رانندگی بدون گواهینامه عواقب جبران ناپذیری دارد در صورتی که فردی بدون داشتن گواهینامه برای رانندگی اقدام کند، وسیله نقلیه او توسط پلیس راهنمایی و رانندگی مطابق قانون ۱۰ رسیدگی به تخلفات رانندگی متوقف خواهد شد.
رانندگی بدون گواهینامه عواقب جبران ناپذیری دارد که تنها با یکبار فکر کردن به آنها، دیگر کسی این کار را انجام نخواهد داد. در قانون مجازات جدید، تصادف بدون گواهینامه، مجازات و جریمه در پی خواهد داشت؛ مجازات رانندگی بدون گواهینامه، حبس یا جزای نقدی یا هر دو مجازات بوده و علاوه بر این، بسته به جرحی، خسارتی یا فوتی بودن تصادف، راننده مقصر بدون گواهینامه، به پرداخت خسارت و دیه و در مواردی حبس، محکوم می گردد.
در همه جهان، فرد راننده باید گواهینامه داشته باشد تا در صورت بروز حادثه، مشکلی از نظر نقض قانون «عدم دریافت گواهینامه»، برای او پیش نیاید. اما آیا فردی که مهلت گواهینامه او به پایان رسیده است هم باید جریمه شود؟ بیمه خسارت چنین افرادی را پرداخت می‌کند؟ در این مطلب قصد داریم درباره قانون جدید تصادف بدون گواهینامه توضیحاتی را در اختیار شما قرار دهیم تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
رای رانندگی با وسایل نقلیه موتوری اعم از موتور، خودروی سواری، اتوبوس، کامیون و سایر وسایلی که به وسیله موتور حرکت می‌کنند، باید مجوز از سمت پلیس راهنمایی رانندگی صادر شود. این مجوز، گواهینامه نام دارد؛ گواهینامه رانندگی اقسام مختلفی دارد و هرکدام از آنها مختص به وسیله نقلیه خاصی است. مثلاً دارندگان گواهینامه موتورسیکلت، صرفاً می‌توانند با موتورسیکلت رانندگی کنند و برای رانندگی با خودروهای سواری، به گواهینامه دیگری نیاز دارند.
طبق ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی (با اصلاح میزان جزای نقدی در مورخه ۱۴۰۳/۳/۳۰) هر کس بدون گواهینامه رسمی اقدام به رانندگی و یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهینامه مخصوص است، بنماید و همچنین هر کس به موجب حکم دادگاه از رانندگی وسایل نقلیه موتوری ممنوع باشد به رانندگی وسائل مزبور مبادرت ورزد برای بار اول به حبس تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی تا ۳۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال و یا هر دو مجازات و در صورت ارتکاب مجدد به دو ماه تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.
به همین منظور، جهت جلوگیری از رانندگی بدون گواهینامه مرتبط با وسیله نقلیه، جریمه خاصی برای افراد متخلف در نظر گرفته شده است. در صورتی که افراد دارای گواهینامه معتبر و مرتبط با وسیله نقلیه مربوطه بوده‌اند و تاریخ اعتبار آن به پایان رسیده باشد، باید جریمه رانندگی بدون گواهینامه را پرداخت کنند.
تمامی اتباع خارجی جهت رانندگی در ایران باید دارای گواهینامه صادر شده از سوی جمهوری اسلامی ایران باشند و یا اینکه گواهینامه بین المللی مورد تأیید پلیس راهور را دارا باشند. در غیر این صورت، جریمه نداشتن گواهینامه برای اتباع خارجی در ابتدا تعهد محضری و در صورت تکرار، ابطال کارت اقامت و طرد از کشور خواهد بود.
قانون جدید رانندگی بدون گواهینامه چیست؟ رانندگی بدون گواهینامه شامل مجازات‌های مختلفی می‌شود. در قانون دو نوع مجازات رانندگی بدون گواهینامه در نظر گرفته شده است؛ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی. حالا اگر مالک وسیله نقلیه بیمه‌نامه هم نداشته باشد، اوضاع خیلی بدتر خواهد شد؛ خصوصاً اگر تصادف منجر به فوت داشته باشد.
توجه کنید که فرار راننده مقصر از صحنه تصادف، مشکل را بیشتر می‌کند خصوصاً اگر تصادف منجر به مرگ شخص ثالث شود. پس اگر گرفتار چنین مشکلی شدید، به هیچ عنوان از صحنه حادثه فرار نکنید.
