رييس كل بانك مركزي از ورود ارزهاي حاصل از صادرات محصولات پتروشيمي به بازار ارز تجاري خبر داده است. محمدرضا فرزين گفته است كه از هفته آينده، هلدينگ‌هاي پتروشيمي در بازار ارز تجاري حاضر خواهند شد.
معاون ارزي بانك مركزي نيز عنوان كرده كه حضور پتروشيمي‌ها در بازار ارز تجاري يا همان بازار توافقي ارز برمبناي عرضه و تقاضا شكل مي‌گيرد و بسياري از ريسك‌هايي كه شركت‌هاي پتروشيمي تاكنون با آن مواجه بودند، برطرف خواهد شد.
به گفته محمد آرام «ارز در اختيار بانك قرار مي‌گيرد و بانك عرضه مي‌كند و تقاضاها براساس سيستم مچينگ خواهد بود و تشخيص افراد اثري نخواهد داشت. علاوه بر آن فساد نيز كاهش مي‌يابد. لذا به واسطه عرضه و تقاضايي كه در اين بازار شكل مي‌گيرد، اين امر به كشف نرخ بهينه كمك مي‌كند.» افزايش عرضه ارز در بازار توافقي در حالي قرار است انجام شود كه در روزهاي گذشته تغيير كانال نرخ ارز در بازار آزاد با واكنش‌هاي منفي صاحبان كسب و كارها، برخي نمايندگان مجلس و بازاريان و اصناف و توليدكنندگان مواجه شده بود. در حال حاضر نرخ ارز در بازار آزاد تا كانال 81 هزار توماني نيز پيشروي كرده، اما رييس كل بانك مركزي تحولات بازار آزاد را «نرخ‌گذاري» خوانده و گفته است كه « سرورهاي وب‌سايت بن‌بست كه هر روز ۹ صبح و وقتي معامله‌اي صورت نگرفته نرخ دلار را اعلام مي‌كند، در امريكاست.»
فرزين بار ديگر تاكيد كرده كه «بايد قيمت ارز در بازار ارز تجاري مبناي قيمت ارز در معاملات كشور قرار گيرد.» رييس كل بانك مركزي مي‌گويد: وقتي 9 صبح معامله‌اي صورت نمي‌گيرد اين وب‌سايت نرخ مي‌گذارد و همه صرافي‌ها هم از روي آن، نرخ دلار را مي‌گذارند. يك كانالي ايجاد كرده‌اند كه با آن علامت و علايم غيرواقعي به بازار ما مي‌دهند. فرزين با بيان اينكه هدف ما اين است كه نرخ اين بازار به نرخ ارز در كشور تبديل شود، تصريح كرد: بالاي 80-70 ميليارد دلار در بازار ارز تجاري در سال معامله خواهد شد.
او همچنين تاكيد كرد: به دنبال به حداقل رساندن حجم معاملات ارزي در بازارهاي غير رسمي هستيم و مي‌خواهيم تمام معاملات قانوني و نيازهاي تجاري و خدماتي تجار و بازرگانان و مردم در اين بازار تامين شود. انتقال تمام نيازهاي رسمي كشور به بازار ارز تجاري ممكن است و البته هدف ما اين است كه نرخ بازار ارز تجاري، نرخ ارز كشور باشد.
تاثير ورود ارز پتروشيمي چقدر است؟
شركت‌هاي پتروشيمي به عنوان بزرگ‌ترين عرضه‌كنندگان ارز در كشور، در سال گذشته ۸.۳ ميليارد دلار عرضه در سامانه نيما انجام دادند كه در سال جاري اين عدد تاكنون به 7 ميليارد و 144 ميليون دلار رسيده و رشدي 7 درصدي را ثبت كرده است. اين افزايش عرضه، به تعميق بازار ارز تجاري و به دنبال آن كاهش نوسانات در بازارهاي غيررسمي كمك كرده است. در جريان حضور وزير اقتصاد و رييس كل بانك مركزي در كميسيون اقتصادي براي ارايه توضيحاتي درباره علت نوسان‌هاي اخير ارزي، همتي، وزير اقتصاد از عدم تمايل صادركنندگان براي عرضه ارز در اختيار خود به عنوان يك مشكل بزرگ ياد كرده بود، اما خود پتروشيمي‌ها به عنوان يكي از متهمان اصلي بازنگرداندن ارز حاصل از صادرات اين موضوع را رد مي‌كنند.
