3 بطری روغن مایع چند لیتری را در دست گرفته و با فروشنده کلنجار می رود که همه روغن ها را می‌خواهم و فروشنده می‌گوید، خانم نمی شود، محدودیت دارد ... این مکالمه تکراری را می‌توان این روزها از اغلب فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هنگام خرید روغن شنید.
نزدیک شدن به ایام ماه مبارک رمضان و روزهای پایانی سال که مردم برای خرید مایحتاج عمومی بیشتر از روزهای عادی راهی بازار و خرید می شوند، خبرنگار ایرنا را بر آن داشت تا سری به فروشگاه‌های زنجیره‌ای سطح شهر تهران بزند و علاوه بر مشاهده میدانی، به گپ و گفت با مردم در خصوص دسترسی به اقلام اساسی بنشیند.
می شد در اغلب سبد خرید مشتریان روغن، گوشت مرغ و گوشت چرخکرده را دید که به تعداد برداشته بودند و قیمت مناسب گوشت یا کافی نبودن روغن در بازار را علت آن می دانستند.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای که اغلب محصولات مختلف را با تنوع بالا در اختیار و دسترس مشتریان قرار می دهند، به طور معمول در نزدیکی ماه مبارک رمضان و عید نوروز با استقبال بالای مردم مواجهند و از همین رو می توان بارها دید که ماشین‌های باربری مدام مشغول خالی کردن انواع کالاها از جمله کالاهای اساسی و پرمصرف خانوارها هستند.
این روال معمول است که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای اجازه خالی شدن قفسه‌ها را ندهند تا خللی در روند خرید نیز ایجاد نشود، اما مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا نشان می‌داد که این موضوع گاهی می تواند دستخوش تغییر شود و متناسب با موجودی کالا در بازار، دسترسی این مراکز خرید نیز محدود شود.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، جانبو و افق کوروش و حتی هایپرمارکت ها از این قاعده در جریان تهیه گزارش میدانی خبرنگار ایرنا مستثنی نبودند و می‌شد در قفسه‌های همه آنها یک موضوع مشترک را مشاهده کرد، قفسه‌های نیمه خالی از روغن های مایع.
اغلب این فروشگاه‌ها ابایی از این نداشتند که بخش بزرگی از قفسه‌های روغن خالی است و اقدامی هم برای پر کردن مجدد آنها نمی کردند و برخی نیز به این فراست افتاده بودند که ردیف نخست قفسه‌ها را به نحوی پر نگاه دارند که از دور پر از بطری‌های مختلف روغن دیده شوند اما در نزدیکی ثابت می شد که صدای دهل شنیدن از دور خوش است و پشت این ردیف ظاهر ساز، خالی و تعداد محدودی از روغن در دسترس است.
اگرچه این نیمه خالی بودن قفسه‌ها، محدودیتی در دسترسی خریداران ایجاد نکرده بود و متقاضیان نیز از این فرصت استفاده می کردند و خرید بیش از نیاز را در اولویت قرار می دادند تا برای روز مبادا، مشکلی نداشته باشند.
وسوسه انبار مایحتاج عمومی؛ مردم چه می‌گویند؟
زنی در مقابل باجه با فروشنده کلنجار می رفت که هر سه بطری ۲.۵ لیتری روغن را باید بخرد و فروشنده می گفت: خانم نمی توانید در یک بار خرید این تعداد روغن بخرید، این موضوع را از دوربین می بینند و برای من جریمه می نویسند.
زن اما اصرار داشت که همه را لازم دارد و باید هر سه بطری را بخرد و در توضیح این اقدامش می گفت که یک بطری را برای خودش و ۲ بطری دیگر را برای دخترهایش می خرد.
مردی در فروشگاه دیگری سبدش را پر کرده بود از روغن مایع و گوشت؛ علت را قیمت مناسب گوشت می دانست و می گفت: روغن در بازار نیست، ضرر ندارد که چند تا بخرم توی خانه بماند، گوشت هم که قیمت خوبی دارد.