آیا در صورت نداشتن گواهینامه در تصادف، بیمه ثالث خسارت را پرداخت می‌کند؟
اگر فردی در زمان بروز حادثه، گواهینامه نداشته باشد، از نظر قانونی متخلف شناخته می‌شود. در این میان جریمه نداشتن گواهینامه پایه یک با با پایه دو و سه تفاوتی ندارد. در این مواقع، این سوال به وجود می‌آید که آیا خسارت راننده بدون گواهینامه توسط بیمه پرداخت می‌شود؟ خسارت زیان‌دیده تصادف بدون گواهینامه چگونه پرداخت می‌شود؟
طبق قانون بیمه شخص ثالث، شرکت‌های بیمه باید خسارت را تحت هر شرایطی پرداخت کنند. حال در صورتی که راننده مقصر و فاقد گواهینامه باشد، بیمه شخص ثالث خسارت شخص زیان دیده را پرداخت خواهد کرد؛ اما بعداً تمامی این مبلغ را به صورت یکجا یا اقساطی از راننده مقصر دریافت می‌کند. نکته بسیار مهم این است که اگر در زمان وقوع حادثه، راننده گواهینامه نداشته باشد و خسارات جانی رخ دهد، راننده مقصر اعلام شده و متهم به جرم قتل می‌شود. بهتر است که تحت هیچ شرایطی ریسک نکرده و بدون گواهینامه رانندگی نکنید. نداشتن گواهینامه رانندگی در هر صورت به ضرر شما خواهد بود.
انواع گواهی نامه رانندگی
در حال حاضر گواهینامه‌های رانندگی با اتومبیل، به سه شکل گواهینامه پایه سوم، پایه دوم، پایه یکم تجمیع و صادر می گردد. انواع گواهینامه‌های رانندگی با اتومبیل شامل موارد زیر می‌شود.
گواهینامه رانندگی پایه سوم: این مدرک هویتی، برای رانندگی با وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار ۳/۵ تن، یا حمل حداکثر ۹ نفر سرنشین با احتساب راننده در نظر گرفته شده است.
گواهینامه رانندگی پایه دوم: با این مدرک، افراد می‌توانند از وسائل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار ۶ تن، یا حمل حداکثر ۲۶ نفر سرنشین با احتساب راننده، به صورت قانونی استفاده کنند.
گواهینامه رانندگی پایه یکم: یکی از انواع گواهینامه است که برای رانندگی با انواع وسایل نقلیه موتوری با مجموع وزن و ظرفیت بار بیش از ۶ تن، یا حمل بیش از ۲۶ نفر سرنشین با احتساب راننده صادر می‌شود.
گواهینامه رانندگی ویژه: افرادی که قصد رانندگی با انواع وسایل نقلیه عمرانی، کشاورزی، صنعتی و کارگاهی را دارند، باید پیش از کار با چنین اتومبیل‌هایی گواهینامه ویژه دریافت کنند. به علاوه لودر، بولدوزر، گریدر، لیفتراک، جرثقیل، کمباین و تراکتور از وسایل موتوری هستند که در راستای حکم ماده ۷۲۳ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵، رانندگی یا تصدی آنها مستلزم دریافت گواهینامه ویژه است.
گواهینامه رانندگی موتورسیکلت: موتورسواران برای تردد قانونی باید گواهینامه ویژه موتور سیکلت تهیه کنند.
رانندگی بدون گواهینامه متناسب
همانطور که بالاتر اشاره کردیم، هر یک از انواع خودرو با کاربری‌های مختلف، نیازمند گواهینامه خاص و متناسب با خود است. در صورتی که فردی گواهینامه متناسب با وسیله نقلیه‌ای که با آن رانندگی می‌کند را نداشته باشد، از نظر قانونی با افراد بدون گواهینامه یکسان است. مثلاً اگر شخصی که گواهینامه پایه سوم داشته باشد و با یک تریلی دو محور رانندگی کند، به علت عدم تناسب بین گواهینامه و وسیله نقلیه مجرم و مقصر شناخته می‌شود. نداشتن گواهینامه در تصادف علاوه بر خسارات وارده منجر به پرداخت جریمه دیگری نیز می‌شود که برای نداشتن گواهینامه در نظر گرفته شده است.
رضایت و عدم رضایت شاکی در تصادف
در بسیاری از حادثه‌های جاده‌ای که شخصی به رانندگی بدون گواهینامه اقدام کرده‌است، رضایت شاکی مورد بررسی قرار می‌گیرد. قانون جدید تصادف بدون گواهینامه به هیچ وجه طرفدار شخص خاطی نیست. وکیل جرایم کیفری عنوان می‌کند، در پرونده تصادف‌های جاده‌ای منجر به مرگ که راننده بدون گواهینامه رانندگی کرده باشد، شرایط بررسی رضایت شاکی به شرح زیر است:
«اگر شاکی رضایت خود را اعلام کند، پرونده متوقف و مختومه نخواهد شد. به این دلیل که جرم ارتکابی، قتل غیر عمد یا شبه عمد عنوان می‌شود و قابل بازگشت نیست. با اینکه این نوع شکایت‌ها و رسیدگی به پرنده با شکایت شاکی شروع می‌شود، اما با رضایت او مختومه اعلام نخواهد شد. چون باید رسیدگی‌های قانونی آن در دادگاه مورد تعقیب و رسیدگی قرار بگیرد تا اجرای حکم انجام شود.»
