بحران‌های پی‌درپی در جهان طی سال‌های اخیر نظیر حمله روسیه به اوکراین و جنگ اسرائیل-غزه سرمایه‌گذاری را برای بعضی متوجه بازارهای متاثر از بحران- نظیر طلا و نفت- کرد اما در این میان یک بازار که برای سالها آرامش عجیبی را تجربه می‌کرد، بطور ناگهانی و ظرف مدتی کوتاهی بر سر زبان‌ها افتاد.
کاکائو که قیمت هر تن آن سالها در محدوده ۲ تاکمی بیش از ۴ هزار دلار در نوسان بود، از ابتدای سال جاری میلادی افسار پاره کرد و طی مدت کوتاهی قیمت آن چند برابر شد که معاملات آتی این کالا را هم متاثر کرد.
اوایل ژانویه سال ۲۰۲۴ هر تن کاکائو کمی بیش از ۴۰۰۰ دلار بود و در پایان فوریه شاهد افزایش ۱۰۰۰ دلاری بود.
از ماه مارس جهش قیمت کاکائو بیش از پیش شدت گرفت تا در اواخر آوریل رکورد تاریخی بیش از ۱۲ هزار دلاری را ثبت کند.
هر چند بعد از این ثبت تاریخی روند نزولی آن شروع شد و در روزهای اخیر نرخ آن به حدود ۹۰۰۰ دلار هم رسید اما این قیمت‌ها با روندی که پیش از آغاز سال ۲۰۲۴ میلادی بازار شاهد آن بود، فاصله دارد و هنوز هم کم نیستند سرمایه‌گذارانی که با وجود افت نسبی قیمت‌ها به این بازار چشم دوخته‌اند.
بالا رفتن ناگهانی قیمت این کالا آنهم ظرف مدت کوتاهی، بعضی از سرمایه‌گذاران را از بازارهایی نظیر طلا و حتی کریپتو (رمزارز) به بازار کاکائو سوق داد.
گاهی به روند قیمت‌ها از فاصله دوم ماه ژانویه تا ۱۸ آوریل نشان می‌دهد که قیمت کاکائو از ۴۲۰۰ دلار به بیش از ۱۲ هزار دلار رسید که این رشد سه برابری قیمت در کمتر کالای دیگری در این مدت مشاهده شد.
البته بازار کالاهای خوراکی در سال‌های اخیر با افزایش قیمت‌ها بیگانه نبود؛ بعنوان مثال افزایش قیمت غلات که بعد از حمله روسیه به اوکراین رقم خورد.
حمله روسیه به اوکراین نمونه مثال زدنی دیگری را در بازار کالاها-این بار در فلزات- بر جای گذاشت. ظرف مدتی کوتاه بعد از تهاجم روسیه بازار جهش شدید قیمت را تجربه کرد.
طی سال‌های اخیر با بروز بحران‌های مختلف در جهان که عمدتا همه آنها متاثر از جنگ نیست، بازار بعضی کالاها چه خوراکی و چه غیرخوراکی متاثر شده‌اند.
دلیل افزایش قیمت کاکائو چه بود؟
در حال حاضر میزان عرضه و تقاضای جهانی در بازار کاکائو متعادل نیست. به گفته «سازمان بین‌المللی کاکائو» جهان هم اکنون با کمبود عرضه این خوراکی روبروست.
این سازمان پیشتر در گزارشی تخمین زده بود طی سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴ کمبود عرضه این کالا به ۳۷۴ هزار تن در جهان برسد؛ در مدت مشابه سال قبل این کسری فقط ۷۴ هزار تن بود.
از موارد دیگری که به افزایش قیمت کاکائو دامن زد شرایط بد آب و هوایی بخصوص در مناطقی نظیر غرب آفریقاست که تولیدکنندگان عمده این کالا محسوب می‌شوند و عدم توزان بازار را تشدید کرده است.
ساحل عاج، غنا، اندونزی، اکوادور، نیجریه، کامرون، برزیل، پرو، جمهوری دومنیک و کلمبیا بزرگترین تولیدکنندگان کاکائو در جهان هستند.
ساحل عاج بزرگترین تولید کننده دانه کاکائوست و غنا پس از آن قرار دارد؛ این دو کشور بیش از نیمی از کاکائوی جهان را تولید می‌کنند.
شرایط بد آب و هوایی در کشورهای غرب آفریقا در امتداد خلیج گینه- از جمله غنا و کامرون- وضعیت را تشدید کرده است.
باران‌های شدید موسمی به همراه دوره‌های طولانی گرما-متاثر از تغییرات اقلیمی در جهان- باعث از دست رفتن محصول شده است و کمبود عرضه کاکائو را در جهان رقم زده است.
علاوه بر آن بادهای شدید حامل گرد و غبار هم کشت و برداشت این محصول را متاثر کرده است.
جک اسکویل، تحلیلگر گروه «پرایس فیوچرز» که یک شرکت مشاوره‌ای در بازارهای مالی است می‌گوید: «معامله‌گران بازار نگران سال دیگر کم تولید هستند و چنین احساسی با ال‌نینو تشدید شده که محصولات کشاورزی غرب آفریقا را با هوای گرم و خشک تهدید می‌کند.»
«ال‌نینو» یک پدیده اقلیمی کلان است که در اثر رها شدن انرژی انباشته در بزرگترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد و مشکلاتی نظیر سیلاب‌های شدید و خشکسالی را بهمراه دارد.
تولید سالانه کاکائو در جهان حدود ۵ میلیون تن است و حدود یک سوم فرآوری بعد از تولید در اروپا صورت می‌گیرد. کشت این محصول عمدتا توسط مزرعه‌دارانی انجام می‌شود که برای گذران زندگی روزمره در تقلا هستند.