با کاهش تولید گاز و ناترازی 300 تا 450 میلیون مترمکعبی در سال‌های آینده، ایران سالانه 5 میلیارد دلار از محل فلرسوزی از دست می‌دهد، در حالی که میزان فلرسوزی کشور ۳ برابر میانگین جهانی است و همچنان اقدامی جدی برای مهار آن صورت نگرفته است.
بر اساس آمارهای رسمی، میزان تقاضای گاز کشور تا سال ۱۴۱۰ به ۱۳۱۹ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید، اما با کاهش فشار میدان پارس جنوبی، تولید گاز در سناریوهای مختلف بین ۱۰۲۹ تا ۸۵۲ میلیون مترمکعب در روز نوسان خواهد داشت. این شکاف به معنای ناترازی ۳۰۰ تا ۴۵۰ میلیون مترمکعبی در تأمین گاز کشور است که بحران تأمین انرژی را تشدید خواهد کرد.
هدررفت منابع؛ فلرسوزی معادل صادرات گاز کشور
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در سال ۱۴۰۰ روزانه به طور متوسط ۱۵ میلیون مترمکعب گاز فلر شد، در حالی که شدت فلرسوزی در ایران به ۱۸ مترمکعب بر بشکه نفت رسیده است، درحالی‌که این میزان در جهان تنها ۵ مترمکعب بر بشکه نفت است. نکته قابل توجه این است که میزان صادرات گاز ایران برابر با مقدار گازهای فلر شده است.
به بیان دیگر، ایران سالانه حدود ۵ میلیارد دلار از محل سوزاندن گازهای همراه نفت، درآمد بالقوه صادراتی خود را از دست می‌دهد؛ عددی که طی ۸ سال اخیر به حدود ۳۴ میلیارد دلار رسیده است.
وضعیت نامطلوب جمع‌آوری فلر و عملکرد ضعیف وزارت نفت
در طول برنامه ششم توسعه، گازهای مشعل بیش از ۶۰ نقطه با ظرفیت تجمعی ۱۲۰ میلیون مترمکعب در روز به مزایده گذاشته شد، اما در نهایت تنها ۸ قرارداد فروش منعقد شد. این اقدامات تنها ۵۲۲ میلیون مترمکعب در سال (معادل ۱.۴۳ میلیون مترمکعب در روز) از گازهای فلر را کاهش دادند که کمتر از نصف ظرفیت تجمعی موجود است.
عملکرد وزارت نفت در این حوزه نشان می‌دهد که راهکارهای کوتاه‌مدت، نظیر فروش گازهای فلر از طریق مزایده، کارآمدی لازم را نداشته‌اند.
غرب کارون؛ نقطه بحرانی فلرسوزی و آلودگی زیست‌محیطی
منطقه غرب کارون به دلیل نزدیکی به مناطق پرجمعیت شهری و حساسیت زیست‌محیطی بالا، یکی از مهم‌ترین نقاط نیازمند مدیریت فلر است.
در حال حاضر، میادین نفتی آزادگان، یاران، جفیر و سپهر همچنان با مشکل جدی فلرسوزی مواجه‌اند. این موضوع علاوه بر ایجاد آلودگی شدید هوا، در شرایط کمبود گاز و برق، هدررفت یک منبع حیاتی انرژی را نیز در پی دارد.
توان داخلی وجود دارد، اما چرا اقدامی نمی‌شود؟
در سال‌های اخیر، توان فنی کشور در حوزه جمع‌آوری گازهای همراه نفت افزایش یافته است. شرکت‌های داخلی فناوری‌های لازم را برای تأمین خوراک پتروشیمی‌ها، تزریق به شبکه گازرسانی و تولید برق توسعه داده‌اند.
با این حال، نبود اراده کافی در دولت و عدم تخصیص منابع مالی موجب شده تا پروژه‌های جمع‌آوری فلر، به‌ویژه در منطقه غرب کارون، با کندی پیش بروند.
از دست رفتن فرصت در بحران انرژی
با کاهش تولید گاز و مشکلات تأمین برق، انتظار می‌رفت که دولت اقدامات جدی‌تری برای جمع‌آوری گازهای همراه نفت انجام دهد. با این حال، هیچ اقدام مؤثری در این زمینه صورت نگرفته است و ایران همچنان برای تأمین نیازهای داخلی خود به واردات گاز از ترکمنستان و خرید برق از کشورهای همسایه روی آورده است.
لزوم تغییر رویکرد دولت؛ فرصتی که نباید از دست برود
با توجه به بحران انرژی در کشور، جمع‌آوری گازهای فلر باید به‌عنوان یک اولویت ملی در دستور کار قرار گیرد. این اقدام نه‌تنها از هدررفت منابع ملی جلوگیری می‌کند، بلکه با کاهش آلودگی هوا، تأمین خوراک صنایع پایین‌دستی و افزایش تولید برق، منافع اقتصادی و زیست‌محیطی قابل‌توجهی را به همراه خواهد داشت. اگر دولت و سیاست‌گذاران این مسئله را جدی نگیرند، هدررفت منابع، آلودگی هوا و ناترازی انرژی در سال‌های آینده به یک بحران غیرقابل‌کنترل تبدیل خواهد شد./ فارس