نرخ برابری روبل روسیه در ماه‌های اخیر کاهش زیادی داشته و بانک مرکزی این کشور در تلاش برای جلوگیری از سقوط وارد عمل شده است. تا به حال، دولت کنار ایستاده بود، زیرا روبل کاهشی به بودجه کمک می‌کرد؛ اما یک ارز ضعیف‌تر خطر افزایش قیمت‌ها را برای مردم عادی روسیه به همراه دارد.
حالا با افزایش قیمت‌ها، دولت در نهایت برای متوقف کردن کاهش ارزش روبل دست به کار شده است.
مسایل کلیدی مطرح شده در این میان چیست:
چرا روبل در حال سقوط است؟
روسیه کمتر محصولی به خارج صادر می‌کند و بیشتر وارد کننده است؛ اتفاقی که به دلیل کاهش درآمد حاصل از نفت و گاز طبیعی رخ داده است. در واقع افراد و شرکت‌های واردکننده کالا به روسیه در حال فروش روبل به ارزهای خارجی مانند دلار یا یورو هستند. فرآیندی که باعث کاهش ارزش روبل می‌شود.
با این وضعیت، مازاد تجاری روسیه کاهش یافته است. این در حالی است که پیش از این روسیه به دلیل قیمت بالای نفت و کاهش شدید واردات پس از حمله به اوکراین، شاهد مازاد تجاری بود. مازاد تجاری هم اصولا از پول ملی کشورها پشتیبانی می‌کند و باعث تقویت آنها می‌شود.
اما قیمت نفت در سال جاری کاهش یافته و به دلیل تحریم‌های غرب، از جمله سقف قیمت محصولات نفتی مانند گازوئیل، فروش نفت برای روسیه دشوارتر شده است.
در همین حال، واردات پس از نزدیک به یک سال و نیم جنگ، شروع به بهبود کرده، چرا که روس‌ها راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کرده‌اند. در واقع برخی از مبادلات تجاری تغییر مسیر داده است آن هم با کشورهای آسیایی که در تحریم‌ها حضور ندارند. همچنین واردکنندگان راه‌هایی برای ارسال کالا از طریق کشورها مجاور مانند ارمنستان، گرجستان و قزاقستان پیدا کرده‌اند.
اما همزمان، روسیه هزینه‌های دفاعی را افزایش داده و به عنوان مثال، پول را به شرکت‌های اسلحه سازی تزریق کرده است.
چرا بانک مرکزی نرخ بهره را افزایش داد؟
بانک مرکزی روسیه برای مبارزه با تورم، اول از همه نرخ بهره را افزایش داد.
روبل ضعیف‌تر، تورم را بدتر و واردات به پول روسیه را گران‌تر می‌کند. ضعف روبل به طور فزاینده‌ای به قیمت‌هایی که مردم می‌پردازند منتقل می‌شود. به همین ترتیب هم تورم در سه ماه گذشته به ۷.۶ درصد رسید.
از سوی دیگر، نرخ بهره بالاتر، دریافت وام را گران‌تر می‌کند و این مساله، تقاضای داخلی برای کالاها از جمله واردات را محدود می‌کند. بنابراین بانک مرکزی در تلاش است تا تب و تاب اقتصاد داخلی را کم کند تا تورم کاهش یابد.
به این ترتیب، پس از این که کاهش ارزش روبل توسط مشاور اقتصادی کرملین مورد انتقاد قرار گرفت، در یک نشست اضطراری، نرخ بهره از ۸.۵ درصد به ۱۲ درصد افزایش یافت.
تحریم‌ها علیه روسیه عمل کرده است؟
تحریم‌ها حتی اگر اقتصاد را فلج نکنند، اما تاثیر می‌گذارند. صادرات و ارزش روبل روسیه کاهش یافته، چرا که متحدان غربی، نفت روسیه را تحریم کرده و سقف قیمتی بر صادرات نفت به کشورهای غیرغربی اعمال کرده‌اند.
تحریم‌ها مانع از آن می‌شود که شرکت‌های بیمه‌ای یا کشتی‌رانی که عمدتا درغرب مستقر هستند، نفت روسیه را بالای ۶۰ دلار در هر بشکه حمل کنند.
سقف قیمتی و تحریم، روسیه را مجبور کرده که نفت خود را با تخفیف بفروشد و پول بیشتری برای به دست آوردن ناوگان نفتکش‌های مخفی که می‌شود با آنها تحریم‌ها را دور زد، بپردازد.
به گزارش مدرسه اقتصاد کی‌یف، درآمد نفتی روسیه در نیمه اول سال جاری ۲۳ درصد کاهش یافت. با این حال مسکو همچنان ۴۲۵ میلیون دلار در روز از فروش نفت، درآمد دارد.
روسیه با بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند؟
کریس ویفر، مدیرعامل شرکت مشاوره اقتصادیِ ماکرو-ادویزوری می‌گوید روسیه دچار بحران اقتصادی نیست. او ادامه داد: «کاهش روبل تا حدی بازتابی از تاثیر تحریم‌ها است، اما نشان دهنده یک بحران اقتصادی اساسی نیست.»
سقوط روبل در واقع به بودجه دولت کمک کرده است. سقوط روبل به معنای روبل بیشتر در ازای هر دلار درآمد حاصل از نفت و سایر محصولاتی است که روسیه می‌فروشد. این امر باعث تقویت هزینه‌های نظامی و برنامه‌های اجتماعی با هدف کاهش تاثیر تحریم‌ها بر مردم روسیه می‌شود.
این وضعیت برای روس‌ها چه معنایی دارد؟
تورم ناشی از کاهش ارزش روبل به شدت به افراد کم‌درآمد ضربه می‌زند زیرا آنها بیشتر برای نیازهای ضروری مانند غذا هزینه می‌کنند.
در حالی که نرخ بهره بالاتر، رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد و فشار بر قیمت‌ها را کم می‌کند، بعید است که دولت از هزینه‌های نظامی عقب نشینی کند.
سفرهای خارجی که اکثر اقلیت‌ها در شهرهای بزرگی مانند مسکو و سن‌پترزبورگ از آن لذت می‌برند، با روبل ضعیف، بسیار گران تمام می‌شود.
اما نیکولای روبتسوف، دانشجوی ۲۰ ساله روسی می‌گوید که از سقوط ارزش روبل ناراحت نشده است. او ادامه داد: «همه اینها موقتی است. من فکر می‌کنم همه چیز به زودی به حالت عادی بازمی‌گرد. فکر نمی‌کنم این وضعیت طولانی شود.»