در 3 سال اخیر که تسهیلات فرزندآوری با تصویب قانون جوانی جمعیت به مرحله اجرا درآمد، شاید کمتر کسی را می توان یافت که این تسهیلات را به سادگی و بدون دردسر و صرف وقت زیاد دریافت کرده باشد. این تسهیلات در قانون جوانی جمعیت قرار است نقش تشویقی در فرزندآوری ایفا کند اما آیا در این امر موفق بوده است؟
تسهیلات فرزندآوری ۱.۵ برابر شد
در همین ابتدا این را هم باید یادآور شویم که مبالغ تسهیلات فرزندآوری برابر آن چه نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس عنوان کرده، برای ۱۴۰۴ افزایش می یابد: مبلغ وام فرزندآوری امسال بین ۴۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان متغیر است. متقاضی که بابت تولد فرزند اول دنبال تسهیلات می‌رود، ۴۰ میلیون تومان دریافت می‌کند. مبلغ وام فرزندآوری سال آینده طبق اعلام نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس به‌حداقل ۶۰ میلیون تومان تبدیل می‌شود که معادل افزایش ۵۰ درصدی است. مبلغ وام فرزندآوری بابت فرزند دوم از ۸۰ به ۱۲۰ میلیون تومان می‌رسد. وام فرزندآوری امسال بابت فرزند سوم، ۱۲۰ میلیون تومان دست پدر و مادر‌ها را می‌گیرد که برای سال بعد می‌توانیم این حجم از تسهیلات را ۱۸۰ میلیون تومان بدانیم. مبلغ این وام برای فرزند چهارم از ۱۵۰ به ۲۲۵ میلیون تومان تغییر می‌کند و دست آخر این تسهیلات برای فرزند پنجم به بعد ۳۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
این نماینده مجلس این را هم تاکید کرده که بانک مرکزی تعهد کرده است تا افراد در صف انتظار نیز بتوانند امسال این تسهیلات را دریافت کنند.
استان شما اعتبار ندارد
اما واقعیت ماجرا این است که دریافت این تسهیلات به سادگی صورت نمی گیرد. یک متقاضی این وام، ۲۱ آبان به باشگاه خبرنگاران پیام داده است: «متاسفانه از روی عمد یا سهل یا هر دلیل دیگری این مهم با عملکرد بعضی از مسئولین، خانواده‌های زیادی را ناراضی و ناراحت نموده است از جمله این مشوق‌ها وام فرزندآوری می‌باشد. بنده مدت هاست که روزانه به سایت مربوطه جهت ثبت نام مراجعه می‌کنم و بعد از پروسه نام نویسی با پیام استان شما فاقد اعتبار لازم جهت پرداخت وام فرزندآوری است، روبه رو می‌شوم. خواهش بنده از شما که رسانه دارید، این است که این موضوع را به جد پیگیری و رسانه‌ای نمایید.»
سازمان بازرسی هم هشدار داد
عملکرد بانک ها در نحوه پرداخت که اغلب با کندی و سختگیری تسهیلات ازدواج و فرزندآوری انجام می شود با هشدار سازمان بازرسی کل کشور هم همراه شد. ماه قبل رئیس سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرد، روند پرداخت این تسهیلات نشان‌دهنده عدم کاهش متقاضیان و کندی در بخش پرداخت تسهیلات ازدواج است...اگر بانک‌ها به وظایف خود در این زمینه عمل نکنند، برای آن‌ها پرونده تشکیل خواهیم داد.
۴۱۵ هزار نفر در صف وام فرزندآوری
وضعیت بغرنج پرداخت تسهیلات فرزندآوری که سازمان بازرسی کل کشور و کمیسیون اصل ۹۰ هم به آن ورود کرده، نشان می دهد، عملکرد بانک ها نسبت به سال ۱۴۰۲ در شرایط عقب ماندگی قرار دارد. مطابق داده‌های بانک مرکزی، ۲۸ بانک و موسسه اعتباری در کشور از ابتدای امسال تا پایان مهر، ۳۰۵ هزار و ۹۴۴ فقره تسهیلات مربوط به فرزندآوری به ارزش ۲۵ هزار و ۱۰۴ میلیارد تومان، پرداخت کرده است و ۴۱۵ هزار و ۴۹۴ نفر نیز در صف دریافت تسهیلات مربوط به فرزندآوری هستند.
حذف سهام تولد فرزند در لایحه بودجه ۱۴۰۴
همه این بی توجهی ها به این بخش بانکی و بودجه ای محدود نمی شود. خبرگزاری مجلس، روزهای قبل در گزارشی پیرامون لایحه ۱۴۰۴ به نقل از فاطمه محمدبیگی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و عضو ناظر مجلس در ستاد ملی جمعیت می نویسد: متاسفانه سهام تولد فرزندان که یک سال اعمال شد، در لایحه بودجه ۱۴۰۴ حذف شده و باید سهام ویژه ای در بودجه در نظر گرفته شود. همچنین شاهد حذف موضوع اهدای زمین رایگان به خانواده های دارای ۴ فرزند در بودجه هستیم و در حوزه تسهیلات مربوط به ازدواج و فرزندآوری هم تعیین رقم به دولت واگذار شده که به نظر می رسد با توجه به اظهارات دولتمردان در صحن علنی مجلس مبنی بر این که اگر مجلس اصراری بر قانون جوانی جمعیت نداشته باشد، می توانیم بودجه آن را به کارمندان اختصاص دهیم، به نظر می رسد که برخی از دولتمردان اراده ای برای اجرای اعطای تسهیلات فرزندآوری نداشته یا به دنبال اختصاص تسهیلات اندکی باشند که این اقدام می تواند چالش برانگیز باشد و باعث چالش بین دولت و مجلس و بر زمین ماندن مطالبات مردم شود.
از هر ۳ نفر ایرانی یک نفر سالمند می شود
آن چه مشخص است، کشور در شرایط مناسب جمعیتی قرار ندارد و اغلب جمعیت شناسان معتقدند روند کهنسالی ایران روی شیب تند قرار گرفته است. بی شک با مدل و الگوی کنونی مدیریت بحران جمعیت، نمی توان به آینده و افق روشنی در این امر امیدوار بود. بی شک با مرور این خبر معاون وزیر بهداشت که ۱۵ آبان در دومین جلسه ستاد جوانی جمعیت اعلام کرد، غصه هایمان در این زمینه بیشتر شود: «اگر نتوانیم روند جوانی جمعیت را تغییر دهیم تا ۳۰ سال آینده از هر ۳ نفر ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود.»/ خراسان