بازگشت برجام به کانون کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری به خصوص در مناظره های تلویزیونی می تواند انتخابات را دوقطبی کند. تجربه سال 76، 92 و یا 96 به ما چه می گوید؟
اصلاح طلبان 8 روز مانده به انتخابات در یک برنامه گام به گام گویا به یک تاکتیک جدید رو آوردند و آن ورود محمد جواد ظریف به کمپین انتخاباتی پزشکیان و طرح موضوع برجام است.
حضور ظریف در کنار پزشکیان در برنامه سیاست خارجی تلویزیون و دفاع از برجام و حمله شدید به منتقدان آن باعث شد تا حدی امید به کمپین پزشکیان برگردد.
در ادامه نیز نامزدهای اصولگرا به سرعت به این موضوع واکنش نشان دادند. در همین راستا محمد باقر قالیباف بدون اسم بردن از ظریف در گفت و گوی تلویزیونی گفت :« مگر رهبر انقلاب همین چند وقت قبل نفرمودند که قانون اقدام راهبردی کشور را نجات داد و همه را از بلاتکلیفی درآورد؟ پس شما چه تبعیتی دارید؟ تابع کدام سیاست هستید؟ شما می‌گویید تابع سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب در حوزه سیاست خارجی هستید.
️در شورای عالی امنیت ملی مجلس مکلف شده برای خروج آمریکا از برجام مجلس قانون‌گذاری کند. این قانون دست مذاکره‌کنندگان را پُر کرد. ️وقتی ترامپ از برجام بیرون رفت دولت وقت گفت یک هفته فرصت می‌دهیم برگردند. یک هفته شد ۲ هفته و بعد شد چند ماه و همین‌طور این مسیر پیش رفت. ️چطور ما چیزی از دولت آمریکا می‌خواهیم می‌گوید در اختیار کنگره است؟ خب این جا هم مجلس دست مذاکره‌کننده را پُر کرد. ️ما گفتیم پروتکل الحاقی را دیگر داوطلبانه اجرا نمی‌کنیم. دوستان گفتند این کار را کنیم جنگ میشود. جنگ شد؟ گفتند غنی‌سازی را بالا ببرید جنگ میشود. آیا جنگ شد؟»
علیرضا زاکانی هم یک خط و نشان غیرمستقیم برای نامزد اصلاح طلبان کشید و تاکید کرد که در مناظره ها به این مسئله خواهد پرداخت. واکنش نامزدهای اصولگرایان به همین جا ختم نشدو سعید جلیلی دیگر نامزد اصولگرا نیز در واکنش به اظهارات ظریف اظهار کرد :« جالب است شنیدم یکی بیان کرده که این موفقیت ما نبوده؛ خود آمریکا می‌گوید راهبرد ما شکست خورده بعد امروز یکی گفته است خود بایدن نخواسته این کار (ممانعت از فروش نفت ایران) را بکند؛ عجب!این دو نگاه است که آینده کشور را تعیین می کند.خود بایدن نخواسته؟ اولا اگر خود بایدن نمی خواسته، پس چرا در آن ۹ ماهی که شما در کار بودید، این کار (فروش نفت) را نکردید؟ثانیا خود بایدن اذعان کرده که نه تنها یکی از تحریم های ترامپ را کم نکرد، بلکه در همین مدت ده ها تحریم دیگر افزوده است.شماهایی که می گفتید تحریم را برمی داریم وقتی دولت را تحویل گرفتید، ۸۰۰ تحریم اضافه شد به تحریم های قبلی.
خود دشمن می گوید راهبرد ما شکست فاحش خورد؛ خود وزیر خارجه‌شان در سنای آمریکا گفت، ایرانی‌ها توانسته‌اند اما این فرد باز می گوید ما نتوانسته‌ایم.» قاضی زاده هاشمی نیز از قافله واکنش ها به اظهارات ظریف جا نماند و در گفت و گوی ویژه خبری با انتقاد از ادعای زبان دنیا را بلد بودن ظریف اظهار کرد :« در دولت قبل با خواست کشورهای عربی منطقه ، حسین امیر عبداللهیان معاون وزیر خارجه ایران را عوض کردند.» این واکنش صریح و بی پرده نامزدهای اصولگرا نشان می دهد که تاکتیک اصلاح طلبان تاکنون موفق بوده است. آن ها تا حدی اصولگرایان را به زمین بازی خود یعنی سیاست خارجی و برجام کشانده اند.
اصولگرایان گل به خودی می زنند؟
به هر روی،بازگشت برجام به کانون کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری به خصوص در مناظره های تلویزیونی می تواند انتخابات را دوقطبی کند و شانس مسعود پزشکیان را باز هم افزایش دهد. اگر اصولگرایان نگاه حیثیتی به این اتفاق داشته باشند و بخواهند مفصل به آن پاسخ دهند، اسیر تاکتیک اصلاح طلبان خواهند شد، چون زمین یا موضع برجام از آن اصلاح طلبان است و افکار عمومی هم در این مورد پیام اصلاح طلبان را معتبرتر از اصولگرایان می داند. محمد جواد ظریف هم در این میان استثناست.
