در قانون ساماندهی بازار مسکن و اجاره، یکی از برنامه‌های کنترل بازار و جلوگیری از سوداگری، اخذ مالیات از واحدهای خالی است. این مالیات سال 1395 و در برنامه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، برای تنظیم بازار مسکن در نظر گرفته شد. مالیات دیگر در بازار، اخذ مالیات از واحدهای لوکس است. آمار مربوط به این مالیات‌ها در سال‌های اخیر نشان می‌دهد دریافتی آن بسیار کمتر از عدد و رقمی است که در بودجه‌های سالانه برای این مالیات در نظر گرفته شده بود.
هر چند کسب درآمد، هدف نهایی این مالیات‌ها نیست و تنظیم‌گری بازار به عنوان هدف اصلی است، اما اجرای قانون اخذ مالیات از این نوع واحدها، زمینهای برای ترغیب مالکان به عرضه واحدها به بازار و همچنین کنترلی بر اصلاح الگوی مصرف در واحدهای لوکس است.
حذف مالیات خانه‌های خالی!
در قانون بودجه سال آینده که دولت به مجلس ارائه کرد اخذ مالیات از واحدهای لوکس و زمینهای خالی آمده است اما اشاره‌ای به مالیات خانه‌های خالی نشده و مشخص نیست چرا دولت این مالیات را از قانون بودجه حذف کرده است.بر اساس نظر کارشناسان، بازنگری در قانون و ایجاد تغییراتی برای تحقق اهداف مالیاتی در بازار مسکن و اجرای آن توسط دولت می‌تواند کارآمدی قوانین مالیاتی را افزایش دهد.
طبق لایحه بودجه ۱۴۰۴، زمینهای فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری و واحدهای مسکونی که ارزش هر یک از آنها بیش از 50 میلیارد تومان باشد، مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می‌شوند. این مالیات بر عهده شخصی است که در ابتدای سال ۱۴۰۴ مالک املاک فوق بوده است.
هدف‌گذاری قابل توجه
بر اساس این گزارش، اخذ مالیات از واحدهای خالی در بودجه سال 1403 برابر 1000 میلیارد تومان و مالیات از خانه‌های لوکس حدود 4 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود. اما به‌خاطر مشکلاتی که در زیرساخت‌های شناسایی این واحدها و همچنین ناهماهنگی دستگاه‌های مختلف وجود دارد، مالیات دریافتی کمتر از رقم‌های مذکور است. کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت برای کارآیی قوانین مالیاتی در بازار مسکن، باید راهکارهایی را در نظر بگیرد که اثربخشی اجرای قانون در بازار ملک دیده شود.