احمد مهدوي، دبيركل انجمن صنفي كارفرمايي صنعت پتروشيمي ايران در اين باره مي‌گويد: در آبان ماه سال گذشته 832 ميليون دلار ارز در سامانه نيما از سوي پتروشيمي‌ها به فروش رسيده، در حالي كه در آبان‌ماه سال جاري اين ميزان 946 ميليون دلار بوده است. مهدوي اضافه كرده است: فروش ارز نيما در سال جاري 7 درصد افزايش داشته و نسبت فروش ارز در سامانه نيما در 8 ماهه سال جاري، 7 ميليارد و 144 ميليون دلار بوده، اين در حالي است كه اين آمار در سال گذشته و طي مدت مشابه 6 ميليارد و 653 ميليون دلار بوده است.
لذا اين آمار حاكي است كه 77 درصد از ارز پتروشيمي در نيما عرضه شده است. مهدوي همچنين عنوان كرده كه از آغاز به كار بازار ارز تجاري، 516 ميليون دلار ارز توسط پتروشيمي‌ها به فروش رسيده است. به گفته وي، پتروشيمي‌ها از آمادگي لازم براي فروش ارز خود در سامانه بازار ارز تجاري و حضور همه‌جانبه در اين بازار برخوردارند.
در اين شرايط، با كم كردن شكاف نرخ‌ها، عده‌اي كه خريدار هستند از بازار خارج مي‌شوند، چراكه اين افراد براي نيازهاي واقعي خود احتياجي به ارز ندارند و اين‌گونه افراد و نيازهاي غيرواقعي از بازار خارج مي‌شوند. محمد آرام، معاون ارزي بانك مركزي نيز مي‌گويد: هلدينگ‌هاي پتروشيمي از زماني كه سقف قيمتي در سامانه نيما توافقي شده است، همراهي بسيار مطلوبي در عرضه ارز داشته‌اند و اميدواريم همكاري پتروشيمي‌ها تداوم داشته باشد. اميد است با برنامه‌ريزي‌هاي لازم عرضه ارز از سوي پتروشيمي‌ها طي روزهاي پاياني سال ميلادي افزايش يابد.
او درباره سازوكار فروش ارز حاصل از صادرات در بازار ارز تجاري نيز گفته است: ارز در اختيار بانك قرار مي‌گيرد و بانك عرضه مي‌كند و تقاضاها براساس سيستم مچينگ خواهد بود و تشخيص افراد اثري نخواهد داشت. علاوه بر آن فساد نيز كاهش مي‌يابد. لذا به واسطه عرضه و تقاضايي كه در اين بازار شكل مي‌گيرد، اين امر به كشف نرخ بهينه كمك مي‌كند. وي ضمن تاكيد بر عرضه ارز تمام هلدينگ‌هاي پتروشيمي در بازار ارز تجاري به عنوان يك بازار واقعي عرضه و تقاضا تصريح كرد: سياست يكسان عرضه به قيمت واحد از سوي هلدينگ‌هاي پتروشيمي پيشنهاد مطلوبي است كه مي‌تواند با محوريت انجمن صنفي كارفرمايي صنعت پتروشيمي ايران و با هماهنگي بانك مركزي انجام شود؛ چراكه ميانگين موزون معاملات به عنوان قيمت نهايي پاياني كشف مي‌شود، مي‌تواند مبناي قيمت خوراك پتروشيمي در هر روز قرار گيرد.
مقام مسوول بانك مركزي درباره سازوكارها خاطرنشان كرد: شركت‌هايي كه محل تخصيص ارز و رفع تعهد آنها در مركز مبادله ارز و طلاي ايران واقع است، تنها مي‌توانند در مركز مبادله ارز و طلاي ايران فعاليت كنند. اما شركت‌هايي كه در نيما فعال هستند محل تامين ارز آنها مي‌تواند نيما و مركز مبادله باشد و شركت‌هاي پتروشيمي نيز محل رفع تعهدشان مي‌تواند هر دو گزينه نيما و مركز مبادله ارز و طلاي ايران باشد. اما بايد به خاطر داشت كه از يك بهمن‌ماه سال جاري حضور در بازار ارز تجاري الزامي است. به دليل اينكه هلدينگ‌هاي پتروشيمي بايد با زمانبندي مشخص و به صورت هماهنگ به بازار ارز تجاري وارد شوند.