دادگاه صالح چیست؟
دادگاه صالح دادگاهی برای رسیدگی به جرائم نداشتن گواهینامه و بروز تصادف‌ها است که همان دادگاه کیفری ۲ نام دارد. در این دادگاه، صدور رای کیفری برای ضرر و زیان شاکی خصوصی با توجه به مدارک انجام می‌شود. البته که اگر رسیدگی به ضرر و زیان فرد مدعی خسارت نیاز به تحقیقات بیشتر باشد، دادگاه رای را صادر می‌کند و بعد از آن به دعوای ضرر و زیان رسیدگی خواهد شد.
مجازات رانندگی با گواهینامه تمدید نشده
رانندگی بدون گواهینامه با رانندگی با گواهینامه تمدید نشده تفاوت‌هایی دارد. سوالی که ایجاد می‌شود، این است که آیا رانندگی بدون گواهینامه تمدید نشده مجازات دارد؟ در حقیقت تمدید نکردن گواهینامه به معنای نداشتن گواهینامه نیست و در صورت تمدید نکردن این مدرک قانونی، با پرداخت جریمه می‌توان نسبت به تمدید گواهینامه اقدام کرد.
سوال این است که اگر شخصی، گواهینامه موتور سیکلت یا خودرو را همراه خود داشته باشد، اما آن را تمدید نکرده باشد، مشمول مجازات خواهد شد؟ حکم جرم رانندگی بدون تمدید گواهینامه چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت، تمدید نکردن گواهینامه، به معنای نداشتن گواهی نامه نیست. در صورت عدم تمدید گواهینامه، صرفا قانون گذار حکم به پرداخت جریمه خواهد داد.
آیا به نظر شما مجازات فردی که گواهینامه ندارد باکسی که گواهینامه داشته و فقط تاریخ آن به اتمام رسیده است یکسان است؟ قطعاً نمی‌شود این دو گروه را به یک میزان مجازات کرد. طبق قانون بیمه مرکزی، اگر تاریخ اعتبار گواهینامه فردی گذشته باشد و دچار حادثه شود، بیمه‌گر ثالث باید خسارت را به طور کامل پرداخت کند. در این حالت نیازی به بازگرداندن پول توسط بیمه‌گزار نیست و فقط باید جریمه‌ای را به خاطر عدم تمدید به موقع گواهینامه پرداخت کند.
هدایت موتور بدون گواهینامه
جریمه نداشتن گواهینامه موتور چیست؟ آیا رانندگی بدون گواهینامه با موتور هم جریمه دارد؟ بر اساس ماده ۱ آیین نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی مصوب سال ۱۳۹۰ هیئت محترم وزیران، برای هدایت تمامی وسایل نقلیه موتوری زمینی از جمله: انژکتوری، کاربراتوری و موتور برقی نیاز به گواهینامه است. در نیتجه راکبان موتورسیکلت هم باید مانند سایر رانندگان گواهینامه متناسب با موتور را دریافت کنند. در صورتی که راکب موتور، گواهینامه به همراه نداشته باشد، مطابق قانون ۷۲۳ مجازات اسلامی با او برخورد خواهد شد. به تازگی فرصتی فراهم شده است تا افرادی که به هدایت موتورسیکلت تسلط دارند اما گواهینامه ندارند، بتوانند در یک روز گواهینامه تهیه کنند.
مجازات رانندگی بدون گواهینامه زیر ۱۸ سال
شاید این موضوع برایتان جالب باشد که اگر کسی از جمله خانواده، ماشین و وسیله نقلیه را در اختیار افراد زیر ۱۸ سال بگذارند، از نظر قانونی مرتکب جرم شده و برای او هم جریمه در نظر گرفته می‌شود. همچنین اگر یک فرد ۱۸ ساله دچار تصادف و ایجاد خسارت شود، به دادگاه کودکان منتقل می‌شود؛ این موضوع، برای والدین وی که ماشین را در اختیارش قرار داده‌اند هم مسئله ساز می‌شود و باید در مراجع قانونی پاسخگو باشند.
جریمه نداشتن گواهینامه زیر ۱۸ سال چیست؟ جریمه نقدی نداشتن گواهینامه چقدر است؟ جریمه رانندگی زیر سن قانونی بر اساس حکم قانون‌گذار است. قانون‌گذار در خصوص مجازات مرتکبان جرم رانندگی بدون داشتن گواهی نامه تفاوتی بین اشخاص زیر ۱۸ سال و بالای ۱۸ سال، قائل نشده و هر دو آنها بر اساس قانون مجازات اسلامی، به مجازات واحد محکوم می‌شوند.
تصادف با گواهینامه زیر یک سال می‌تواند منجر به عدم تمدید گواهینامه شود و شما مجبور به حضور دوباره در کلاس‌های آموزشی و امتحان مجدد باشید. همچنین مجازات رانندگی بدون گواهینامه افراد زیر ۱۸ سال، مجازات درجه ۸ تعزیری است و افراد خاطی به پرداخت جزای نقدی تا یک میلیون ریال و حبس تعزیری از دو تا شش ماه محکوم می‌شوند. این مجازات معمولا نقدی است اما مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای بار دوم می‌تواند با تشخیص مراجع قضایی سنگین‌تر باشد.