در فصل سرد امسال، حداقل 9 روز به‌دلیل برودت هوا و ناترازی انرژی، تقریبا تعطیلات سراسری در کشور صورت گرفت؛ فارغ از سایر تعطیلی‌ها که چند استان را دربرمی‌گرفت، همین تعطیلی ۹ روزه نزدیک به ۷۰ هزار میلیارد تومان از تولید ناخالص داخلی کشور کاسته است.
ناترازی انرژی در فصل سرد امسال امان نیروگاه‌ها را برید و دولت برای مدیریت اوضاع دست‌به‌کار اعلان تعطیلی‌های منطقه‌ای و کشوری شد؛ تا با کاهش مصرف گاز در بخش اداری، سوخت پاک بیشتری به نیروگاه‌ها برسد.
این راهبرد فارغ از اینکه چه مقدار موفق بوده، اثرات اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم زیادی برای کشور به‌دنبال داشته و جدای از خسارت‌های زیادی که به صنایع و بنگاه‌های اقتصادی وارد کرده است؛ در سطح دولت نیز به‌واسطه طولانی شدن تعطیلی‌ها، تبعات منفی بر تولید ناخالص داخلی بر جای خواهد گذاشت.
زیان یک روز تعطیلی دولت
براساس سهم دولت در تولید ناخالص ملی، هر روز که ادارات، مراکز دولتی، دستگاه‌های ستادی و کارمندی دولت به بهانه ناترازی انرژی تعطیل می‌شود، حدود ۷۵۸۵ میلیارد تومان از تولید ناخالص داخلی کشور کاسته خواهد شد.
گرچه به‌واسطه بدنه فربه دولت و بهره‌وری پایین آن، به‌نظر می‌رسد تعطیل بودن یا نبودن آن فرقی به حال کشور نکند؛ اما تکرار تعطیلی‌ها و کاهش ساعت کاری دولت موضوعی است که به‌هرحال اثرات آن در تولید ناخالص داخلی منعکس خواهد شد.
البته این زیان روزانه حدود ۷.۶ همتی فقط ناشی از اثرات اقتصادی تعطیلی ادارات و کارمندان دولت است و خسارت واقعی ناترازی انرژی و قطعی برق و گاز به صنایع و بخش‌های مختلف اقتصادی را در برنمی‌گیرد.
گرچه ناترازی انرژی فقط در برخی از روزهای فصل سرد دولت را تعطیل کرده است، صنایع انرژی‌بر مدت‌هاست که با ناترازی انرژی و قطعی برق و گاز مواجه هستند. براساس محاسباتی که چندی پیش انجمن فولادسازان انجام داده بود، ناترازی انرژی در ۹ ماهه امسال بیش از ۱۰۰ همت فقط به صنعت فولاد کشور زیان وارد کرده است که میانگین روزانه آن به ۳۷۰ میلیارد تومان می‌رسد.
این موضوع می‌تواند به‌صورت جداگانه برای سایر صنایع و بخش‌ها نظیر سیمان، فلزات، صنایع غذایی، کشاورزی و... نیز محاسبه شود که رقم آن بسیار بالاتر از خسارتی خواهد بود که روزانه به صنعت فولاد وارد می‌شود.
هزینه تعطیلی دولت از جیب مردم
در بودجه سال‌جاری، ۷۳ درصد از منابع درآمدی بودجه از محل مالیات تأمین شده و مابقی آن ناشی از فروش نفت و استقراض از بانک مرکزی بوده است که البته این استقراض هم در ادامه باید از محل مالیات یا درآمدهای نفتی کشور تسویه شود؛ با این حساب، حداقل ۷۳ درصد حقوق و مزایایی که کارمندان دولت دریافت می‌کنند از محل مالیاتی است که مردم در قالب مالیات بر درآمد، مالیات ارزش‌افزوده و مالیاتی که در قیمت مصرف‌کننده کالا و خدمات لحاظ شده، پرداخت می‌کنند.
به بیانی دیگر، ازنظر آمار و ارقام، هزینه و خرج تعطیلی دولت از جیب مردم اعم از مصرف‌کننده، فعال اقتصادی یا مزد و حقوق‌بگیر پرداخت می‌شود؛ درحالی‌که اغلب آنها در شرایط تعطیلی دولت، نمی‌توانند تعطیل باشند و چه‌بسا به‌دلیل تعطیلی دولت باید دردسرهای بیشتری نظیر آموزش آنلاین فرزندان، تعطیلی بانک‌ها و معطلی در کارهای اداری را نیز تحمل کنند.
زیان غیرمستقیم تعطیلی دولت برای جامعه
در شرایط ناترازی انرژی، دولت، دستگاه‌های دولتی، مدارس، دانشگاه‌ها و... تعطیل می‌شود تا از محل کاهش مصرف برق و گاز در ادارات دولتی و کاهش تردد شهری و بین‌شهری، بخشی از کمبود انرژی کشور جبران شود و گاز بیشتری به نیروگاه‌ها برسد؛ اما تعطیل نشدن مابقی بخش‌ها باعث می‌شود اقشار جامعه با محدودیت‌های بیشتری به‌کار و پیشه خود ادامه دهند.
به‌عنوان‌مثال، با تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها، بسیاری از خانواده‌ها مجبورند فرزند خود را در هوایی که ازنظر دولت به‌دلیل سرما یا آلودگی زیانبار تشخیص داده شده، به محل کار ببرند یا برخی از فعالان اقتصادی و کسبه به‌واسطه تعطیلی دولت و قطع دسترسی به بانک، زیان عدم‌ایفای تعهدات یا پر نشدن حساب‌ها و برگشت خوردن چک‌های بانکی را متحمل شوند.
در آن‌سوی ماجرا، صنایع که نه مشمول تعطیلی‌های دولتی هستند و نه انرژی موردنیاز برای ادامه فعالیت را دریافت می‌کنند، هم با خطر خرابی خط تولید و مواداولیه مواجه هستند، هم با تهدید از دست دادن سهم بازار و عدم‌ایفای تعهدات مواجه هستند و هم باید دستمزد نیروی کار خود را در این شرایط نیمه تعطیلی پرداخت کنند./ همشهری