از زمانی که ایران در تاریخ یکم اکتبر در یک حمله موشکی قابل توجه، اقدام به شلیک حدودا ۲۰۰ موشک بالستیک به اراضی اشغالی کرد، نفسها در منطقه خاورمیانه از ترس آغاز جنگی بزرگ و واکنش اسرائیل به این حرکت حبس شد.
پایگاه خبری "میدل ایست مانیتور" در گزارشی با اشاره به حمله اخیر اسرائیل به ایران، به طور خاص سعی کرده به تلاشهای پیدا و پنهان "محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان برای هموار کردن انجام یک حمله موثر از سوی اسرائیل علیه ایران و به طور خاص سایتهای نفتی این کشور بپردازد. این پایگاه خبری به این مساله اشاره میکند که عربستان سعودی قبل از حمله اسرائیل به ایران، از اراده خود برای افزایش تولید نفتش در ماه دسامبر خبر داد.
اقدامی که چراغ سبزی روشن برای جبران کاهش احتمالی نفت عرضه شده از سوی ایران در بازار جهانی انرژی بود با این حال، دیپلماسی فعال ایران و تهدیدات این کشور مبنی بر هدف قرار دادن سایتهای نفتی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سبب شد تا این طرح شکست بخورد. البته که دولتمردان ارشد آمریکایی نیز هیچکدام مایل به تحقق سناریوی حمله به سایتهای نفتی ایران از سوی اسرائیل نبودند.
به نقل از میدل ایست مانیتور؛ از زمانی که ایران در تاریخ یکم اکتبر در یک حمله موشکی قابل توجه، اقدام به شلیک حدودا ۲۰۰ موشک بالستیک به اراضی اشغالی کرد، نفسها در منطقه خاورمیانه از ترس آغاز جنگی بزرگ و واکنش اسرائیل به این حرکت حبس شد. ایران اعلام کرد که حمله اش در پاسخ به اقدام اسرائیل در ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در تهران و البته ترور سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان و همچنین یکی از فرماندهان سپاه قدس (شهید عباس نیلفروشان) در بیروت بوده است.
جو بایدن رئیس جمهور آمریکا نیز بارها در موضع گیریهای خود به این مساله داشت که از اقدام اسرائیل علیه ایران حمایت میکند. با این حال، بایدن اصرار داشت که اقدام اسرائیل باید متناسب باشد و به نحوی صورت نگیرد که به یک جنگ تمام عیار علیه ایران منجر شود.
در این راستا، پس از یک هفته رایزنیهای فشرده میان بایدن و نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در بیانیهای تاکید کرد که ما به دیدگاههای دولت آمریکا گوش میدهیم با این حال، تصمیم نهایی را بر پایه منافع ملی و نیازهای امنیتی خودمان میگیریم. این بیانیه پس از آن صادر شد که نشریه واشینگتنپست در گزارشی مدعی شده بود که نتانیاهو به بایدن گفته است که وی اقدام علیه ایران را به سایتهای نظامی این کشور محدود خواهد کرد.
با این حال، در شرایطی که جو بایدن به شدت با حمله به سایتهای اتمی ایران مخالفت میکرد، او در تاریخ سوم اکتبر از انجام رایزنیهای مختلف با محوریت حمله به تاسیسات نفتی ایران خبر داد. موضوعی که صِرف مطرح شدن آن موجب شد تا قیمت نفت ۵ درصد افزایش یابد.
در نتیجه، او خیلی زود موضع خود را تصحیح کرد و گفت: "اگر من جای اسرائیل بودم، به دیگر گزینهها به جای حمله به تاسیسات نفتی ایران فکر میکردم". با توجه به اینکه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا نزدیک است و نظرسنجیها از رقابت نزدیک میان کامالا هریس و دونالد ترامپ حکایت دارند، جو بایدن به واسطه رایزنیهای گسترده با نتانیاهو سعی داشت مانع از حمله رژیم اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران شود. رویدادی که موجب افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی میشد و این مساله یک ضربه جدی را به اقتصاد آمریکا وارد میکرد و بر شانس هم حزبی بایدن یعنی کامالا هریس در انتخابات آتی آمریکا نیز اثرگذاری به شدت منفی داشت.
باید توجه داشت که مخالفتهای نتانیاهو با ابتکارهای آتش بس دولت بایدن در غزه و لبنان، صرفا با هدف تضمین بقای سیاسی وی انجام نمیگیرند بلکه سعی دارند دولت دموکرات آمریکا را از هرگونه دستاورد بزرگ در بحبوحه تحولات خاورمیانه نیز محروم کند. مسالهای که در جریان انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا تا حد زیادی برای آن مفید خواهد بود. نتانیاهو به خوبی میداند که ترامپ بیش از هر فرد دیگری با دستورکارهای اسرائیل همراهی خواهد کرد با این حال، او از ترس اینکه مبادا با اقدام علیه تاسیسات نفتی ایران، در انتخابات آمریکا مداخله کرده باشد، از انجام این حرکت خودداری کرد.
نتانیاهو، طی ماههای گذشته با حملات سنگین به غزه و لبنان علی رغم فشارهای دولت بایدن جهت متوقف کردن حملات علیه افراد غیرنظامی نشان داد که به دنبال به چالش طلبیدن رویکرد این دولت در قالب تحولات منطقهای است. البته که انفعال دولت بایدن در برابر نتانیاهو نیز نخست وزیر اسرائیل را جسور کرده است.
