اوایل ماه گذشته، جمهوری آذربایجان پس از آغاز تولید گاز طبیعی از فاز دوم میدان «شاه‌دنیز» موفق شد تا میدان «آبشرون» را به عنوان دومین میدان بزرگ گاز طبیعی در دریای خزر با سرمایه گذاری خارجی و داخلی به بهره برداری برساند.
جمهوری آذربایجان در سال های اخیر از میدان شاه دنیز سالیانه ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه و اروپا گاز صادر کرده است. این میدان دارای ۳۵۰ میلیارد متر مکعب ذخایر گاز طبیعی و ۴۵ میلیون تن میعانات گازی است.
میدان «آبشرون» با عمق ۶۰۰ متری آب، عمیق‌ترین میدان دریای خزر و بیش از ۱۰ برابر عمیق‌تر از میدان «پارس جنوبی» قرار دارد. به همین دلیل، توسعه این میدان بسیار پیچیده بوده و چاه عمیق‌ترین دریای خزر به طول ۷۴۱۱ متر نیز در این میدان حفر شده است.
شرکتهای دولتی و خصوصی انرژی امارات حضور فعالی در برخی پروژه‌های نفتی و گازی و حتی تجدیدپذیر در خاورمیانه تا دریای خزر داشته‌اند. امارات از ابزار سرمایه گذاری در بخش زیر ساختار انرژی کشورهای منطقه هم برای افزایش حجم تجارت بهره می گیرد و هم اینگونه سرمایه گذاری‌ها باعث می‌شوند تا اقتصاد این کشور به تدریج خود را با شرایط گذار انرژی و کاهش اتکا به درآمدهای نفتی وفق دهد.
فروش ۳۰ درصد سهام میدان آبشرون به امارات
روز جمعه ۱۳ مرداد ، رسانه های بین المللی به نقل از شرکت ملی نفت ابوظبی ( آدنوک ) اعلام کردند که این شرکت در نظر دارد ۳۰ درصد از سهام میدان گازی آبشرون در آبهای جمهوری آذربایجان را خریداری کند. آدنوک به ترتیب ۱۵ درصد از سهام شرکتهای توتال فرانسه و سوکار آذربایجان در این پروژه را خریداری خواهد کرد.
فروش سهام میدان آبشرون به آدنوک هم فرصت نقش آفرینی امارات در بازار گاز طبیعی و ال ان جی را فراهم می کند و باعث افزایش نفوذ سیاسی امارات در منطقه خواهد شد در ضمن امارات می تواند بخشی از گاز طبیعی مورد نیاز این کشور را طریق میدان آبشرون تامین کند.
در بین کشورهای ساحلی دریای خزر ایران تاکنون نتوانسته است از منابع موجود ( نفت و گاز) در این دریا برداشت نماید و به جرات می توان ادعا کرد که ایران تنها کشوری است که در بین کشورهای ساحلی دریای خزر هیچ برنامه‌ای برای توسعه میادین نفت و گاز نداشته و در این سه دهه نتوانسته است هیچ میدان نفتی یا گازی را توسعه دهد.
این در حالی است که هر چهار کشور ساحلی دریای خزر با استفاده از منابع مالی و تکنولوژی شرکتهای غربی یا روسی توانستند در آبهای تحت حاکمیت خود در این دریا نفت و هم گاز تولید کنند .و انتظار می رود با تکمیل پروژه های فعلی ظرفیت تولید گاز طبیعی در بین کشورهای ساحلی در دهه آینده نیز افزایش یابد.
در حال حاضر، بالاترین میزان برداشت گاز طبیعی در دریای خزر متعلق به آذربایجان است. سواحل این کشور در برخی مناطق به شدت کم‌عمق هستند و در بعضی موارد حتی به زیر ۱۰ متر عمق می‌رسند. به عبارت دیگر، این قابلیت به آذربایجان اجازه می‌دهد که میزان برداشت قابل توجهی از این منبع را انجام دهد.
وضعیت نامعلوم میدان‌های سردار جنگل و چالوس
میدان نفتی سردار جنگل تنها میدان کشف شده توسط ایران در حوزه خزر جنوبی است که در ساختارهای هیدروکربوری قرار دارد. کشف این میدان نفتی به سال ۱۳۹۱ برمی‌گردد و تا کنون تولید نفتی از این میدان انجام نشده است، تنها اکتشاف و حجم مخزن آن تأیید شده است.
