پس از سفر فیصل به فرحان، وزیر امور خارجه عربستان به ایران، روابط این دو کشور وارد فاز دیگری شد. سفیر پیشین ایران در نروژ درباره هزینه قطع روابط ایران و عربستان طی هفت سال گذشته می‌گوید: «این ماجرا موجب شد که برخی از کشورهای منطقه از جمله بحرین روابط تجاری خود را با ایران قطع کنند. ضمن اینکه همزمان با تشدید جنگ در یمن، فشار تحریمی از سوی امریکا نیز بیشتر شد. حالا هم اگر واقعا اعتمادسازی صورت گیرد عربستان و کشورهای پیرو عربستان در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند.»
پس از هفت سال، سرانجام روابط ایران و عربستان از سرگرفته شد. روز گذشته هم فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان به تهران آمد.
سفر وزیر امور خاجه عربستان اما با حواشی جنجالی همراه بود. روز گذشته خبرنگار روزنامه جام جم از تغییر محل نشست خبری وزیران امور خارجه ایران و عربستان از تالار آینه به سالن مذاکرات خبر داد. به گفته او این تغییر محل به دلیل وجود عکس قاسم سلیمانی در محل نشست بود. البته ناصر کنعانی، سخنگوی وزیر امور خارجه اما این موضوع را رد کرد و گفت به دلیل مشکلات فنی، محل نشست خبری تغییر کرد.
قرار است سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور عید قربان فعالیت خود را آغاز کنند. تجارت‌نیوز در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان و مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی ازسرگیری روابط ایران و عربستان و خسارت قطع روابط این دو کشور را بررسی می‌کند.
وزارت خارجه باید مسائل پیش‌آمده را پیش‌بینی می‌کرد
فرجی‌راد می‌گوید: «ماجرایی که دیروز در وزارت خارجه برای مصاحبه مطبوعاتی صورت گرفت، امری طبیعی بود. وزارت خارجه ایران باید از قبل به فکر این مسائل می‌بود.»
او ادامه می‌دهد: «سال‌هاست که رقابت ژئوپلیتیکی ایران و عربستان روی مسائل منطقه از جمله کشورهای لبنان، سوریه، عراق و… است. عربستان هم مشخصا سپاه قدس را مسئول اقدامات در این منطقه می‌دانست. برای وزیر امور خارجه این کشور سخت بود که در این فضا مصاحبه کند، شاید هم نگران جایگاه خود بود که این تصاویر منتشر شود. بنابراین در شرایط کنونی که روابط در حال از سرگیری است باید چنین مسائلی پیش‌بینی می‌شد. تیم ایرانی نباید اجازه دهد که بی‌اعتمادی ایجاد شود.»
خسارت اقتصادی حمله به سفارت و قطع روابط
حدود هفت سال از زمان حمله تندروها به سفارت عربستان می‌گذرد. ماجرایی که به گفته کارشناسان خسارات زیادی به ایران وارد کرد. فرجی‌راد درباره خسارات اقتصادی قطع روابط میان این دو کشور می‌گوید: «عربستان محور است، همکاری یا عدم همکاری این کشور با ایران با سایر کشورهای دیگر حوزه خلیج فارس تاثیر دارد. ایران چند نوع خسارت از قطع روابط با عربستان دید. در جنگ یمن، ایران را به حمایت از انصارالله متهم می‌کردند. هر چقدر در این مورد فشار به کاخ سفید و رئیس جمهور وقت یعنی ترامپ بیشتر می‌شد، فشار تحریمی هم بیشتر می‌شد.»
او ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر تجارت و سیستم بانکی با بعضی کشورها از جمله بحرین غیرمستقیم خوب کار می‌کرد، اما پس از این ماجراها، بحرین هم حساب‌ها را بست و حتی اعلام کرد که پولشویی می‌شود.»
سفیر پیشین ایران در نروژ می‌گوید: «حتی عراق هم وقتی دید که روابط تجاری کشورهای جنوبی خلیج فارس با ایران به حداقل رسیده است، در ارتباطش با ایران تاثیر گذاشت. بسیاری از کارشکنی‌ها و مزاحمت‌ها در عراق برای دادن پول‌ها ایران از سوی امریکا نبود. عراق هم از این شرایط سوءاستفاده می‌کرد و با پول‌های ایران سرمایه‌گذاری کرده بود و بهره می‌برد.»
