گرانفروشی، کم‌فروشی و کاهش تولید لبنیات جزو تخلفاتی است که شرکت‌های تولیدکننده لبنیات مرتکب می‌شوند و به طور معمول هر سال قیمت آن را به بهانه‌های مختلف بالا برده‌اند.
در سال گذشته موضوع قیمت‌گذاری برای 4 قلم محصول لبنیاتی انجام گرفت و واحدهای تولیدی لبنیات با این تصور که مجاز هستند باقی محصولات را آن‌طور که می‌خواهند و بدون ضوابط قیمت‌گذاری کنند، اقدام به تعیین قیمت کردند، در حالی که قیمت‌گذاری 4 قلم محصول لبنیاتی به این مفهوم نبود که تولیدکنندگان در قیمت‌گذاری باقی محصولات آزادی عمل خواهند داشت.
برای مثال پنیر معمولی که 37 هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود توسط یک واحد تولیدی با تغییر بسته‌بندی، رنگ و اسم برند روی محصول قیمت‌گذاری و در پاسخ هم عنوان شد این محصول شامل قیمت‌گذاری دولتی نشده است که نتیجه آن وقوع بی‌نظمی در بازار محصولات لبنی بود.
پیرو اتفاقی که سال گذشته رخ داد، ستاد تنظیم بازار در سال جاری به جای قیمت‌گذاری دستوری 4 قلم لبنیات، ضوابط قیمت‌گذاری به طور مشترک توسط وزارت صمت و جهاد کشاورزی ابلاغ شد تا در صورت انجام تخلفات، متخلف به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی شود.
سه پرونده کلان تخلف لبنیاتی‌ها روی میز تعزیرات
به تازگی احمد اصانلو، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی از احراز تخلف میلیاردی و صدور حکم سه واحد لبنیاتی در هفته آتی خبر داده است. این سه پرونده لبنیاتی مهم و ملی تشکیل و تخلفات میلیاردی این واحدها محرز شده و به صورت ویژه و فوق‌العاده در حال رسیدگی است.
اصانلو لبینات را جزو محصولات غذایی اصلی برای خانوارها عنوان و تأکید کرده است: از ۲ ماه قبل با دستگاه‌های متولی این حوزه که ضوابط قیمت‌گذاری لبنیات به عهده این دستگاه‌هاست مکاتبه کردیم اما پاسخی که ندادند هیچ بلکه هیچ اقدام عملیاتی هم صورت نگرفت.
به گفته اصانلو، نظارت ناکافی باعث شده واحدهای تولیدی به خود اجازه دهند هر طور دلشان می‌خواهد قیمت‌گذاری کنند و وقتی به سراغ دستگاهی می‌رویم که وظیفه نظارت دارد، می‌گوید قیمت‌گذاری تابع عرضه و تقاضاست.
افزایش قیمت خودسرانه محصولات لبنی اقدام به گرانفروشی است و هر تولیدکننده‌ای که نسبت به قیمت‌های قبلی افزایش قیمت داشته باشد، مصداق گرانفروشی است و با آنها برخورد خواهد شد.
پیش‌تر هم مسعود امراللهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی از اجرای طرح نظارتی بر کارخانجات تولید لبنیات در راستای رعایت دستورالعمل ۵۰ درصدی میزان شیر ورودی برای تولید ۴ محصول کالای تکلیفی تنظیم بازاری از جمله ماست دبه‌ای دو‌ونیم کیلوگرمی، شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی کم‌چرب، شیر یک لیتری کم‌چرب و پنیر UF ۴۰۰ گرمی خبر داده بود.
مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه این طرح در سراسر کشور در حال اجراست، تأکید کرده بود: در اجرای این طرح از تمام واحدهای تولید لبنیات در سراسر کشور بازدید می‌شود و چنانچه هر واحد تولیدی دستورالعمل ابلاغی را رعایت نکند، مطابق قانون با آن تولیدکننده برخورد خواهد شد.
امراللهی تصریح کرده بود: محصولات غنی شده قیمت اعلامی از طرف سازمان حمایت از مصرف‌کننده ندارند و کارخانجات تولیدی محصولات تنظیم بازاری را با عنوان پروبیوتیک و۳D تولید می‌کنند که خلاف مصوبه تنظیم بازار بوده و با متخلفان برخورد قانونی می‌شود. به همین منظور از تولیدکنندگان درخواست می‌شود در روند تولید اصلاحات لازم را انجام دهند.
دفتر نظارت بر کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی طی نامه‌ای که آذرماه امسال به انجمن فرآورده‌های لبنی ارسال کرده بود، اعلام کرد: در راستای اجرای نامه‌ای در تاریخ چهارم تیرماه ۱۴۰۲ مدیرکل نظارت بر محصولات و فرآورده‌های دامی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مبنی بر رعایت قیمت محصولات لبنی تنظیم بازاری بر پایه قیمت مصوب شیر خام هر کیلو ۱۵۰ هزار ریال و قیمت‌های ثبتی در سامانه ۱۲۴ (ماست دبه‌ای ۲.۵ کیلوگرمی۵۹۷ هزار و ۶۰۰ ریال، پنیر uf ۴۰۰ گرمی ۴۴۴ هزار ریال، شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی کم‌چرب ۱۸۰ هزار ریال و شیر یک لیتری کم‌چرب ۲۱۶ هزار ریال) و سایر اقلام تا سقف ضرایب معین شده، ضروری است رعایت قیمت‌گذاری‌ها اقدام شود. در خصوص تولید محصولات تنظیم بازاری هم باید تا حد مکفی بازار (پنجاه درصد ورودی شیر خام به کارخانجات) تبدیل و تولید شود.
کاهش مصرف لبنیات در کشور
خردادماه امسال انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی برای نخستین‌بار و به طور خودسرانه و بدون گرفتن مجوزی از دستگاه‌های نظارتی، خبر از افزایش 30 درصدی قیمت محصولات لبنی داده بود و مشخص نبود این انجمن بر اساس چه مجوزی اقدام به گرانفروشی کرده آن‌هم در شرایطی که میزان سرانه مصرف لبنیات در داخل با کاهش جدی مواجه شده است.
کاهش مصرف لبنیات در ایران به دلیل کاهش قدرت خرید و افزایش متعدد قیمت‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه موجب شده است طی 2 سال گذشته سرانه مصرف انواع محصولات لبنی میان خانوارهای ایرانی نزولی شود.