در گزارشی که خبرگزاری فارس در بهمن ۱۴۰۰ در مورد وضعیت میدان سردار جنگل منتشر کرده بود آمده است که ایران در دریای خزر فقط دو سکوی نفتی در اختیار دارد.
این دو سکو به شامل سکوی نیمه‌شناور امیرکبیر می‌شود که برای عملیات در آبهای عمیق مناسب است و توانایی حفاری تا عمق ۱۰۰۰ متر از سطح آب را دارد. سکوی دیگر به نام جک‌آپ الیما متعلق به بنیاد مستضعفان می باشد و برای عمق‌های کمتر تا حدود ۶۰ و ۷۰ متر قابل استفاده است.
۱۹ اوت ۲۰۲۱ سایت تحلیلی اویل پرایس از کشف میدان عظیم گازی چالوس توسط ایران در دریای خزر خبر داد. این نشریه ادعا کرده بود که ایران می تواند با تولید گاز طبیعی از این میدان ۲۰ درصد گاز طبیعی مورد نیاز اتحادیه اروپا را تامین کند.
«اویل پرایس» در گزارش دوم خود در مورد میدان گازی چالوس که در نوامبر ۲۰۲۱ منتشر کرد مدعی شد که ایران به توافقی به ارزش چند تریلیون دلار برای توسعه و اکتشاف میدان گازی چالوس دست یافته است.
«اویل پرایس» مدعی شد که پس از مطالعات دقیق توسط روسیه، ذخایر این میدان ۷.۱ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی برآورد شده است.
سهام این پروژه به ادعای اویل پرایس به این ترتیب اعلام شد: شرکتهای روسی ۴۰ درصد شرکتهای چینی ۲۸ درصد و شرکت نفت خزر ایران ۲۵ درصد . مدیریت واقعی این پروژه نیز به عهده شرکتهای نفتی ایرانی نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خواهد بود.
با وجود گذشت دو سال از اعلام کشف این میدان و تکذیب مکرر دولتمردان رئیسی در مورد عدم وجود این میدان تاکنون فعالیت خاصی برای اکتشاف و استخراج منابع گاز طبیعی این میدان صورت نگرفته است.
به رغم غفلت ایران از منابع موجود در دریای خزر و تداوم ناترازی در بخش گاز طبیعی کشورهای همسایه ساحلی پروژه های نفت و گاز طبیعی خود در دریای خزر را طبق برنامه ادامه می دهند.
شرکت نفت آدنوک نه تنها برنامه جامع خود برای تولید نفت کم کرین ادامه می دهد تا زودتر به اهداف زیست محیطی امارات دست یابد، بلکه با سرمایه گذاری در پروژه های انرژی از دریای خزر تا دریای مدیترانه باعث گسترش نفوذ سیاسی امارات در منطقه نیز می گردد.
با توجه به روابط خوب و روبه گسترش آذربایجان و امارات باید شاهد عملیاتی شدن فروش سهام میدان آب شرون به شرکت آدنوک امارات در کوتاه مدت بود.
براساس بیانیه هیات دولت امارات که در ماه تیر گذشته منتشر شد، این کشور در نظر دارد سهم انرژی های تجدیدپذیر را طی هفت سال آینده سه برابر افزایش دهد.
به گفته بن راشد در راستای تامین تقاضای روز افزون برق، این کشور ۲۰۰ میلیارد درهم (۵۴ میلیارد دلار) در هفت سال آینده برای انرژی های تجدید پذیر سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
طبیعی است که بخشی از سرمایه گذاری امارات در زیر ساختار انرژی کشورهای حوزه دریای خزر و آسیای میانه خواهد بود در جریان سفر اخیر اردوغان به امارات دو طرف توافق کردند که شرکتهای اماراتی در پروژه های نیروگاههای فراساحلی ترکیه و ساختن توربین های بادی در ترکیه سرمایه گذاری نمایند.
امارات و آذربایجان به تدریج خود را با اقتصاد مطابق با گذار انرژی وفق می دهند اما سهم ایران در بازار جهانی انرژی روز به روز نه تنها کاهش می یابد بلکه با فرا رسیدن فصول سرد سال دامنه بحران انرژی نیز افزایش خواهد یافت.