بررسی‌ها نشان می‌دهد که از زمان مطرح شدن موضوع استیضاح وزیر امور اقتصادی و دارایی، دو بازار دلار آزاد و معاملات سکه (به عنوان پیشران بازارهای دارایی) با نوسان‌های بزرگی مواجه شده‌اند و حتی پس از اعلام وصول استیضاح وزیر اقتصاد، این نوسان‌ها به اوج خود رسیده است.
ماجرای استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد از 9 دی‌ماه با اظهارات حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون اصل 90 مجلس شروع شد که «از طرح سؤال از وزیر اقتصاد در خصوص علت افزایش بیش از 39 درصدی نرخ ارز در دوره پنج‌ماهه آغاز به کار دولت» خبر داده بود. در این روز نرخ دلار بازار آزاد در کانال 79 هزار تومانی قرار داشت و سکه امامی 56 میلیون تومان فروخته می‌شد.
یک هفته پیش از این تاریخ، وزیر اقتصاد در جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس به این موضوع اشاره کرده بود که «خود نمایندگان مجلس در قانون جدید بانک مرکزی به‌درستی تصویب کردند که نرخ ارز باید شناور و مدیریت‌شده باشد و یک نرخ مشخص داشته باشد.»
اما در 11 دی‌ماه، طرح استیضاح عبدالناصر همتی در 10 محور تهیه و در سامانه مجلس بارگذاری شد. این زمانی است که نرخ دلار در فاصله دو روز، دو هزار تومان بالاتر فروش رفته، اما سکه امامی واکنش چندانی به آن نداشته است. 5 روز بعد، طرح استیضاح با 75 امضا تحویل هیأت‌رئیسه مجلس شد.
یکم اسفندماه، پس از بیش از 40 روز اظهارات ضد و نقیض، استیضاح وزیر اقتصاد با 91 امضا در صحن مجلس اعلام وصول شد، اما هزینه بازی‌های سیاسی در حوزه استیضاح، خود را در به‌هم‌ریختگی بازارها نشان داد. نرخ دلار بازار آزاد یک روز پس از اعلام وصول استیضاح همتی وارد کانال 93 هزار تومانی شده بود و سکه امامی نیز در کانال 76 میلیون تومان معامله می‌شد.
در واقع طی یک بازه زمانی 43 روزه، ارزش پول ملی نزدیک به 18 درصد افت کرد. در این مدت، حتی یک نشست غیرعلنی با حضور رئیس‌جمهوری در مجلس برگزار شد. رئیس‌جمهوری نیز در این نشست توضیحاتی داد. اما به نظر می‌رسد که مسجل شدن استیضاح وزیر اقتصاد در روز 12 اسفند، نوسان بازارها را تداوم داده است.
در واقع، مطرح شدن موضوع استیضاح وزیر اقتصاد بیش از آنکه به نفع بازارها باشد؛ به تزریق نااطمینانی در پهنه اقتصادی ایران انجامیده و نوعی آشفتگی به دلیل نبود تمرکز کافی در حوزه ارزی نیز ایجاد کرده است.
در صورت رأی آوردن استیضاح؛ نرخ دلار بیشتر هم خواهد شد
فرید ضیاءالملکی، کارشناس حوزه بانکی و ارزی در خصوص موضوع استیضاح وزیر اقتصاد آن‌هم در شرایط تشدید جنگ اقتصادی آمریکا و از سویی نیاز به ضرورت وفاق ملی با توجه به بیانات رهبری به «ایران» گفت: «موضوع تلاطم ارزی در شرایط کنونی با توجه به افزایش تقاضا امری بدیهی بود و ارتباطی با اینکه چه کسی سکاندار اقتصاد باشد، ندارد، بنابراین پیش کشیدن موضوع استیضاح در شرایط کنونی کاملاً غیرمنطقی بود و نه‌تنها اوضاع را بسامان نمی‌کند بلکه ممکن است موجب افزایش ناملایمات و نوسانات ارزی شود.»
وی با اشاره به تشدید تحریم‌های اقتصادی از سوی ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا، توضیح داد: «آقای رئیس‌جمهوری عنوان کردند، عامل این نوسانات شدید ارزی وزیر اقتصاد نیست. گاهی اوقات تقاضاها برای یک کالا یا ارز بشدت زیاد می‌شود و اتفاقاً صحبت‌های تنش زای بین المللی رئیس‌جمهوری آمریکا در ذهن مردم برای حفظ ارزش پول‌شان اثر روانی می‌گذارد؛ بنابراین مقصر جلوه دادن همتی درست نیست و به نظرم حتی اگر استیضاح ایشان رأی بیاورد، نرخ دلار نه‌تنها پایین نمی‌آید، بلکه کمی بالاتر هم خواهد رفت.»
ضیاءالملکی تأکید کرد: «به نظرم بحث استیضاح دکتر همتی به هیچ عنوان در شرایط کنونی به صلاح مملکت نیست.»
