هیچ‌گاه تصادف یا فرود اضطراری هواپیما، جزو حوادثی نبوده که بشود به آسانی از کنار آن گذشت؛ این حوادث نه تنها اثرات عمیقی بر ذهن و روح بازمانده می‌گذارد که خانواده‌های بسیاری را درگیر می‌کند.
هرچند سفرهای هوایی یکی از ایمن‌ترین روش‌های حمل‌ونقل به شمار می‌روند اما هنگامی‌که حوادث هوایی رخ می‌دهند، واقعه اغلب فاجعه‌بار است.
در دهه گذشته (۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴)، تعداد سوانح هوایی در سطح جهانی بیش از ۵۰ مورد بوده است که در آن‌ها هزاران نفر جان خود را از دست داده‌اند. این حوادث شامل سقوط هواپیماهای مسافربری، هواپیماهای کوچک، هواپیماهای نظامی و دیگر انواع هواپیماها بوده است.
آمارها نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد از حوادث هوایی ناشی از خطای انسانی‌ست. خطرناک‌ترین مراحل پرواز معمولا هنگام برخواستن، فرود و زمان‌های نزدیک به این دو اتفاق رخ می‌دهد. گفته می‌شود خطای خلبان عامل ۵۳ درصد از این حوادث است، در حالی که نقص فنی (۲۱ درصد) و شرایط نامساعد جوی (۱۱ درصد) در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
پایگاه داده NTSB که از سال ۲۰۰۸ سوابق تمام حوادث قابل گزارش را ثبت کرده است، نشان می‌دهد بیش از ۱۳ هزار حادثه به نوعی با مشکلات مرتبط با پرسنل ارتباط داشته‌اند. این حوادث در مجموع شامل بیش از ۲۰ هزار مورد مرتبط با پرسنل هستند، به طور میانگین ۱.۵۴ مورد برای هر حادثه.
سفر هوایی چقدر ایمن است؟
در مقایسه با سایر روش‌های اصلی حمل‌ونقل، سفر با قطار بسیار خطرناک‌تر از سفر هوایی است؛ از هر ۱۰۰ میلیون مایل سفر با قطار ۰.۰۴ به مرگ منجر می‌شود، درحالی‌که این عدد برای هواپیما تنها ۰.۰۱ است.
با این حال، ایمنی سفر هوایی به اپراتور، تجهیزات و روش‌های آموزشی بستگی دارد که پشتوانه پرواز هستند. بدون آموزش‌های دقیق و کنترل‌های ایمنی قوی، سفر هوایی برای مسافران خصوصی و تجاری ایمن نخواهد بود.
بیش از ۲۳ حادثه هوایی در جهان اتفاق افتاده که بیش از ۲۰۰ کشته بر جای گذاشته است؛ در زیر به ۱۰ مورد با بیشترین تعداد تلفات اشاره شده است.
۱۰ مورد از مرگبارترین حوادث هوایی تاریخ
فاجعه فرودگاه تنریفه
(حادثه‌ای با بیشترین تعداد تلفات مسافران هواپیما در تاریخ)
کشور: اسپانیا
ایرلاین: کی‌ال‌ام و پان امریکن ورلد ایرویز
سال حادثه: ۲۷ مارس ۱۹۷۷
تعداد مسافران و خدمه: ۲۳۴ مسافر و ۱۴ خدمه کی‌ال‌ام و ۳۹۶ مسافر و خدمه پان امریکن
محل سقوط: فرودگاه تنریف شمالی
تعداد کشته‌شدگان: ۵۸۳ نفر
علت سقوط: زمانی که بوئینگ ۷۴۷ شرکت هواپیمایی KLM در تلاش برای برخاستن بود با بوئینگ ۷۴۷ شرکت پان آم که در حال حرکت روی زمین بود، برخورد کرد. علت اصلی این فاجعه اشتباه خلبان بود؛ کاپیتان هواپیمای KLM به اشتباه فکر کرده بود که مجوز برخاستن از کنترل ترافیک هوایی را دریافت کرده است.
سقوط هواپیمای شرکت هواپیمایی ژاپن
(حادثه‌ای با بیشترین تعداد تلفات مسافران هواپیما در تاریخ)
کشور: ژاپن
ایرلاین: شرکت هواپیمایی ژاپن
سال حادثه: ۱۲ آگوست ۱۹۸۵
تعداد مسافران و خدمه: ۵۲۰ نفر
محل سقوط: برخورد با کوه
تعداد کشته‌شدگان: تمامی ۱۵ نفر خدمه و ۵۰۵ نفر از ۵۰۹ مسافر جان خود را از دست دادند.
علت سقوط: این هواپیما به دلیل یک ترکیدگی فشار ناشی از تعمیر نادرست دیواره فشار عقب، که در میانه پرواز شکست، آسیب دید. خلبانان توانستند هواپیما را به مدت ۳۲ دقیقه پس از خرابی مکانیکی کنترل کنند اما در نهایت به کوه برخورد کردند. پرسنل نظامی ژاپن هنگام پرواز بر فراز لاشه هواپیما به اشتباه فرض کردند که هیچ بازمانده‌ای وجود ندارد و عملیات نجات تا صبح روز بعد به تأخیر افتاد اما بعدا مشخص شد که چند نفر از مسافران احتمالا از برخورد جان سالم به در برده‌اند و اگر عملیات نجات به تأخیر نمی‌افتاد، زنده می‌ماندند. با این حال، ۴ نفر زنده ماندند.