مرد دیگری که موفق به خرید سه بطری روغن شده بود هم معتقد بود که در بازاری که کالایی کم است، اگر توانستی پیدا کنی، بد نیست برای محکم کاری چند تا چندتا بخری، حداقل وقتی دوباره توی بازار فراوانی شد، همان جنس را با قیمت بالاتر نمی خری.
زن دیگری هم کمی عقب‌تر که چند بسته گوشت چرخ کرده و مرغ را توی سبد گذاشته بود، علت را قیمت مناسب گوشت می دانست.
یکی از فروشنده‌ها می گفت: این جریان هر روزه این روزهاست، همه اغلب گوشت و روغن را بیشتر می خرند، نمی توانیم و نباید با یک کارت خرید بیشتر از ۲ بطری روغن مایع بفروشیم، به ما هم اینجور گفته اند.
فروشگاه‌ها مملو از انواع کالا هستند و فقط ردیف‌های مربوط به روغن مایع نیمه خالی است و خلاف بقیه قفسه‌ها، فروشنده‌ها که مدام در حال پر کردن جای خالی اقلام مختلف هستند، توجهی به این نیمه خالی ندارند.
یکی دیگر از فروشنده‌ها با اشاره به کمبود روغن مایع طی هفته‌های گذشته می گوید: همین خالی بودن قفسه‌ها، مردم را ترسانده، بیشتر از نیازشان می خرند، می دانیم که این تعداد زیاد است، اما با اصرار خریداران مجبور به فروش می شویم، برخی می روند و دوری می زنند و باز هم می آیند تا بتوانند تعداد بیشتری روغن را بخرند.
هر ساله دولت و مسئولان تنظیم بازار با نزدیک شدن به عید نوروز و ماه مبارک رمضان تدابیر شدیدی برای تامین و تزریق کالاهای اساسی به بازار و عرضه آن در سطح وسیع را در پیش می گیرند تا مردم در این روزها که مصرف بالاتر یا حداقل خرید بیشتری نسبت به گذشته دارند، با کمبود کالا مواجه نشوند و برخی از این موضوع برای احتکار یا گران فروشی سودجویی نکنند.
هیچ کمبودی در تأمین کالاهای اساسی وجود ندارد
تکاپوی مردم برای انبار کردن کالایی چون روغن در حالی صورت می گیرد که غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهادکشاورزی اطمینان داده و گفته است، هیچ مشکلی در تأمین و توزیع کالاهای اساسی وجود ندارد و ذخایر استراتژیک کشور بر اساس برنامه‌ریزی‌های دقیق تأمین شده است.
نوری قزلجه با اشاره به اهمیت معیشت مردم و تأمین نیازهای اساسی کشور برای دولت، گفت: روند تأمین و توزیع کالاهای اساسی با نظم و برنامه‌ریزی دقیق در حال انجام است و هیچ‌گونه کمبودی در این زمینه وجود ندارد.
وی با بیان اینکه در حوزه تأمین کالاهای اساسی نیز ذخایر استراتژیک کشور کاملاً تأمین شده و کالاها در بنادر، گمرکات و حتی آب‌های ساحلی کشور آماده ورود به شبکه توزیع هستند، بر این نکته تاکید داشت که مشکلی در تامین کالا در بازار وجود ندارد و شایعات رسانه ای مبنی بر کمبود اقلامی مانند برنج و جو، ناشی از جوسازی‌های نادرست است.
وی تاکید کرد: در حال حاضر کشتی‌های متعددی حامل این کالاها در بنادر کشور منتظر ترخیص هستند و به محض تأمین منابع مالی از سوی بانک مرکزی، کالاها وارد بازار خواهند شد.
۹۰ درصد روغن خام کشور وارداتی است
طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، از ابتدای امسال تا پایان دی‌ماه میزان واردات روغن خام از لحاظ وزنی ۳۳ درصد و از لحاظ ارزشی ۵۳ درصد کاهش داشته است. در این مدت حدود ۹۴۹ هزار تن انواع روغن خام به ارزش ۹۷۲ میلیون دلار وارد کشور شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزنی ۳۳ درصد و از لحاظ ارزشی ۵۳ درصد کاهش داشته است.
این درحالیست که سال گذشته یک میلیون و ۴۱۰ هزارتن روغن به ارزش ۲ میلیارد و ۶۱ میلیون دلار وارد کشور شده بود.
