آیا سفره تمام ایرانی‌ها امروز از غنای کافی و میزان لازم مواد غذایی و مورد نیاز بدن برخوردار است؟برای یافتن پاسخ این پرسش و تهیه یک گزارش رسانه ای اگرچه مراجعه به آمار و ارقام، امری ضروری است، اما شاید فارغ از ذکر آمار، اغلب ایرانی ها، به ویژه طبقات کارگری، بازنشستگان، مستمری بگیران و... که حقوقشان متناسب با تورم افزایش نمی یابد، بهتر بتوانند به آن پاسخ دهند.
حتما دولت و مسئولان برای بهبود شرایط از جمله وضعیت تغذیه و سلامت، تدابیری اندیشیده‌اند تا مردم از این بلبشو و تنگنا و تورم و گرانی خلاص شوند و امیدوار باشند که دولت، سبد غذایی شان را فراموش نکرده است و حتما این حرف سه روز قبل غلامحسین کرمی نماینده مجلس در صحن مجلس درست نیست که گفت: «تورم کمرشکن زندگی را برای مردم سخت کرده است. ما از تأمین گوشت و مرغ برای سفره مردم گذشتیم، مردم برای تأمین نان و دارو نیز مشکل دارند.» آری قطعا دولت، می تواند شرایط سفره و اقلام ضروری مردم را بهبود بخشد.
سفره مردم پروتئین دارد؟
اما از این مقدمه که گذر کنیم، پاسخ این پرسش را باید جویا شویم که اکنون نسبت سفره و سبد غذایی مردم چیست؟ در این زمینه خوب است به بررسی های اقتصادنیوز در 19 مرداد مراجعه کنیم که البته این بررسی ها نتایج خوشایندی را حکایت نمی کند: « سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران به پایین‌ترین حد خود طی چند سال گذشته رسیده است، براساس آمارها در سال ۱۳۹۰ سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور ۱۳ کیلوگرم بود که به مرور و با افزایش قیمت آن، سرانه مصرف گوشت قرمز هم هر سال یک کیلوگرم کاهش یافت؛ به گونه‌ای که سرانه مصرف گوشت قرمز در سال ۱۳۹۱ به ۱۲ کیلوگرم، در سال ۱۳۹۲ به ۱۱ کیلوگرم، سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ در محدوده ۱۰ تا ۱۱ کیلوگرم و در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ با افزایش قیمت ارز، مصرف گوشت قرمز هم افت کرد و سرانه آن، به ۸ کیلوگرم رسید و در سال ۱۳۹۹ باز هم سرانه مصرف گوشت افت داشت و میانگین مصرف به ۷ کیلوگرم رسید و در سال ۱۴۰۰ این میزان به
۶ کیلوگرم و در سال ۱۴۰۱ با یک کیلوگرم کاهش، میزان مصرف به ۳ کیلوگرم رسید.»
البته این آمار در منابع دیگر به گونه ای دیگر و پر و پیمان‌تر است که یکی از آن ها را اکو ایران، اواخر سال قبل به نقل از فائو منتشر کرد: «بر اساس آمار رسمی فائو، سرانه مصرف گوشت ایرانیان در سال 2019، حدود 7 کیلوگرم برای گوشت گاو و 4 کیلوگرم برای گوشت گوسفند بوده است. همچنین سرانه مصرف گوشت قرمز (گوسفند و گوساله) در کشوری همچون کویت حدود 20 کیلوگرم است».
در میان این آمارها، یکی از آخرین بررسی‌های مرکز پژوهش دانشگاه صنعتی شریف هم در رسانه‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که نشان می‌دهد درصد خانوارهایی که طی یک سال گوشت قرمز مصرف نکرده‌اند به ۵۸ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است. یا به عبارت ساده‌تر حدود ۴۹ میلیون نفر در یک سال هیچ گوشت قرمزی نخورده‌اند.» البته این که بگوییم 49 میلیون نفر در یک سال هیچ میزان گوشتی در سبد غذایی‌شان نبوده به نظر چندان واقعی نمی رسد؛ اما از این گونه آمار می توان چنین برداشت کرد که اساسا مصرف پروتئین به ویژه در سال های اخیر به طور جدی در میان مردم و به ویژه دهک های پایین با کاهش همراه بوده است.
مرکز آمار چه می گوید؟
طبیعتا به دلیل نوسانات و تورم بالا و کاهش قدرت خرید برخی طبقات، نمی توان روند کاهشی مصرف گوشت و پروتئین را منکر شد. چنان‌که آمار مرکز آمار در ادوار مختلف حتی در زمان هایی که همچون امروز شرایط بغرنج نبوده هم این موضوع را تایید می کند. برای نمونه سایت مرکز آمار درباره این موضوع برای سال 96 می نویسد: « بررسی سری زمانی سرانه مصرف گوشت نشان می‌دهد مصرف گوشت قرمز کاهشی بوده به نحوی که از ٨ کیلوگرم و ٧٠٠ گرم در سال ١٣٩٠ به حدود ۶ کیلوگرم در سال ۱۳۹۶ رسیده است.»
در عین حال اگر بپذیریم که همه این آمارها از صحت و سقم کافی برخوردار نیست، اما نمی‌توان شرایط اقتصادی دهک های پایین و کاهش قدرت خرید این طبقات را منکر شد. در این باره اکو ایران چندی قبل در گزارشی به آمار سازمان فائو اشاره کرد و افزود: « طبق بررسی داده‌های سال 2022 فائو نیز میزان مصرف گوشت قرمز ایران 6 کیلوگرم است. البته میزان مصرف گوشت مرغ 28 کیلوگرم است؛ برهمین اساس می‌توان گفت سرانه مصرف گوشت ایرانیان 34 کیلوگرم است. در این بین مهدی میرزا امین، عضو هیئت رئیسه اتحادیه تهیه و توزیع گوشت گاوی نیز پیش از این گفته بود، مصرف سرانه گوشت قرمز برای سه دهک فرودست جامعه از جمله کارگران 3 کیلوگرم است. حال مقایسه سرانه مصرف گوشت ایرانی‌ها بر مبنای آمار فائو با امارات و عربستان نشان می‌دهد، ایرانی‌ها به ترتیب 62 درصد کمتر از اماراتی‌ها و 54 درصد کمتر از ساکنان عربستان گوشت مصرف می‌کنند.»