رهاورد استیضاح؟
وحید شقاقی‌شهری، کارشناس اقتصادی نیز در گفت‌وگو با «ایران» در ارتباط با موضوع استیضاح وزیر اقتصاد در شرایط حساس کنونی و جنگ اقتصادی ترامپ علیه ایران اظهار کرد: «آقای پزشکیان در یک شرایط عجیب و غریب و بی‌سابقه‌ای کشور را تحویل گرفت؛ از سویی شهادت رئیس دولت سیزدهم و سپس شهادت رهبران حماس و حزب‌الله و سقوط سوریه و بشار اسد را داشتیم و از سوی دیگر پیروزی ترامپ و حتی پیروزی جمهوری‌خواهان در کنگره و سنا و نیز رأی بالای ترامپ در آمریکا و قرار گرفتن اروپا در ضعیف‌ترین شرایط تاریخی خود را داشتیم.» وی افزود: «موضوع بعدی بحث ناترازی‌های اقتصاد کلان است که حالا در بخش انرژی خودش را نشان داده و اگر دیر بجنبیم سال‌های آینده در بخش آب، فرونشست زمین و صندوق‌های بازنشستگی هم خودش را نشان خواهد داد. همه اینها هم ماحصل شاید بیش از 50 سال اشتباهات راهبردی در حوزه اقتصادی و سیاسی است؛ وقتی قیمت‌گذاری دستوری را آغاز و بخش خصوصی را حذف می‌کنیم و نوآوری را کنار می‌گذاریم، نهایتاً به موضوع ناترازی‌ها می‌رسیم که اکنون خودش را نشان داده است.»
شقاقی عنوان کرد: «ما درگیر یک جنگ پیچیده اقتصادی هستیم؛ از سویی ناترازی‌های اقتصاد کلان و از طرفی یک جنگ سنگین اقتصادی و نیز مردمی که فشار سنگین رکود و تورم را در سال‌های اخیر تحمل می‌کنند، موجب شده که منابع مالی دولت در تنگنا قرار گیرد و در این وضعیت می‌خواهیم یکی از فرماندهان اقتصادی را که شاید مهم‌ترین فرمانده اقتصادی دولت و کشور است، استیضاح کنیم. جهان غرب تعجب کرده که نکند در ایران یک عملیات فریب در حال اجراست که در حال حذف یکی از مهم‌ترین فرماندهان اقتصادی خود که هنوز چند ماه از آغاز به کارش نگذشته، است؟»
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: «همتی را بابت موضوعی می‌خواهند استیضاح کنند که اصلاً مرتبط با وزارت اقتصاد نیست و در قانون، بانک مرکزی مسئول مسائل و تلاطمات ارزی است؛ از سویی مسائل ارزی جزو مسائل فرابخشی و فرادستگاهی است و برخی می‌خواهند در این شرایط سخت تشدید جنگ اقتصادی، مهم‌ترین وزیر کشور را که در این جنگ اقتصادی می‌خواهد وسط میدان بجنگد، حذف کنند. اکنون سه ماه است که وزارت اقتصاد گرفتار همین مسأله شده و شرایط را برای ایشان به‌قدری سخت کرده‌اند که اگر ایشان از هر شخصی درخواست همکاری کند، با این جواب مواجه می‌شود که ابتدا تکلیف خودت را مشخص کن.»
وی اضافه کرد: «کشور را سه ماه است معطل نگه داشته‌ایم؛ به این شکل نمی‌توان راه به جایی برد و جز آسیب به کشور، هیچ رهاوردی ندارد؛ اگر دولت پزشکیان زمین بخورد، کل کشور زمین خواهد خورد؛ اکنون دیگر وقت دعوای سیاسی نیست؛ برخی دوستان هنوز به دنبال دعواهای سیاسی هستند و نه مجلس، نه دولت و نه مردم هیچ‌کدام برایشان مهم نیست. سال آینده یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین سال‌های کشور در طول این ۱۰۰ سال اخیر است و در چنین شرایطی می‌خواهیم یکی از جسورترین، باجرأت‌ترین و باتجربه‌ترین وزرای دولت را استیضاح کنیم.»
اولین اثر استیضاح، بی‌ثبات شدن بازار است
غلامرضا تاجگردون، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز درباره اثر استیضاح وزیر اقتصاد بر بازارها معتقد است: «اگر در این شرایط، وزیر اقتصاد استیضاح شود، آیا بقیه چیزها اصلاح می‌شود؟ حتماً نمی‌شود. من الان دارم می‌گویم که نمی‌شود. بلکه اولین اثری که خواهد گذاشت، بی‌ثبات‌تر شدن بازار خواهد بود.» او افزود: «بعد از استیضاح شما نمی‌توانید به‌سادگی به سیاست‌های ارزی بازگردید. مثلاً نمی‌توان دلار ۸۰ هزار تومانی را به ۵۰ هزار تومان کاهش داد و انتظار داشت قیمت‌ها ثابت بماند. بی‌ثباتی بازار بدتر از هر چیز دیگری است. شما می‌توانید همتی را کنترل کنید ولی بی‌ثباتی را نمی‌توانید کنترل کنید.»