برخورد هواپیمای سعودی و قزاقستانی
(مرگبارترین برخورد هوایی بدون بازمانده)
کشور: عربستان و قزاقستان
ایرلاین: شرکت هواپیمایی سعودی و قزاقستان ایرلاینز
سال حادثه: ۱۲ نوامبر ۱۹۹۶
تعداد مسافران و خدمه: ۳۴۹ نفر
محل سقوط: هند، نزدیک دهلی‌نو
تعداد کشته‌شدگان: ۳۴۹ نفر
علت سقوط: این برخورد بیشتر به خاطر پرواز خلبان قزاقستانی در ارتفاعی پایین‌تر از ارتفاع تعیین‌شده مجاز بود.
سقوط هواپیمای شرکت هواپیمایی ترکیه
کشور: ترکیه
ایرلاین: ترکیش ایرلاین
سال حادثه: ۳ مارس ۱۹۷۴
مقصد: لندن
تعداد مسافران و خدمه: ۳۴۶ نفر
محل سقوط: در جنگلی در شمال‌شرق پاریس، فرانسه
تعداد کشته‌شدگان: ۳۴۶ نفر
علت سقوط:
جدا شدن درب بار و ایجاد انفجار و به دنبال آن فروریختن کف طبقه سبب شد تا کابل‌های کنترل قطع شود و در نتیجه خلبانان کنترل سطح‌های هواپیما، دُم و موتور شماره ۲ را از دست دادند.
بمب‌گذاری در هواپیمای شرکت هواپیمایی هند
(مرگبارترین حمله تروریستی مرتبط با هواپیما)
کشور: هند
ایرلاین: ایرایندیا
سال حادثه: ۲۳ ژوئن ۱۹۸۵
مقصد: لندن و دهلی‌نو
تعداد مسافران و خدمه: ۳۰۷ مسافر و ۲۲ خدمه
محل سقوط: جنوب غربی سواحل ایرلند
تعداد کشته‌شدگان: ۳۲۹ نفر
علت سقوط: انفجار یک بمب در محفظه بار
آتش‌سوزی در هواپیمای شرکت سعودی
(مرگبارترین حادثه هوایی دنیا که در آن سقوطی رخ نداد)
کشور: عربستان
ایرلاین: هواپیمایی سعودی
سال حادثه: ۱۹ آگوست ۱۹۸۰
مقصد: لندن و دهلی‌نو
تعداد مسافران و خدمه: ۳۰۱ نفر
محل حادثه: ریاض
تعداد کشته‌شدگان: ۳۰۱ نفر
علت حادثه: آتش‌سوزی در محفظه بار عقب؛ باوجود فرود اضطراری و ایمن در فرودگاه ریاض، کاپیتان بلافاصله دستور توقف و تخلیه اضطراری نداد و هواپیما را از باند فرودگاه به حرکت درآورد و در این مدت همه مسافران و خدمه به دلیل دود بیهوش شدند و قادر به باز کردن درها یا تخلیه هواپیما نبودند. تمامی مسافر و خدمه بر اثر خفگی جان باختند قبل از اینکه گروه‌های نجات بتوانند درها را باز کنند. پس از آن، هواپیما به آتش کشیده شد و به طور کامل در آتش سوخت.
پرواز ۱۷ مالزی ایرلاینز
کشور: اوکراین
ایرلاین: مالزی ایرلاینز
سال سقوط: ۱۷ جولای ۲۰۱۴
مقصد: کوالالامپور، مالزی
تعداد مسافران و خدمه: ۲۸۳ مسافر و ۱۵ خدمه
محل سقوط: شرق اوکراین
تعداد کشته‌شدگان: ۲۹۸ نفر
علت سقوط: سرنگونی توسط موشک زمین‌به‌هوا؛ این پرواز از آمستردام به کوالالامپور در حال پرواز بود که بر فراز منطقهٔ جنگی در شرق اوکراین سرنگون شد.
حمله موشکی به پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر
کشور: ایران
ایرلاین: ایران‌ایر
سال سقوط: ۳ ژوئن ۱۹۸۸ (۱۲ تیر ۱۳۶۷)
مقصد: دبی
تعداد مسافران و خدمه: ۲۹۰ نفر
محل سقوط: خلیج فارس، تنگه هرمز
تعداد کشته‌شدگان: ۲۹۰ نفر
علت سقوط: شلیک ۲ موشک زمین به هوا از سوی رزم‌ناو موشک‌انداز نیروی دریایی آمریکا (ناو وینسنس) به هواپیمای مسافربری ایران.
سقوط هواپیمای نظامی در ایران
کشور: ایران
سال سقوط: ۱۹ فوریه ۲۰۰۳
تعداد مسافران و خدمه: ۲۷۵ نفر
محل سقوط: منطقه کوهستانی نزدیک کرمان
تعداد کشته‌شدگان: ۲۷۵ نفر
علت سقوط: وضعیت بد جوی باعث سقوط هواپیما شد؛ در زمان حادثه، بادهای شدید و مه وجود داشت.
سقوط هواپیمای شرکت امریکن ایرلاینز
(مرگبارترین حادثه هواپیمایی تجاری در تاریخ آمریکا)
کشور: آمریکا
ایرلاین: امریکن ایرلاینز
سال سقوط: ۲۵ ماه می ۱۹۷۹
مقصد: دبی
تعداد مسافران و خدمه: ۲۷۱ نفر
محل سقوط: باند فرودگاه اوهار شیکاگو
تعداد کشته‌شدگان: ۲۷۱ مسافر و خدمه و ۲ نفر در زمین
علت سقوط:
جدا شدن موتور و پایه شماره یک (چپ) از بال هواپیما
همچنان مرگبارترین حادثه هواپیمایی تجاری در تاریخ ایالات متحده است و تا حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، مرگبارترین فاجعه هوایی در این کشور بود