نتانیاهو اندکی پس از حمله ایران به اسرائیل در یکم اکتبر گفت که "ایران اشتباه بزرگی کرد و بهای آن را خواهد پرداخت". با این حال، زمانی که صحبت از هدف قرار دادن ایران میشود، نتانیاهو به خوبی میداند که اسرائیل به سادگی نمیتواند مواضع آمریکا را به چالش بکشد، زیرا این رژیم در رابطه با ایران به آمریکا وابسته است و نمیتواند به تنهایی حرکتی را انجام دهد.
در مدت اخیر و قبل از حمله اخیر اسرائیل به ایران بسیاری از تحلیلگران اسرائیلی و آمریکایی این سوال را مطرح میکردند که بهتر است در فضای تداوم درگیری میان اسرائیل با حماس و حزب الله، تل آویو به سایتهای نفتی و اتمی ایران حمله کند. با این حال، این قبیل درخواستها در پرتو تجدید قدرت قابل توجه حزب الله لبنان و افزایش حملات آن علیه اسرائیل به ویژه در مواردی نظیر حمله به پایگاه نظامی بنیامینا و منزل شخصی نتانیاهو، با یک بنبست جدی رو به رو شدند.
در این میان، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و حاکم پشت پرده این کشور نیز اگرچه تمایل خود را برای بازگشت ترامپ به کاخ سفید پنهان نمیکند با این حال، او هم در سال ۲۰۱۹ وقتی با انفعال دولت ترامپ در حمایت از عربستان در رابطه با واقعه حمله به تاسیسات نفتی این کشور از سوی حوثیهای یمنی رو به رو شد، تا حد زیادی از وی (ترامپ) دلسرد شد.
اساسا به همین دلیل بود که شاهد بودیم در ماه مارس سال ۲۰۲۳، محمد بن سلمان به سمت حصول توافق تنش زدایی از روابط دوجانبه با تهران حرکت کرد. وی از این طریق هم سعی داشت که به جنگ بیهودهای که با یمن آغاز کرده بود خاتمه دهد و هم بازدارندگی قابل توجه نفتی ایران را تضعیف کند و راه را برای اسرائیل و آمریکا جهت هدف قرار دادن ایران با مصونیت هموار سازد.
از نگاه محمد بن سلمان، تغییر ناگهانی رویکرد اسرائیل از تمرکز صِرف بر حماس، به تشدید حملات علیه حزب الله لبنان و هدف قرار دادن رهبر این جنبش، فرصتی عالی را ایجاد کرد تا از طریق آن بتوان دولت بایدن را وادار کرد که به اسرائیل چراغ سبز نشان دهد و راه برای حمله به تاسیسات نفتی و اتمی ایران هموار شود. برای تحقق این هدف، ریاض در تاریخ ۲۶ سپتامبر این سیگنال را صادر کرد که قصد دارد تولید نفت خود را در ماه دسامبر افزایش دهد. اقدامی که سعودیها مدعی شدند برای حراست از سهمشان در بازار جهانی انرژی صورت میگیرد با این حال در واقعیت، این حرکت سعی داشت تا این پیام را به دولت بایدن برساند که اگر تاسیسات نفتی ایران هدف قرار گیرند، نفت کافی در بازار وجود خواهد داشت که آسیبی به بازار جهانی انرژی وارد نشود.
حتی با این اقدام سعودیها نیز بایدن-هریس در رابطه با نشان دادن چراغ سبز به اسرائیل برای حمله به تاسیسات نفتی ایران تردیدهای جدی داشتند. دلیل اصلی آنها هم تمرکزشان بر انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا بود. ایران نیز به خوبی این تحرکات را رصد میکرد و تاکید داشت که هرکدام از کشورهای عربی که حریم هوایی و زمینی خود را در اختیار اسرائیل جهت اقدام علیه ایران قرار دهند عملا علیه این کشور اقدام جنگی انجام داده اند. تهران تهدید کرد که حمله به تاسیسات نفتی ایران میتواند امنیت تاسیسات نفتی دیگر کشورهای منطقه نظیر عربستان را هم به خطر بیندازد.
درست به همین دلیل هم بود که عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای اینکه به دامان یک جنگ بزرگ نیفتند، به اسرائیل اعلام کردند که حق ندارد از حریم هوایی آنها استفاده کند. گزارشهای مختلف حاکی از این بودند که این دسته از کشورها از طریق دولت آمریکا به اسرائیل اعمال فشار میکردند تا اقدام خود علیه ایران را محدود کند.
هم نتانیاهو و هم بن سلمان مایل هستند که حماس و حزب الله لبنان نابود شوند. آنها هر دو مایل به پیروزی ترامپ در انتخابات آتی آمریکا هستند و از این رهگذر به دنبال پیشبرد دستورکار عادی سازی روابط دوجانبه خود هستند. با این حال، آنها سعی دارند تا جای ممکن آمریکا را به میدان درگیری با ایران بکشانند. در عمل، آنها هر دو با یک مانع بزرگ رو به رو هستند: نه ترامپ و نه بایدن و نه هریس، هیچکدام علاقهای برای ورود به فضای جنگ و درگیری با ایران ندارند.