20 میلیون کولر آبی با فناوری قدیمی وجود دارد که اگر با فناوری BLDC جایگزین شود، 10 هزار مگاوات مصرف برق را کاهش می‌دهد و به حل ناترازی برق کمک می‌کند.
تابستان از آنچه فکر می‌کنیم به ما نزدیک‌تر است و باز قصه پرغصه کمبود آب و برق عریان خواهد شد، البته موضوعی نیست که نشود مدیریت کرد چراکه مقداری درایت و انبوهی اراده می‌خواهد که ظاهراً وزارت نیرو عاری از آن است، اگر چنین بود تاکنون معضل کولر‌های با فناوری قدیمی را مرتفع می‌کرد. با آغاز فصل گرما از کنار هر آپارتمانی که رد می‌شویم، سروصدای آزاردهنده «تق‌تق» یا «جرجر» کولر‌های آبی به گوش می‌رسد.
قیمت ارزان آب و برق در ایران و نبود فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف، در کنار بی‌عملی مسئولان، موجب شده است خانواده‌ها نسبت به تعمیر وسایل سرمایشی خود بی‌تفاوت باشند و بعضاً به تعویض پوشال بسنده کنند. آماری که امسال شرکت توانیر از مصرف برق ۳۲هزار مگاواتی سامانه‌های سرمایشی در کشور رونمایی کرده و آن را معادل کل مصرف برق کشور مصر با ۱۲۰میلیون نفر جمعیت نشان داده است، می‌گوید در کشور ما مقررات و مناسبات خوبی برای بهره‌وری انرژی و مهار هدررفت برق در این حوزه حاکم نیست.
هر ساله با آغاز فصل گرما میزان مصرف آب و برق سامانه‌های سرمایشی سرتیتر اخبار می‌شود. امسال نیز وزارت نیرو با اطلاع‌رسانی به دارندگان کولر‌های گازی در مناطق عادی نسبت به قبض‌های ۲میلیون تومانی دارندگان این کولر‌ها هشدار داد.
به گفته مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر، ۳۲هزار مگاوات مصرف برق سامانه‌های سرمایشی در کشور، معادل کل مصرف برق کشور مصر با ۱۲۰میلیون نفر جمعیت است. طبق اعلام روابط عمومی وزارت نیرو از رجبی‌مشهدی، رشد شتابان مصرف (۷/۵ درصد در سال گذشته) از دیگر چالش‌های صنعت برق است که با توجه به رشد یک تا ۲درصدی مصرف در کشور‌های توسعه‌یافته، نیازمند تدبیر است. بخشی از رشد مصرف برق نامتعارف است که به پدیده‌های نوظهوری مانند ماینر‌های غیرمجاز یا استفاده از کولر‌های گازی و آبی غیراستاندارد و مستعمل در مناطق عادی اختصاص دارد.
همچنین به گواه آمار‌های روابط عمومی وزارت نیرو، هر دستگاه کولر آبی روزانه بیش از سرانه یک نفر به مصرف آب خانواده می‌افزاید. هر دستگاه کولر آبی روزانه تا ۴۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند که این میزان از استاندارد مصرف روزانه یک فرد ایرانی نیز بیشتر است، بنابراین می‌توان فرض کرد هر خانوار (به طور متوسط چهار نفر) در صورتی که از یک کولر آبی استفاده کند، گویی یک نفر به سرانه افراد افزوده شده است. در حال حاضر ۲۰میلیون کولر‌آبی با فناوری یک قرن پیش داریم که اگر با فناوری BLDC جایگزین شود، ۱۰هزار مگاوات مصرف برق را کاهش می‌دهد و پایان ناترازی برق در ایران را رقم می‌زند.
صرفه‌جویی ۱۰ تا ۱۵ هزار مگاواتی برق با تعویض موتور‌های ۲۰ میلیون کولر آبی
مصرف کولر‌های گازی غیراستاندارد و پرمصرف و کولر‌های آبی مستعمل در شش ماهه نخست سال میزان مصرف آب و برق را به شدت افزایش می‌دهد. متأسفانه به دلیل در دسترس بودن آسان آب و برق یارانه‌ای در کشور، خانوار‌ها به صرفه‌جویی در مصرف اهمیت چندانی نمی‌دهند، از این رو تعمیر کولر‌های آبی را در اولویت آخر هزینه‌های خانوارشان قرار می‌دهند، ضمن اینکه خانوار‌ها به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌های‌شان کولر‌های آبی و گازی زیرپله‌ای و غیراستاندارد را به دلیل ارزانی قیمت‌شان انتخاب می‌کنند که همین امر به شدت مصرف آب و برق را در فصول گرم سال افزایش می‌دهد.
