بر اساس آمار ارائه‌شده، تاکنون ۱۵۰ هزار چاه غیرمجاز شناسایی و مسدود شده است، اما این رقم باید دو برابر شود تا کنترل برداشت‌های غیرمجاز به سطح مطلوب برسد. همچنین، بیش از ۱۴۰ هزار کنتور هوشمند نصب شده که به پایش دقیق‌تر میزان برداشت آب کمک کرده است. در این میان، ۸۳ گروه گشت و بازرسی نیز به‌طور مستمر وضعیت منابع آبی کشور را رصد می‌کنند.
به‌گزارش ایسنا، بحران آب یکی از جدی‌ترین چالش‌هایی است که کشور با آن مواجه است. در این میان، حفر و بهره‌برداری از چاه‌های غیرمجاز به‌عنوان یکی از عوامل اصلی افت سطح آب‌های زیرزمینی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به منابع آبی وارد کرده است. این چاه‌ها نه‌تنها باعث کاهش ذخایر آب زیرزمینی می‌شوند، بلکه با برداشت بی‌رویه، توازن اکولوژیکی مناطق مختلف را نیز برهم می‌زنند. تداوم این روند می‌تواند به فرونشست زمین، کاهش کیفیت آب و حتی خشک شدن سفره‌های زیرزمینی منجر شود.
مدیریت و برخورد قاطع با چاه‌های غیرمجاز، یکی از اولویت‌های اساسی سیاست‌های کلان در حوزه آب کشور است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر است. یکی از دستاوردهای مهم مدیریت منابع آب، استفاده از فناوری‌های نوین در پایش و نظارت است.
در این باره، عبادی - مدیر کل دفتر توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران، با اشاره به ارتقای سامانه‌های نظارتی اعلام کرد که تمامی فرآیندهای مرتبط با پرونده‌های منابع آب دیجیتالی شده‌اند. به‌عنوان مثال، فعالیت‌های حفاری اکنون تحت نظارت سامانه‌های دولتی انجام می‌شود و گروه‌های گشت و بازرسی نیز از ابزارهای هوشمند برای پایش دقیق‌تر استفاده می‌کنند.
در برنامه هفتم توسعه، اهداف مشخصی برای صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب تعیین شده است. یکی از این اهداف، کاهش ۱۵ میلیارد مترمکعبی برداشت آب در سطح کشور است. همچنین، در بخش کشاورزی، میزان برداشت باید به ۶۵ میلیارد مترمکعب کاهش یابد. برای تحقق این هدف، ۶۹ محدوده مطالعاتی شناسایی شده و در صورت تمرکز بر ۸۹ محدوده بحرانی، می‌توان بین ۶۶ تا ۷۰ درصد از هدف کاهش برداشت را محقق کرد.
نصب ۴۵ هزار کنتور هوشمند جدید در کشور و انسداد ۵۰ هزار چاه
علاوه بر این، قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای برخورد با برداشت‌های غیرمجاز تدوین شده است که شامل مجازات تخلیه غیرمجاز و کنترل برداشت‌های مازاد بر پروانه‌های بهره‌برداری است. این قوانین در قالب آیین‌نامه‌هایی تنظیم شده و در حال تصویب نهایی در کمیسیون‌های مربوطه هستند.
از جمله برنامه‌های سال آینده می‌توان به نصب کنتورهای جدید و مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز اشاره کرد، به‌طوری که برنامه‌های سال ۱۴۰۳ در حوزه مدیریت منابع آب، شامل نصب ۴۵ هزار کنتور جدید، مسدودسازی ۵۰ هزار چاه غیرمجاز و تعدیل پروانه‌های برداشت آب است. این برنامه‌ها بر اساس پیشنهادهای استان‌ها تدوین شده و برای اجرا در سال ۱۴۰۴ آماده خواهد شد.
انسداد ۲۷۲۳ چاه غلیر مجاز در تهران
آنطور که حبیبی - سرپرست معاونت حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای تهران اعلام کرده در سال گذشته ۲۴۰۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان تهران مسدود شده که از برداشت سالانه بیش از ۱۹ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی جلوگیری کرده است. از ابتدای امسال نیز ۳۲۳ چاه غیرمجاز دیگر مسدود شده که مانع از هدررفت یک میلیون مترمکعب آب شده است.
در راستای کنترل برداشت‌های مجاز، ۸۹۳ دستگاه کنتور هوشمند در سال گذشته و ۷۰ دستگاه در سه ماه اخیر بر روی چاه‌های دارای پروانه نصب شده است. همچنین ۵۳ حلقه چاه مجاز مورد تقلیل منصوبات قرار گرفته که باعث صرفه‌جویی بیش از ۴ میلیون مترمکعب آب شده است. علاوه بر این، ۱۲۰ دستگاه حفاری غیرمجاز نیز توقیف شده است.
در تهران نیز برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدتی برای مدیریت منابع آب تدوین شده که شامل انسداد چاه‌های غیرمجاز، صرفه‌جویی در مصرف آب، نصب کنتورهای هوشمند، بهینه‌سازی روش‌های آبیاری، تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی، پخش سیلاب و بارورسازی ابرها است.
مدیریت منابع آب کشور نیازمند همکاری مستمر میان بخش‌های مختلف است. برنامه‌های احیا و تعادل‌بخشی منابع آب، در کنار استفاده از فناوری‌های نوین و اجرای قوانین سخت‌گیرانه، می‌تواند به ایجاد تعادل پایدار در بهره‌برداری از منابع آبی کشور کمک کند. ادامه این روند می‌تواند از بحرانی‌تر شدن وضعیت منابع آبی جلوگیری کرده و زمینه‌ساز توسعه پایدار در کشور شود.