تاکید کرد و نوشت: «آقای ترامپ فرد با استعدادی است که توانسته در تجارت خود این‌قدر پولدار شود. آمریکا می‌تواند منافع اقتصادی با ایران تعریف کند. ترامپ می‌گوید صلح‌طلب هستم، پس نباید از تهدید و جنگ سخن بگوید. حمله به ایران بدون تبعات نیست و فرماندهان نظامی با تجربه‌ای داریم.»
به مقامات بلندپایه سیاسی کشور که این روزها از لزوم درنظرگرفتن منافع اقتصادی برای آمریکا در ایران سخن می‌گویند می‌توان به علی عبدالعلی‌زاده، نماینده رئیس‌جمهور در هماهنگی اجرای سیاست‌های کلی توسعه دریامحور نیز اشاره کرد که دی ماه سال گذشته از آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکا سخن گفته بود و تصریح کرده بود که «آمریکا می‌تواند پس از رفع تحریم‌ها در ایران سرمایه‌گذاری کند.» هرچند این سخنان با واکنش‌هایی در داخل چه از سوی اصولگرایان و از سوی برخی چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب روبه‌رو شد و او را متهم به ضعیف جلوه دادن موقعیت ایران در جامعه بین‌الملل کردند.
دلیل خروج آمریکا از برجام چه بود؟
فارغ از این سخنان، بسیاری از سیاسیون براین نظرند که عدم اجازه به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه‌گذاری در ایران پسا برجام، یکی از دلایل اصلی خروج ترامپ از برجام درسال 97 است.
دونالد ترامپ در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ اعلام کرد که کشورش به‌صورت رسمی از برجام خارج خواهد شد و در نهایت پس از اجرای مقدمات لازم برای این اقدام، آمریکا به صورت رسمی از روز ۱۳ آبان ۱۳۹۷، تمامی تحریم‌های پیشین علیه ایران را بازگرداند و برجام به یک توافق شکننده تبدیل شد. به این ترتیب با خروج آمریکا از برجام، شرکت‌های بین‌المللی که تنها برای سرمایه‌گذاری در ایران ابراز تمایل و علاقه کرده بودند و در حال بررسی شرایط بودند، از ورود سرمایه خود به ایران عقب‌نشینی کردند.
آن‌طور که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران سال 1402 در گفت‌وگویی در کلاب‌هاوس نیز گفته بود: «پس از برجام ۸۵ میلیارد دلار درخواست سرمایه‌گذاری در ایران داشتیم که با ۱۳ میلیارد دلار موافقت و فقط ۲ میلیارد دلار جذب شد. ما در جذب سرمایه موفق نبودیم و سرمایه‌گذاران جز برای فروش محصولات مصرفی پا پیش نگذاشتند.»
او همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو می‌گوید: «من و آقای کری می‌فهمیدیم اگر آمریکا منافع اقتصادی نداشته باشد برجام پایدار نمی‌ماند، بنابراین تصمیم گرفتیم شرکت‌های هواپیمایی در تامین هواپیمای ایران حضور داشته باشند، اما فضای داخلی علیه هواپیما بود و دولت پولی برای خرید هواپیما نداشت. کری گفت که بندی به برجام اضافه شود تا شعب خارجی شرکت‌های آمریکایی بتوانند در ایران حضور داشته باشند تا حیات اقتصادی آنها تامین شود.» او البته به این نکته نیز اشاره می‌کند که ما اگر به دنبال روابط اقتصادی بودیم باید تحریم‌های اولیه را برمی‌داشتیم که خارج از اختیار رئیس‌جمهور بود و باید در کنگره مطرح می‌شد.
ظریف سال گذشته نیز در گفت‌وگویی با بیان اینکه آمریکا هم علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در ایران بود گفت: «متاسفانه نگرش‌ها هم در داخل ایران، هم در داخل آمریکا و در جاهای دیگر طوری بود که این امکانات شکل نگرفت.» به هرحال پس از خروج آمریکا از برجام، در سال 1400 یک بار دیگر طی مذاکرات ایران برای احیای برجام، مبحث منافع اقتصادی آمریکا در ایران مطرح شد. آن زمان برخی خبرها حاکی از آن بود که رابرت مالی که زمستان سال 99مسوولیت وقت پرونده ایران در دولت آمریکا را برعهده گرفت، اعطای «ضمانت‌های اقتصادی» را به ایران برای حل مشکل احتمالی خروج مجدد آمریکا از برجام پیشنهاد کرده بود. به این ترتیب که راه برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران باز شود، تا درصورتی که دولت آینده آمریکا مجدد قصد خروج از برجام را داشت، سرمایه‌گذاران این کشور در ایران خود به مانعی جدی برای خروج احتمالی این کشور از برجام بدل شوند.
