یکی از تازه‌ترین کریدورهای تازه وارد به منطقه غرب آسیا، کریدور ترانس افغان است که از ازبکستان آغاز شده و تا بندر گوادر و کراچی پاکستان کشیده خواهد شد. طرح این کریدور نخستین بار در سال ۲۰۱۰ از سوی دولت ازبکستان و با هدف اتصال کشورهای منطقه آسیای مرکزی به آب‌های گرم جنوب در سواحل پاکستان مطرح شد. سرمایه گذار اصلی این کریدور ۵۷۳ کیلومتری، راه آهن ازبکستان بوده و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۷ تکمیل شود.
کریدور ترانس افغان به عنوان یک مسیر ترانزیتی برای اتصال آسیای مرکزی به بنادر جنوبی در پاکستان و هند شناخته می‌شود. این کریدور از افغانستان عبور کرده و با هدف تسهیل تجارت و افزایش دسترسی به بازارهای جهانی طراحی شده‌است. بر اساس گزارش بانک جهانی، پیش‌بینی می‌شود که این کریدور بتواند حجم تجارت میان کشورهای آسیای مرکزی و جنوبی را تا ۳۰ درصد افزایش دهد.
طبق آمار وزارت تجارت و صنایع افغانستان، حجم تجارت این کشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۲.۵ میلیارد دلار بوده است که انتظار می‌رود با توسعه این کریدور به ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ برسد. بر اساس گزارش‌ها، این کریدور می‌تواند به افزایش تجارت افغانستان با کشورهای همسایه و همچنین کشورهای آسیای مرکزی کمک کند.
براساس گزارش سال ۲۰۲۲ سازمان ملل متحد، پیش‌بینی شده‌است که اگر کریدور ترانس افغان موفق به جذب سرمایه‌گذاری‌های لازم شود، می‌تواند تا ۵۰۰ هزار شغل جدید در افغانستان ایجاد کند.
چندی پیش الکسی اورچوک، معاون نخست وزیر روسیه، از آمادگی کشورش برای مطالعات امکان‌سنجی برای پروژه راه آهن ترانس افغان خبر داده‌بود. وی اظهار کرده‌بود به طور کلی ما این پروژه را کلیدی برای بهبود اتصال در منطقه آسیای مرکزی و اوراسیا می دانیم و آن را بخشی از کلان استراتژی خود برای اتصال به آب‌های گرم جنوب می‌بینیم.
طبق نظر کارشناسان، در کنار ناامنی و بی‌ثباتی سیاسی در افغانستان، مسائل مالی در اجرای این پروژه دخیل است. از طرفی، تنشهای مرزی افغانستان با همسایه جنوبی خود یعنی پاکستان، به اوج رسیده و در چند روز گذشته علیه یکدیگر اقدامات مسلحانه و بعضا تهدیدهای نظامی انجام داده‌اند. همچنین بر اساس گزارش بانک جهانی، تنها ۳۰ درصد از جاده‌های افغانستان آسفالت شده‌اند که این موضوع می‌تواند بر کارایی کریدور ترانس افغان تأثیر منفی بگذارد.
حسن کریم‌نیا، کارشناس ترانزیت، درباره کریدور ترانس افغان اظهار کرد که با توجه به وقایع منطقه‌ای و تحولات جهانی، این کریدور برای کریدورهای عبوری از ایران خسارت چندانی به وجود نمی‌آورد.
وی اقزود: باید تمرکز خودمان را بر این بگذاریم که کشوری مانند ازبکستان، سال‌های سال صادرات پنبه خود را از طریق بنادر جنوبی ایران انجام می‌داده، حالا به فکر اجرای کریدور ترانس افغان به منظور جایگزینی با مسیرهای عبوری از ایران افتاده‌است.
کریم‌نیا تصریح کرد در صورتی که منوال ترانزیتی و کریدوری کشور به این سمت پیش برود، نمی‌توان انتظار خارق‌العاده‌ای در تحول اقتصادی کشور با بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی بکر و درآمد ارزی ترانزیت و در نهایت چسبندگی اقتصادی کشور با کشورهای همکار و ذنیفع در کریدورهای بین‌المللی داشت.
او در انتها اشاره کرد که بهبود فرآیندهای مرزهای ترانزیتی، دیپلماسی و رایزنی تجاری با کشورهای ذینفع مسیر عبوری از ایران و مشارکت بخش غیردولتی در صنعت حمل‌ونقل و ترانزیت کشور، تنها راهکارهای زودبازده برای احیای مجدد مسیرهای ترانزیتی از خاک ایران و ایفای نقش سازنده در زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای و بین‌المللی هستند.