بازار سرمايه پس از استيضاح وزير اقتصاد همچنان در شرايط نامساعدي به‌سر مي‌برد و فرار نقدينگي از بورس كاري كرده كه ديروز درنهايت شاخص كل، كانال 2.7 ميليون واحدي را پس از 18 روز معاملاتي از دست داد و همانند روزهاي گذشته شاخص‌هاي بورس و فرابورس سراسر قرمز‌پوش بودند. در روزي كه گذشت ارزش صفوف خريد تغييري نسبت به روز گذشته نداشت، ولي ارزش صف‌هاي فروش با رشد 146درصدي همراه بودند. در نبود متولي مشخصي براي بورس، فضاي بي‌اعتمادي در بازار سرمايه نيز بيشتر شده است.
روز گذشته، تحولات بازار سرمايه با خروج 600 ميليارد تومان پول حقيقي از بورس و خروج 400 ميليارد تومان پول حقيقي از صندوق‌هاي با درآمد ثابت روبه‌رو شد و شاخص كل با كاهش 36 هزار واحدي به 2.68 ميليون واحد رسيد. وضعيت شاخص هم‌وزن، كه نمايانگر عملكرد سهام كوچك و متوسط است نيز بدتر از شاخص كل بوده و به كمترين مقدار از 18 آذر امسال رسيده است.
ارزش معاملات خرد هم به زير 4400 ميليارد تومان سقوط كرد. اين عددي است كه از 20 آبان ماه به اين سو، رخ نداده بود. ضمن اينكه با خروج 600 ميليارد توماني پول سرمايه‌گذاران خرد كه ديروز رخ داد، خروج سرمايه حقيقي از ابتداي هفته تا ديروز از مرز 4هزار ميليارد تومان هم عبور كرد.
قهر معامله‌گران بورس
اتفاقات ديروز بازار سهام منجر به اين شد كه معامله‌گران در اعتراض به ريزش بورس ميزهاي خود را ترك كنند. معامله‌گران با ترك ميزهاي خود و خروج از تالار معاملات، در سالن اصلي شركت بورس تهران تجمع كردند و خواستار تغيير شرايط كنوني بازار سهام شدند. اتفاقي كه البته پيش از اين نيز در زمان افت شديد شاخص‌ها رخ داده و چيز جديدي نيست، اما از اوج بحران بورس خبر مي‌دهد.
مدير معاملات يكي از شركت‌هاي كارگزاري درباره علت اتفاق ديروز بورس تهران به ايرنا گفته است: «از آنجا كه سياست واحدي ازسوي بانك مركزي و وزارت اقتصاد در روزهاي پس از استيضاح وزير اقتصاد وجود ندارد و مشحص نيست قرار است چه اتفاقي بيفتد، معامله‌گران تالار معاملات بورس تهران را به نشانه اعتراض ترك كردند.»
اين فعال بازار سرمايه كه نخواسته نامي از وي منتشر شود، اضافه كرد: «وزير اقتصاد معتقد بود كه ارز تك‌نرخي شود و در همين راستا بازار ارز توافقي را راه‌اندازي كرد كه در رشد بازار سرمايه موثر بود اما الان بعد از رفتن همتي شاهد دخالت در بازار ارز توافقي هستيم و اجازه تك‌نرخي شدن ارز را نمي‌دهند؛ با اين حال سياست ارزي بانك مركزي مشخص نيست و همين موضوع سبب شده تا تفاوت ارز غيررسمي با ارز توافقي به ۳۵ تا ۳۶ درصد رسيده است.»
فعالان بازار سرمايه مي‌گويند كه عامل اصلي آغاز روند اصلاحي اخير در بازار، استيضاح وزير اقتصاد بود، به گونه‌اي كه خداحافظي همتي، يكي از جدي‌ترين حاميان بازار، نگراني‌ها را افزايش داد؛ به‌ويژه كه وي از كاهش اختلاف ارز نيمايي و آزاد و همچنين كاهش نرخ بهره حمايت مي‌كرد. اين سياست، نرخ دلار نيمايي را تا محدوده ۶۸ هزار تومان افزايش داده بود و سودآوري بسياري از شركت‌ها را بهبود مي‌بخشيد، اما با خروج همتي، نگراني‌ها درباره بازگشت سياست‌هاي سركوب نرخ ارز نيما تشديد شد، سياستي كه مي‌تواند مستقيما سود شركت‌هاي بورسي را تحت‌تاثير قرار دهد.
