کشورمان هم‌اکنون سومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان محسوب می‌شود و 24 درصد از ذخایر نفت خاورمیانه و 12درصد از ذخایر نفت جهان را به خود اختصاص داده است. آمارها گویای آن است که طی 3 سال اخیر ایران تولید نفت خود را حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش داد، زیرا صادرات آن به چین در این مدت تقریباً ۸۷۰ میلیون بشکه در روز افزایش یافت.
طرح ضربتی افزایش تولید
چندی پیش اعضای شورای اقتصاد تفاهمنامه نحوه تأمین اعتبار طرح ضربتی افزایش تولید ۲۵۰ هزار بشکه نفت در روز از محل منابع صندوق توسعه ملی را تصویب کردند. بنابر این گزارش، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، در جلسه شورای اقتصاد تصریح کرد که تصویب این طرح در مدت‌زمان کوتاه و باتوجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور، حیاتی و بسیار مؤثر در افزایش تولید ناخالص داخلی و کمک به اقتصاد کشور است. بر‌اساس طرح جدید، تولید نفت‌خام ایران در ۳۴ میدان نفتی کشور ۲۵۰ هزار بشکه در روز افزایش پیدا می‌کند. بد نیست بدانیم پیش از این گزارش‌هایی درباره این طرح و رساندن میزان تولید ایران به روزی سه‌و‌نیم میلیون بشکه ابتدا حدود دو ماه پیش منتشر شد.
رکوردزنی در 5 سال اخیر
در حال حاضر میزان تولید نفت ایران در حال حاضر حدود ۳.۲ میلیون بشکه در روز است که معادل سه درصد از تولید جهانی نفت محسوب می‌شود. از طرف دیگر اما قیمت نفت ایران در بازارهای جهانی با افزایش محسوسی نسبت به ماه‌های گذشته روبه‌رو بوده، که این امر می‌تواند باعث جهش درآمدهای ارزی کشورمان شود.
اخیراً قیمت تحویلی نفت ایران به پالایشگاه‌های مستقل چین (تیپات) به بالاترین رقم خود در 5 سال اخیر رسید که این امر را می‌توان به نگرانی بازارها از افزایش تنش‌ها در خاورمیانه مرتبط دانست، از طرف دیگر نباید از ذکر این نکته نیز غافل شد که چین بارها از تجارت نفتی خود با ایران دفاع کرده و آن را قانونی و مطابق با قوانین بین‌المللی می‌داند.
بد نیست بدانیم ایران در زمینه تولید نفت یکی از بازیگران مهم و مؤثر نفتی در جهان است که می‌تواند با توسعه میادین نفتی مشترک و ازدیاد برداشت از آنها، تولید خود را با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو سازد.
این پالایشگاه‌ها برخلاف پالایشگاه‌های دولتی چین نگران تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران نبودند. بالا رفتن قیمت نفت ایران یا کاهش جریان نفت این کشور که 10درصد از واردات نفت‌خام چین را تشکیل می‌دهد، باعث پایین آمدن تولید این پالایشگاه‌های مستقل شده و حاشیه سوددهی آن را در زمان ضعف تقاضا برای سوخت در چین تحت تأثیر قرار می‌دهد.
روندی قابل‌تأمل
تفاوت قیمت نفت‌خام سبک ایران با نفت برنت برای فروش به پالایشگاه‌های مستقل چین به کمتر از ۴ دلار در هر بشکه رسیده که این رقم برای نفت سنگین ایران 7 دلار است. به‌طوری که گفته می‌شود ایران قراردادی در نیمه اول ماه اکتبر با قیمت 3.80 دلار کمتر از نفت برنت با چین بسته و به نظر می‌رسد معامله محموله‌های نفتی برای ماه دسامبر 3 دلار پایین‌تر از قیمت نفت برنت است.
اختلاف قیمت نفت سبک ایران با نفت برنت در اوایل سال‌جاری میلادی بین 5 تا 6 دلار در هر بشکه بود، در حالی که در اواخر 2023 یک عدد دورقمی اعلام شده بود. طبق گزارش مؤسسه کپلر و ورتکسا، بارگیری در پایانه‌های صادرات نفت ایران از جمله جزیره خارک در ماه اکتبر نسبت به سپتامبر کاهش قابل‌توجهی داشته، چون مالکان کشتی‌ها نگران حمله احتمالی رژیم صهیونیستی به تأسیسات نفتی ایران بودند.
امکان ارتقای زیرساخت‌های نفتی
کارشناسان معتقدند با تداوم این شرایط ایران می‌تواند به ارتقای زیرساخت‌های نفتی خود پرداخته و با توسعه بازاریابی بتواند درآمد بیشتری را از فروش نفت و محصولات پتروشیمی داشته باشد.
آنها می‌گویند ایران می‌تواند با راهکارهایی همچون تخصیص تخفیف‌های متنوع به کشورهای واردکننده نفت نظیر چین و هند، تأمین تقاضای خارجی از طریق انتشار اوراق آتی نفت خام که می‌تواند برای پالایشگاه‌های خصوصی سودده باشد، استفاده کند.
از طرف دیگر به‌نظر می‌رسد تحکیم روابط سیاسی با کشورهای مختلف در قالب دیپلماسی انرژی، می‌تواند مسیر فروش نفت کشور را همراه با افزایش جهانی قیمت نفت‌خام و توجه بازارهای جهانی به ظرفیت نفت ایران، هموارتر نماید.