در کنار این سخنان و ایده‌ها، به نظر می‌رسد که مقامات ایران قصد دارند در مذاکراتی که بنا به تعبیر فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت «خردمندانه و باحفظ منافع ملی» خواهد بود، این‌بار منافع اقتصادی کشور را یکی از اولویت‌های خود قرار دهند. روز گذشته نیز روزنامه اصولگرای جوان در یادداشتی با تیتر «عراقچی تا کجا‌ها می‌رود؟» به این منافع اقتصادی اشاره کرد و نوشت: «یک مساله نیز نفع اقتصادی هر دو طرف از یکدیگر است. اگر منافع اقتصادی ایران از مذاکرات حاصل شد، می‌توان پذیرفت برخی شرکت‌های آمریکایی امکان سرمایه‌گذاری یا فروش محصولات خود را در ایران پیدا کنند. در واقع اگر تحریم‌ها برداشته شود این خود شرکت‌ها هستند که از مبادله تجاری یا سرمایه‌گذاری استقبال میکنند و ایران هم بعید است نپذیرد.»
دنیای اقتصاد: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری روز گذشته در آیین روز ملی فناوری هسته‌ای در جمع کارکنان سازمان ملی انرژی اتمی اعلام کرد: روز شنبه وزیر امور خارجه ایران با توصیه‌ها و سفارش‌های رهبری در عمان با نمایندگان آمریکا در جلسه غیرمستقیم گفت‌وگو می‌کند. رئیس‌جمهور همچنین تاکید کرد: من هر هفته بارها و بارها خدمت مقام معظم رهبری هستم و ایشان با سرمایه‌گذار آمریکایی در کشور هیچ‌گونه مخالفتی ندارند، سرمایه‌گذار بیاید و سرمایه‌گذاری کند، ما با توطئه‌کردن، براندازی و سیاست‌های غلطی که آنها میکنند، مشکل داریم. ایران محلی نیست که یک عده بخواهند بیایند و توطئه کنند و کشور را نابود کنند، اطلاعات بگیرند و بعد آدم‌هایی را که در موردشان اطلاعات گرفتند ترور کنند، لذا سرمایه‌گذاران می‌توانند بیایند و در کشور سرمایه‌گذاری کنند.
به گزارش «ایرنا»، وی گفت: مقام معظم رهبری فرمودند ما آماده مذاکره هستیم، اما نه به صورت مستقیم؛ برای اینکه اعتماد نداریم نمی‌شود از یک طرف همه امکانات یا ارتباطات ما را تحریم کنید و بعد بگویید بیاییم با هم گفت‌وگو کنیم. در گفت‌وگو باید اینها را بپذیرید. رئیس‌جمهور اظهار کرد: ما گفت‌وگو می‌کنیم، همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند، به صورت غیرمستقیم و با عزت و سربلندی و هر ضمانتی که لازم باشد می‌دهیم برای اینکه ما به دنبال بمب هسته‌ای نیستیم. صدبار، هزار بار آمده‌اند بررسی کردند، باز هم بیایند و بررسی کنند ما به دنبال بمب هسته‌ای نبودیم، نیستیم و نخواهیم بود. به گزارش «ایسنا»، پزشکیان در ادامه تاکید کرد: چه کسی بالاتر از رهبری می‌تواند در این مملکت حکم صادر کند. ایشان رسما فتوا دادند که ساخت بمب اتم حرام است. اینها مدام می‌خواهند تبلیغ کنند که ایران به دنبال بمب اتم است.
هزار بار باز هم راستی‌آزمایی کنید
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش گفت: می‌گویند می‌خواهیم اطمینان پیدا کنیم. از چه می‌خواهید اطمینان پیدا کنید؟ ۱۰۰ بار راستی‌آزمایی کردید هزار بار باز هم راستی‌آزمایی کنید. ما به علم هسته‌ای نیاز داریم و آنها هیچ‌گاه این نیاز را رفع نمی‌کنند. آنها ما را ذلیل می‌خواهند. ما ذلیل نخواهیم ماند. همه عزیزانی که در این عرصه تلاش میکنند باعث افتخار کشور هستند. ما تلاش می‌کنیم خودمان مشکلات کشور خود را حل کنیم. دستاوردهای علمی که مطرح کردید مشخص است که اگر ما این دانش را نداشتیم یا باید کلی از آدم‌های ما می‌مردند یا به خارج برای درمان می‌رفتند و کلی ارز با خود می‌بردند. وی در ادامه افزود: ما به دنبال جنگ نیستیم، اما در مقابل هر تجاوزی با علم و توان خلق شده با قدرت می‌ایستیم. هر چقدر بیشتر ضربه بزنند قوی‌تر می‌شویم. هر چقدر تهدید کنند ما مستحکم‌تر می‌شویم.