نه تنها برند او به سیاست خارجی گره خورده، بلکه در موضوع برجام هم پیامش معتبرترین پیام است.بی دلیل نیست که در همان برنامه پیام سنایی و حتی خود پزشکیان درباره برجام جدی تلقی نشد، لذا سرنوشت تقابل نامزدهای اصولگرا با ظریف در موضوع برجام همانند سرنوشت مواجهه زاکانی با برجام خواهد بود، یعنی خود اصولگرایان هم نمی پذیرند که حرف زاکانی درباره برجام معتبرتر از حرف ظریف است چه برسد به آرای مردد! از این رو به نظر می رسد ورود در موضوع برجام یک بازی دو سر باخت برای نامزدهای اصولگراست. هم پیامشان بی اعتبار می شود و هم انتخابات دوقطبی می شود.طرح موضوع ظریف و برجام در مناظره ها توسط زاکانی یا جلیلی باعث خواهد شد پیام ظریف در یک سطح وسیع تر شنیده شود . حتی اگر پزشکیان در این موضوع دوقطبی نسازد تقویت پیام ظریف درباره برجام می تواند ضربه ای بزرگ به نامزدهای اصولگرا باشد.
رفتن به سمت دوقطبی خطری است که وطن امروز نیز در گزارش اخیر خود نسبت به آن هشدار داده و با انتقاد از افتادن اصولگرایان در دام دوقطبی نوشته است :« متاسفانه برخی کاندیداهای جبهه خودی طی روزهای اخیر مواضعی گرفتند که زمینه‌های ایجاد فضای دوقطبی را تقویت می‌کند. روز گذشته نیز یکی از مجری - کارشناسان برنامه گفت‌وگوی سیاسی آقای پزشکیان، به شکل عجیبی مطالبی را مطرح کرد که موجب تحریک و ترغیب ظریف و اتخاذ مواضع تند از سوی وی و در نتیجه اقدام برای بازسازی دوقطبی شد.»
در این میان اما با توجه به سابقه دیپلماتیک جلیلی و این که او همیشه در یک طرف منازعه مذاکره - مقاومت قرار داشته و اساسا نقطه مزیتی او در همین جا تعریف می شود؛ ایجاد دوقطبی برجامی با او کار راحت تری برای پزشکیان است. اقدامی که دقیقا حسن روحانی از آن بهره برد و توانست با ایجاد دوقطبی مذاکره - مقاومت میلی متری در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 پیروز شود.
روحانی فقط با برتری 250 هزار رای، کار خود را در انتخابات آن سال شروع کرد و کارشناسان تصریح می کنند که دوقطبی که او ایجاد کرد و موج آرای مردد و خاکستری که در سبد رای او ریخت عامل اصلی پیروزی او بود.
اصلاح طلبان نه تنها از تاکتیک دوقطبی سازی استفاده می کنند، بلکه عزمشان را برای فعال سازی همه ظرفیت‌هایی که در دست دارند حسابی جزم کرده اند .
حتی برخی شنیده ها حاکی از آن است که اصلاحات رایزنی‌هایی با موسوی و کروبی در دستور کار قرار داده تا آن‌ها نیز مواضعی در حمایت از پزشکیان اعلام کنند، بنابراین مشخص است اصلاح‌طلبان نمی‌خواهند یک باخت بد و نا امید کننده در این دوره از انتخابات ثبت کنند. آن‌ها می‌دانند یک باخت با فاصله رای بسیار زیاد موجب هدم اعتبار سیاسی آن‌ها برای سال‌های متمادی خواهد شد.
از همین رو تلاش می‌کنند حداکثر توان خود را برای متقاعد کردن بدنه خود به حضور در پای صندوق رای به کار بگیرند. البته که اصلاح طلبان مسیر سختی را پیش رو دارند.با همه این اوصاف شاید مطمئن ترین راه برای اصولگرایان ائتلاف باشد. مهم ترین پیامد ائتلاف کاهش روحیه کمپین انتخاباتی پزشکیان و فراگیر شدن این فرض خواهد بود که حضور متعدد نامزدهای اصولگرایی تاکتیک و مهندسی و صحنه چینی آنان از قبل برای پیروزی تک ضرب در انتخابات بوده است.
موضوعی که حالا چهره هایی اصولگرایی نیز بر آن تاکید دارند. پیش از این محمدباقر قالیباف وعده داده بود که در نهایت و قبل از انتخابات 8 تیر یک کاندیدا از این جریان در انتخابات حضور خواهد داشت. علیرضا زاکانی دیگر نامزد اصولگرایی نیز در تازه ترین اظهارات خود غیرمستقیم به ضروت ائتلاف اشاره کرده و گفته است :« اگر خطری متوجه جهت گیری دولت شهید رئیسی باشد، همه دوستان جبهه انقلاب باید با هم تفاهم کنند.» حال باید منتظر ماند و دید که آیا تجربه سال 76 (ناطق - خاتمی) یا سال 92 و یا حتی 96 تکرار می شود یا انتخابات 1403 سناریوی خاص خود را دارد؟ (خراسان)