با افزایش بودجه عمومی کشور و کاهش درآمدهای نفتی، طی چندسال گذشته مالیات ها افزایش پیدا کرده است و هر روز شاهد مالیات جدیدی نیز هستیم. مالیات بر مهریه نیز یکی از این مالیات های جدید است. هرچند این طرح به سال ۱۴۰۱ باز می گردد، اما در چند هفته ذشته دوباره این طرح حاشیه ساز شده است.
موضوع مهریه یکی از نکات اصلی و کلیدی در ماجرای ازدواج و طلاق و حتی یکی از متغیرهای اثرگذار در هر دو فرایند است. در سال‌های اخیر تلاش سیستم قضائی ایران به نحوی بوده است که تا حد ممکن جرایم مالی مربوط به مهریه را کاهش دهد. بر اساس قانون، میزان مهریه متعارف در کشور ۱۱۰ سکه بهار آزادی است و مرد هم موظف است آن را به زن پرداخت کند.
مالیات جدید چیست؟
بر اساس طرحی که در دستور کار مجلس قرار گرفته، در صورتی که مهریه از مقدار مشخصی بیشتر شود، مشمول مالیات خواهد بود. در نتیجه، در هنگام ثبت عقدنامه باید این مالیات به حساب دولت واریز شود. طبق قانون جدید مهریه ۱۴۰۲، هر‌چه میزان مهریه بیشتر شود، درصد مالیات آن هم سنگین‌تر خواهد بود.
بر اساس اطلاعات موجود و در صورت تصویب این طرح، مالیات مهریه‌های سنگین در هنگام ثبت مهریه، از زوجین دریافت می‌شود. درواقع زن و مردی که بر میزان مشخصی از مهریه توافق کرده‌اند، باید بر اساس روندی که از سوی دولت و مجلس اعلام خواهد شد، درصد مشخصی از میزان مهریه‌ای را که تعیین کرده‌اند، به‌عنوان مالیات ثبت مهریه، به حساب دولت واریز کنند؛ «طبق قانون جدید مهریه ۱۴۰۲، نرخ مالیات برای ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه، دو درصد است. یعنی اگر شما ۲۰۰ سکه به‌عنوان مهریه تعیین کنید، باید مبلغی به اندازه چهار سکه به‌عنوان مالیات بپردازید تا سند ازدواجتان ثبت شود. بیشترین درصد مالیات هم به کسانی تعلق می‌گیرد که مهریه‌های بالای ۲۰۰ سکه ثبت می‌کنند. میزان مالیات مهریه برای تعداد سکه‌های بیشتر از ۲۰۰ عدد، ۱۵ درصد تعیین شده است.»
همچنین رئیس هیات امناء ستاد دیه با بیان اینکه در حال حاضر ۲۲۰۶ مرد ایرانی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان هستند، گفته: قریب به اتفاق این افراد نه بابت عسرت در تسویه سکه‌هایی چند صد تایی که به علت تنگدستی در پرداخت سکه‌های به عدد انگشتان یک دست گرفتار آمده‌اند و مجموعه نظام را هم بابت هزینه‌های مادی ناشی از نگهداری و مراقبت از این زندانیان و هم بابت هزینه‌های گزاف معنوی مرتبط با آمار دربندان در کشور، متحمل خسارت‌های سنگین و بعضاً جبران‌ناپذیر کرده‌اند.ناتوانی افراد در پرداخت دین خود که شمار بسیاری‌شان ناتوانی در پرداخت سکه‌هایی به تعداد انگشتان یک دست را هم شامل می‌شود، آسیب‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بسیاری را به دنبال داشته و دارد. تلاش برای کاهش جمعیت زندانیان ناشی از عدم پرداخت دیه نه به معنای تضییع حقوق همسران آنها، بلکه بیشتر برای نهادینه‌شدن رویکردی منطقی هنگام ثبت مهریه‌هایی است که با بروز تنش در زندگی به زندانی‌شدن زوج منجر می‌شود.
درآمد زایی از مهریه؟
با توجه به تعداد زندانیان مهریه و تعداد قانونی مهریه ای که منجربه به زندان می شود و تعداد ازدواج های ثبت شده می توان نتیجه گرفت که مهریه دینی چندهزار میلیاردی است که مالیات از آن می تواند درآمدی جدیدی برای دولت باشد.
حمید حاج اسماعیلی، کارشناس اقتصادی نیز در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز با اشاره به وضعیت مالیاتی دولت گفت: طی چند سال به دلایلی پول مالیات برای دولت شیرین بوده است. در سه چهار سال اخیر درآمد اصلی دولت مالیات بوده است ودولت سراغ هرجایی می رود که قراردادی وجود دارد تا بتواند مالیات جدیدی اخذ کند. او افزود: این وضعیت باعث عدم رعایت حقوق عامه مردم و همچنین خسارت هایی به اقتصاد کشور می شود. حتی می بینیم دولت که برخی از منابع الزامی را وابسته به افزایش مالیات ها می کند. برای مثال برای همسان سازی حقوق بازنشستگان منبع افزایش مالیات بر ارزش افزوده قرار داده شده است. قطعا این خسارت به کشور است. اسماعیلی ادامه داد: هرچند افزایش درآمدهای مالیاتی به خودی خود می تواند نکته مثبتی باشد، امابه نظر من نیازمند دور اندیشی و کار کارشناسی دقیق است. همچنین برخی مخالفان قانون مالیات بر مهریه ۱۴۰۲ اعتقاد دارند که تصویب این قانون، به عنوان مهم‌ترین وسیله حق طلاق زنان، به عنوان مهریه، از آنان گرفته می‌شود. این افراد معتقدند که با محرومیت از این ابزار، زنان که اغلب از حق طلاق بهره‌مند نیستند، با مشکلات زیادی در روند جدایی مواجه خواهند شد.
جزییات مالیات بر مهریه
مهریه یا کابین به مالی گفته می‌شود که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود می‌پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می‌شود. درواقع، مهریه یکی از حقوق قانونی زن پس از عقد نکاح با مرد است. طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»
همانطور که گفتیم مالیات بر مهریه هنوز به تصویب نرسیده است؛ اما زمزمه‌هایی برای تصویب این قانون به صورت رسمی به گوش می‌رسد. مهریه، به عنوان یکی از موانع اصلی ازدواج در کشور محسوب می‌شود. امروزه، قانون‌گذار که همواره به دنبال تسهیل ازدواج است، ممکن است اقدام به تصویب مالیات مهریه به عنوان یک ابزار قانونی جهت کاهش مبالغ مهریه نماید. در نتیجه، هر چه مقادیر مهریه پس از تصویب افزایش یابند، نرخ مالیات مهریه نیز بیشتر می‌شود.
در صورتی قانون مالیات بر مهریه ۱۴۰۲ به تصویب برسد، مالیاتی که به مهریه تعلق می‌گیرد به این شرح خواهد بود. تا ۱۴ سکه بهار آزادی معاف از مالیات، از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه بهار آزادی شامل ۱.۱% مالیات، از ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه بهار آزادی شامل ۲% مالیات و از ۲۰۱ به بالا شامل ۱۵% مالیات. برای نحوه محاسبه مالیات بر مهریه می‌توانید طبق این فرمول عکل کرد: مالیات مهریه= ۱۰۰ ÷ ارزش کل سکه × نرخ مالیات.