کارشناسان وزارت نیرو توصیه می‌کنند نصب پنجره‌های دوجداره و رفع نشتی کولر‌ها و تنظیم شناور آنها از هدررفت آب و برق در سامانه‌های سرمایشی جلوگیری می‌کنند، اما هزینه‌های گران نصب پنجره‌های دوجداره و تعمیرات کولر‌های آبی و خرید کولر‌های هوشمند (جایگزین کولر‌های آبی) بهانه‌ای برای تکرار روند سابق است، به طوری که حتی توصیه‌های کارشناسان و مدیران وزارت نیرو نیز چندان کارساز نیست. در دولت گذشته، زمانی تصمیم گرفته شد بابت نوسازی کولر‌های آبی و جایگزینی کولر‌های گازی کم‌مصرف با پرمصرف‌ها، دولت تسهیلاتی در اختیار خانوار‌ها قرار دهد، اما این طرح فقط در حد حرف باقی ماند و هرگز عملیاتی نشد.
اخیراً محمود کمانی در نشست هم‌اندیشی ارتقای بهره‌وری با جهش تولید موتور‌های فوق‌کم‌مصرف کولر‌های آبی نسبت به مصرف بالای آب و برق کولر‌های آبی با تکنولوژی قدیمی هشدار داده و گفته است: اگر موتور‌های ۲۰میلیون کولر آبی موجود در کشور پربازده شود و استاندارد آنها ارتقا یابد، حدود ۵هزار مگاوات در محل مصرف و ۱۰هزار مگاوات در محل تولید صرفه‌جویی به همراه خواهد داشت، در حالی که ناترازی برق هم اکنون ۱۰ تا ۱۲هزار مگاوات است. به کارگیری الکتروموتور‌های BLDC در کولر‌های آبی و تولید کولر‌های فوق‌کم‌مصرف حدود ۵/۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی خواهد داشت که اگر این اعتبار صرف ساخت نیروگاه شود، حدود ۴میلیارد دلار هزینه احداث آن می‌شود.
وی با بیان اینکه ظرفیت تولید حدود یک‌میلیون‌و۴۰۰هزار الکترموتور پربازده در کشور وجود دارد، گفت: اگر کولرسازان نتوانند قیمت مناسب برای دریافت الکتروموتور پربازده را با ظرفیت تولید داخل بیابند، می‌توان به بحث واردات پرداخت، چراکه واردات این نوع کالا ارزبری به همراه خواهد داشت، در حالی که ظرفیت تولید آن در کشور وجود دارد، بنابراین اولویت استفاده از ظرفیت تولید داخل به دلیل وجود دانش فنی تولید آن در کشور است.
تولید کولر‌های آبی طرح قدیمی ممنوع شد
از آذرماه سال گذشته، تولید کولر‌های آبی با تکنولوژی قدیمی ممنوع شده و از ابتدای دی ماه استاندارد جدید کولر آبی ابلاغ و اجباری شده است. از سال گذشته با توقف تولید کولر‌های به اصطلاح پوشال‌دار، نسل جدید کولر‌های آبی با عنوان هوشمند با مصرف پایین انرژی وارد خطوط تولید شده است، اما به دلیل تولید بالای کولر‌های آبی در سال‌های گذشته، کولر‌های آبی نسل قدیم همچنان در بازار موجود است.
کولر‌های هوشمند بسته به میزان سرمایشی که تولید می‌کنند از ۱۷ تا ۲۵میلیون تومان قیمت دارند و کولر‌های آبی قدیمی و پرمصرف تا ۱۲میلیون تومان نیز به فروش می‌رسند.
طبیعی است در شرایطی که اقتصاد خانوار ضعیف است، تمایل به سمت کولر‌های آبی قدیمی باشد، هر چند به دلیل توقف تولیدشان، نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز با افزایش قیمت همراه شده‌اند.
کارشناسان معتقدند جایگزینی ۲۰میلیون کولر آبی قدیمی و مستعمل نیاز به حمایت‌های دولتی دارد. علاوه بر این دوجداره‌کردن پنجره‌ها نیز تا زمانی که الزامی نداشته باشد، به دلیل قیمت‌های گران و نجومی آن قطعاً مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. دولت می‌تواند تسهیلاتی را برای این دو اقدام در نظر بگیرد و نصب پنجره‌های دوجداره استاندارد نیز برای ساخت‌وساز‌های جدید اجباری شود، در غیر این صورت حتی گران شدن تعرفه آب و برق در فصول گرم هم نمی‌تواند گرهی از ناترازی مصرف آب و برق در شش ماهه نخست سال باز کند./ روزنامه جوان