فوت بیماران به دلیل کمبود پرستار؟

ما نمی توانیم قضاوت قطعی کنیم که هم‎اکنون دلیل بخشی از مرگ و میرها در بیمارستان ها، کمبود پرستار است یا خیر. بی شک، یافتن پاسخ این ادعا نیازمند تحلیل و بررسی دقیق مصادیق، الزامات پزشکی و مراقبتی در بیمارستان ها و مراکز درمانی است که این موضوع هم اکنون در حوزه دانسته های ما نیست. اما اگر بخواهیم به گفته کسانی که در این بخش ها دستی بر آتش دارند، مراجعه کنیم، ماجرا متفاوت می شود. یکی از این گفته ها، روایت محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار در گزارش خبرآنلاین است که بیان کرده است: «کمبود پرستار هم‎اکنون آن‌قدر جدی است که به دلیل این کمبود بیماران جان خود را از دست می‌دهند، اگر شما از بیماران و مراجعان چنین چیزی را نمی‌شنوید، دو دلیل دارد یا آگاه نیستند  یا این‎که مظلوم هستند و کمبودها را می‌پذیرند. به جرئت می‌گویم بیماران به دلیل کمبود پرستار می‌میرند.» در عین حال همان‌طور که ذکر شد، برای اثبات این ادعا نیازمند اطلاعات، تحلیل مصادیق و بررسی های کافی هستیم اما به هر روی خبرآنلاین این ادعا را به نقل دبیرکل خانه پرستار گزارش کرده است.
 
مهاجرت ها در آستانه بحران؟
اگر در گذشته مهاجرت ها بیشتر حول برخی رشته های خاص همچون مهندسی ها و برخی تخصص ها بود اما چند سالی است که دایره مهاجران به حوزه هایی همچون پرستاری و مامایی و آن هم به طبقه باتجربه ها رسیده است. شاید پست  دکتر علی جعفریان، رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران در شبکه اجتماعی ایکس (توئیترسابق) که چندی پیش از مهاجرت  پرستاری  باسابقه خبر داد، تا حدودی توجه ها را به سمت مهاجرت باسابقه ها جلب کرد. او در پست خود نوشته بود: «امروز هم یک پرستار بسیار خوب آی‌سی‌یو پیوند کبد بیمارستان امام برای مهاجرت به مقصد اروپا خداحافظی کرد. او ۱۳ سال سابقه داشت. دیگران هم صحبت از کلاس زبان آلمانی می‌کردند....» خوب است مسئولان و آنان که در این حوزه ها مسئولیت دارند، فقط بخشی از آن چه را کاربران در ذیل این پست و در کامنت ها نوشته اند، مطالعه کنند. یک کاربر در همین شبکه اجتماعی نوشت: «دو روز در بخش PICU بیمار داشتیم. پرستارها برای رسیدن به کلاس زبان آلمانی شیفت‌هاشون رو بالا و پایین می‌کنند و همه حرف‌های مشترک حول مهاجرت سریع به آلمانه. بهیارها هم انگاری راحت پذیرش می‌گیرن. ولوله‌ای افتاده بین اعضای کادر درمان.»
 
مهاجرت چرا؟
به منظور بررسی میزان مهاجرت و عوامل موثر بر فعالیت نیروی انسانی حوزه سلامت، یک مطالعه پیمایشی در تابستان ۱۴۰۱ از سوی رصدخانه مهاجرت انجام شده است. در این مطالعه، با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، لینک پرسشنامه در بین گروه‌های دانشجویی، اعضای هیئت علمی، کارکنان و شاغلان حوزه بهداشت و درمان کشور توزیع شد.براین‌اساس بیش از ۵۰ درصد از شرکت‌کنندگان درباره عوامل مهاجرت در حوزه سلامت، معتقد بودند بی‌ثباتی اقتصادی و اجتماعی در کشور، وجود برخی فسادها و شیوه های مدیریتی مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر مهاجرت است.دبیرکل خانه پرستار نیز همین موضوعات را و البته احساس بی‌عدالتی در پرداخت‌ها و سختی کار در بین پرستاران را تایید می‌کند و می‌گوید: «کشورهای مقصد مهاجرت برای پرستاران آلمان، آمریکا، استرالیا و کانادا هستند.»
شریفی‌مقدم براساس مطلب بیان شده از سوی رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید می‌کند: «مسئله مهم این است که اغلب این پرستارانی که مهاجرت می‌کنند  یا در حال تدارک برای مهاجرت هستند، جزو نیروهای باسابقه و حرفه‌ای محسوب می‌شوند و جبران کمبود چنین نیرویی واقعا به راحتی ممکن نیست.» به گفته او سیستم درمانی کشور هم‎اکنون به تمام معنا «تشنه» حضور چنین افرادی است.
 
کمبود 70 یا 100 هزار پرستار
هم‎اکنون حدود ۲۱۵ هزار کادر پرستاری در کشور مشغول کار هستند، از این تعداد هم ۱۳۰ هزار نفر در بیمارستان‌های دولتی و وابسته به وزارت بهداشت مشغول به خدمت هستند، با این حال براساس گفته مسئولان وزارت بهداشت کمبود نیروی پرستار حدود ۷۰ هزار نفر است، البته دبیرکل خانه پرستار آمار کمبود پرستاران را حدود ۱۰۰ هزار نفر اعلام می‌کند.
 
مهاجرت  سالانه 3 هزار پرستار؟
دبیرکل خانه پرستار می‌گوید سالانه بیش از ۳ هزار پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند، اما وزارت بهداشت حتی اندازه همین آمار به کادر درمان اضافه نمی‌کند: «طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ قرار شده ۱۲ هزار پرستار استخدام شوند که هنوز این روند تکمیل نشده است و هنوز به جذب سالانه ۳ هزار پرستار در سال هم نرسیده‌ایم.»شریفی‌مقدم بر همین اساس می‌گوید: «طی این مدت بیشتر از ۳ بار فراخوان جذب پرستار داده‌اند، اما نمی‌توانند کادر پرستاری‌شان را کامل کنند، چون پرستاران حاضر نیستند با حقوق کم و آن حجم کار مشغول شوند، برخی از پرستاران معتقدند خانه‌نشینی بهتر از تحمل این میزان بی‌عدالتی در کار است.»
 
اضافه کار 16 تا 20 هزار تومان
پیش از این در مردادماه دبیرکل خانه پرستار به ایلنا گفته بود: در بیمارستان‌های دولتی برای اضافه‌کار اجباری ساعتی بین ۱۶ تا ۲۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند که این رقم برای کارِ سختِ پرستاری بسیار کم است.طبق گزارش خبرآنلاین، ادعای شریفی مقدم این است: «ترجیح می‌دهند جایی که می‌توانند از رانت‌ها استفاده کنند مثل ساخت و ساز بیمارستان و تجهیزات پزشکی و  هزینه کنند، اما برای مبحث مهمی مثل تکمیل کادر پرستاری کمترین میزان را هزینه کنند، می‌گویند حقوق براساس قانون کار، نحوه جذب هم شرکتی نه استخدام.»