واکنش به استقرار هواپیماهای بمب‌افکن در منطقه
به گزارش «ایرنا»، رئیس‌جمهور تصریح کرد: بی‌جهت در دنیا شعار می‌دهند که ایران منطقه را به هم می‌زند. آیا ما منطقه را به هم می‌زنیم؟ ما باعث ناآرامی هستیم؟ ما ترور می‌کنیم؟ ما شهرها را نابود می‌کنیم؟ ما هواپیماهای بمب‌افکن را در منطقه مستقر می‌کنیم؟ اینها را برای چه کسی مستقر میکنند؟ آیا ما کشورهای منطقه را تجهیز می‌کنیم تا به جان هم بیندازند تا منابع و کارخانه‌ها و تجهیزات خود را به فروش برسانند و انسان‌ها و مسلمانان را به جان هم بیندازند؟ آیا ما این کارها را انجام می‌دهیم یا آنهایی که ادعای تمدن، صلح، امنیت و انسانیت میکنند و به دنبال این هستند که دنیا را به محل جنگ و خونریزی و منطقه را به محل درگیری تبدیل کنند.
رئیس‌جمهور در ادامه گفت: ما صلح و امنیت می‌خواهیم. اهل گفت‌وگو هستیم، اما با عزت و سربلندی. از دستاوردهای خود کوتاه نمی‌آییم و معامله نمی‌کنیم. وی در ادامه بیان کرد: مردم ایران با قدرت ایستاده‌اند. اینها تحلیل میکنند ایران در ضعیف‌ترین وضعیت خود قرار دارد. از همان تحلیل‌های غلط همیشگی آنان است. ما در هرچه اختلاف داشته باشیم، در تمامیت ارضی خود هیچ اختلافی نداریم. همه کسانی که در این مرز و بوم زندگی میکنند با قدرت از کشور خود دفاع میکنند. این طمع که فکر میکنند ما ضعیف شده و می‌توانند با ما درگیر شوند، خیال خامی است. مردم کشور ما به بیگانگان اجازه حضور نمی‌دهند، ایران هیچ‌گاه مستعمره بیگانگان نبوده است و مردم هیچ‌گاه این اجازه را نداده و نخواهند داد.
پزشکیان تصریح کرد: اگر صلح و آرامش می‌خواهند ما دنبال صلح و آرامش هستیم. تحریم‌ها را بردارند و به تعهدات خود عمل کنند. ما به تعهدات خود در برجام عمل کردیم. آنها خارج شدند و ما را تهدید کردند. مطمئن هستم می‌توانیم با قدرت راه را ادامه دهیم.
رئیس‌جمهور گفت: ان‌شاءالله در روز شنبه دکتر عراقچی با توصیه‌ها و سفارش‌های رهبری در عمان با نمایندگان آمریکا در جلسه غیرمستقیم گفت‌وگو میکنند. موضع ما مشخص و رهبری بارها تکرار کردند و در رابطه با سایر مسائل که می‌تواند گفت‌وگو شکل بگیرد، تعامل خواهیم کرد. ان‌شاءالله عزت و سربلندی در کشور با وحدت و انسجام افزایش می‌یابد. به خانواده شهدای هسته‌ای می‌گویم که باعث افتخار ما هستید. من افتخار می‌کنم چنین دانشمندانی داشته و داریم. همچنین در مراسم گرامیداشت روز ملی فناوری هسته‌ای از ۶ دستاورد جدید هسته‌ای در حوزه بهداشت، درمان و رادیودارو رونمایی شد.
رادیوداروی «گالیوم فاپی» برای تشخیص ۳۰ نوع سرطان، رادیوداروی «لوتشیم فاپی» مورد استفاده در درمان برخی سرطان‌ها، کرم پوستی «رنیوم-۱۸۸» موثر در درمان سرطان‌های شایع پوستی، چشمه کبالت ۵۷ ویژه چاه‌پیمایی، تولید «متانول دوتره» مورد استفاده در صنایع پتروشیمی، شیمیایی و داروسازی و محصول «دی اتیل هگزیل فسفریک اسید» به عنوان استخراج‌کننده فلزات باارزش اورانیوم، کبالت، نیکل و روی؛ جدیدترین دستاوردهای صنعت هسته‌ای بودند که توسط رئیس‌جمهور از آنها رونمایی شد.
پزشکیان همچنین از نمایشگاه دستاوردهای صنعت هسته‌ای کشور بازید کرد.