هادي بهرامي، تحليلگر بورس درباره اقدامات وزير بركنار شده اقتصاد مي‌گويد: «عبدالناصر همتي قبلا از مشكلات اقتصادي فراوان گفته بود و به عقيده او با خصوصي‌سازي، واگذاري شركت‌هاي نفتي، مولدسازي، درآمد گمركي و واردات خودرو مي‌توان تا حد زيادي جلوي اين مشكلات را گرفت. وزير اقتصاد سابق از بازار بورس با همان منابع محدودي كه وجود دارد، حمايت كرد و قصد تقويت بازارهاي مولد را داشت كه با ۱۸۲ راي موافق بركنار شد! با توجه به اينكه عبدالناصر همتي حامي بورس بود، بركناري او منجر به افت قيمت سهام شد و سهامداران نااميد‌تر از قبل سرمايه خود را از سهام خارج و به سمت بازارهاي ديگر بردند.» در كنار اين مسائل، وضعيت بازارهاي رقيب، به‌ويژه بازار درآمد ثابت، فشار بيشتري بر بازارسرمايه وارد كرده است؛ در حالي كه وزير پيشين با شعار كاهش نرخ بهره فعاليت خود را آغاز كرده بود، حالا شاهد رشد نرخ بهره هستيم.
فريد شعباني، تحليلگر بازارسرمايه در اين باره مي‌گويد: در سه ماهه اخير، ميانگين نرخ اوراق خزانه اسلامي (اخزا) با افزايش ۶ واحد درصدي به ۳۵درصد رسيده است؛ علاوه بر اين، رشد قيمت طلا نيز انگيزه سرمايه‌گذاران براي خروج از بازارسرمايه و ورود به بازار طلا را تقويت كرده است. همچنين كاهش درصد افزايش سرمايه ايران‌‌خودرو توسط حسابرس نيز وزن احساسات منفي بازار را بيشتر كرد.
چه اتفاقي براي بورس رخ داد؟
بازار سهام از روز دوم آبان روند صعودي به خود گرفته و در ادامه ركوردهاي جديدي را به ثبت رساند تا جايي كه در اين مدت شاخص كل بورس حدود ۳۱درصد رشد كرد. اما از ۲۲ دي‌ماه به بعد و همزمان با جدي شدن استيضاح وزير اقتصاد دچار نوسان كاهشي شده و فقط ۱۵ روز مثبت بوده است. در هفته‌هاي اخير نيز اين بازار بين كانال ۲،۷ تا ۲،۸ ميليون واحد در نوسان بوده و چهارمرتبه كانال ۲،۸ ميليون را از دست داده كه روز
۷ اسفند مجددا وارد كانال ۲،۸ ميليون شد.
يكشنبه (۲۷ آبان) بازار سرمايه پس از حدود چهار ماه كانال ۲،۲ ميليون واحد را پس گرفت و يكشنبه چهارم آذر از مرز ۲،۳ ميليون واحد عبور كرد. سه‌شنبه (ششم آذر) پس از حدود ۱۹ ماه كانال ۲،۴ ميليون واحد را پس گرفت، ۱۴ آذر براي نخستين‌بار وارد كانال ۲،۵ ميليون واحد شد و پس از آن ركوردهاي جديدي را به ثبت رساند، به‌طوري كه ۲۴ آذرماه به كانال ۲،۶ميليون دست يافت، يكم دي كانال ۲،۷ ميليون واحد را فتح كرد، چهارم دي وارد محدوده ۲،۸ ميليون شد، ۱۸دي ماه از كانال ۲،۹ ميليون واحد عبور كرد اما ۲۳ دي مجددا به پايين اين كانال سقوط كرد و در روزهاي اخير در محدوده ۲،۷ تا ۲،۸ ميليون واحد در نوسان بود. روز يكشنبه ۲۸ بهمن محدوده ۲،۷ ميليون را از دست داد كه ۲۹ بهمن مجددا اين كانال را پس گرفت. روز هفتم اسفند نيز به كانال ۲،۸ ميليون ورود كرد اما ۱۵ اسفند براي پنجمين‌بار طي هفته‌هاي اخير آن را از دست داد تا اينكه حالا و با تحولات جديد به كانال 2.6 ميليون واحدي سقوط كرده است.
برخي كارشناسان معتقدند بازار سرمايه به لحاظ بنيادي شرايط مطلوبي دارد، اما متغيرهاي سياسي، كمبود نقدينگي، عدم اعتماد سهامداران و فعاليت نوسان‌گيري تاكنون باعث شده تا بازار نتواند آن‌طور كه بايد و شايد رشد كند. با اين حال بورس تا قبل از ريزش‌هاي اخير ركوردشكني كرده و براي اولين‌بار وارد كانال ۲،۹ ميليون واحد شده بود.