بر اساس این آمارها، بیشترین کاهش واردات مربوط به روغن سویا با ۹۸ درصد کاهش بوده است، به طوری که امسال چهار هزار تن روغن سویا وارد کشور شده اما پارسال این میزان حدود ۲۴۲ هزار تن بوده است.
همچنین امسال ۳۰۲ هزار تن روغن پالم وارد کشور شده که در هم‌سنجی با پارسال که ۴۱۷ هزار تن بود، کاهش ۲۸ درصدی را نشان می دهد.
طی مدت یاد شده، یک میلیون و ۹۹۵ هزار تن انواع دانه های روغنی وارد کشور شد، درحالی که این رقم سال گذشته حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن بود که از لحاظ وزنی ۱۷ درصد و از لحاظ ارزشی ۳۰ درصد کاهش داشته است یعنی ۴۰۵ هزار تن کمتر.
در این مدت ۲ میلیون و ۸۴۴ هزار تن کنجاله سویا وارد کشور شد در حالی که در مدت مشابه سال گذشته میزان واردات کنجاله سویا یک میلیون و ۳۱۲ هزار تن بوده که از لحاظ وزنی رشد ۱۱۷ درصدی و از لحاظ ارزشی رشد ۱۰۱ درصدی داشته است.
تعیین نرخ ارز ترجیحی، روی دیگر بازار روغن
ماجرای شرایط پیش آمده برای بازار روغن روی دیگری هم دارد که به تغییرات نرخ ارز باز می گردد؛ با حذف سامانه نیما و استقرار بازار توافقی ارز، نرخ ارز نیز دستخوش تغییر شد؛ از سوی دیگر روشن نبودن سیاست ارزی دولت در سال‌آینده برای تامین کالاهای اساسی که با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تامین می شود، تامین روغن خام را با وقفه روبرو کرده بود.
علیرضا مهاجر معاون امور زراعت وزارت جهادکشاورزی با تایید این موضوع به ایرنا گفت: نقصان اخیر در بازار روغن به دلیل تعیین نرخ ارز بوده است و با توجه به اینکه مقرر شد روغن خام و دانه سویا سال آینده نیز با ارز ترجیحی ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومان تامین شود، مشکلی در تامین کالاهای اساسی پیش نخواهد آمد.
مهاجر این نکته را مورد اشاره قرار داد که با وجود ۹۰ درصد وابستگی کشور به واردات، روغن مورد نیاز کشور تامین است و کمبودی در این خصوص نداریم.
وی روغن خام و کنجاله را مشمول ارز ترجیحی و نیاز سالانه کشور به روغن خام وارداتی را یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن دانست و گفت: از این میزان بخشی به صورت روغن خام و بخشی به صورت دانه روغنی وارد کشور می شود که به کارخانجات روغن کشی عرضه می شود.
معاون امور زراعت وزارت جهادکشاورزی گفت: به منظور تشویق کشاورزان برای تولید دانه داخلی و کاهش هزینه های دولت طی تفاهمی با بخش خصوصی مقرر شد به ازای خرید هر کیلوگرم دانه روغن تولید داخلی، ۷ کیلوگرم روغن معمولی (آفتابگردان، سویا و کلزا) یا ۵ کیلوگرم روغن پالم و یا ۴۸ کیلوگرم دانه وارد کنند.
وی اظهار داشت: با واگذاری این کار به بخش خصوصی، همزمان با واردات، خرید دانه تولید داخل نیز انجام شد، بدون اینکه هزینه‌ای برای دولت داشته باشد و بیشتر واردکنندگان توانستند علاوه بر واردات پول کشاورزان داخلی را نیز بدهند.
معاون امور زارعت وزارت جهاد کشاورزی درباره افزایش واردات کنجاله سویا نسبت به دانه سویا در ۱۰ ماهه سالجاری افزود: تلاش داریم برای سال آینده حجم واردات دانه سویا افزایش یابد تا علاوه بر فعالیت کارخانجات روغن کشی داخلی، کنجاله مورد نیاز صنعت طیور و روغن خوراکی مورد نیاز کشور تامین شود./ ایرنا