فرجی‌راد می‌گوید که اگرچه در این سال‌ها عمان با ایران همکاری می‌کرد اما بیشتر در حوزه سیاسی بود. ضمن آنکه اقتصادی ضعیفی هم داشت.
منافع اقتصادی رابطه با عربستان
سفیر پیشین ایران در نروژ درباره منافع اقتصادی در روابط ایران و عربستان می‌گوید: «به نظر روند از سرگیری روابط خوب پیش می‌رود. کشور ما نیاز به این روابط دارد. عربستان نقش محوری در جهان عرب دارد. ما باید بدانیم زمانی که روابطمان با عربستان خوب شود، با کشورهای دیگر عربی هم امکان بهبود روابط داریم.»
او ادامه می‌دهد: «اگر واقعا اعتمادسازی صورت گیرد و روابط این دو کشور عمیق شود، نه‌تنها تجارت بین دو کشور گسترش می‌یابد و ایران می‌تواند صادرات دو سه میلیارد دلار به عربستان داشته باشد، بلکه می‌تواند از این کشور سرمایه میلیاردی جذب کند.»
فرجی‌راد می‌گوید: «وضعیت اقتصادی کشور بسیار بد است. طبق گزارش مسئولان هر چند سال یکبار یکی از فازهای عسلویه از رده خارج می‌شود. این موضوع سرمایه‌گذاری می‌خواهد. به نظر می‌آید عربستان توانایی سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری در ایران را داشته باشد. هر چه اعتمادسازی بیشتر شود، حجم سرمایه‌گذاری هم بیشتر می‌شود.»
فرجی‌راد می‌گوید: «ایران حتی می‌تواند برای دستگاه‌های آب شیرین‌کن از عربستان کمک بگیرد. سعودی‌ها تجربه خوبی در این زمینه دارند و می‌توانند در کشور سرمایه‌گذاری کنند. مشکلات کمبود آب ایران هم رفع می‌شود، ضمن اینکه این سرمایه هم طی چرخه‌ای باز به سرمایه‌گذاران برمی‌گردد.»
سفیر پیشین ایران در نروژ ادامه می‌دهد: «وقتی عربستان سرمایه‌گذاری کند، کویت، قطر، امارات، عمان و دیگر کشورها هم برای سرمایه‌گذاری به ایران می‌آیند.»
اختلافات در لبنان حل می‌شود؟
یکی از اختلافات ایران و عربستان در لبنان است. اختلافی عمیق و چند ساله که گفته می‌شود از سرگیری روابط می‌تواند در حل آن موثر باشد. حالا سوال اینجاست که آیا تا پیش از آغاز به کار سفارت عربستان در تهران در این مورد به توافق برسند یا پس از بازگشایی سفارت به مرور شاهد حل مناقشات می‌شویم؟ آیا به طور کلی ایران و عربستان در این مورد به توافق می‌رسند؟
سفیر پیشین ایران در نروژ در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «ما در مرحله اولیه ازسرگیری روابط هستیم. هنوز هر دو طرف در حال ارزیابی همدیگر هستند و زود است که منتظر حل اختلافاتشان در کشورهای دیگر از جمله لبنان باشیم.»
او ادامه می‌دهد: « در دیپلماسی اعتمادسازی بسیار مهم است. زمانی که روابط ایران و عربستان نهادینه و کسب اعتماد شد؛ احتمال دارد که در مسئله لبنان هم به توافق برسند.»
روابط ایران و عربستان چه تاثیری در ارتباط با غرب دارد؟
فرجی‌راد در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «غرب اگر در منطقه صاحب نفوذ شد یا اقداماتی علیه ایران در حوزه خلیج فارس انجام می‌داد، علت آن بود که کشورهای منطقه به ویژه عربستان با آنها همراهی می‌کردند.»
او ادامه می‌دهد: «کانونی وجود داشت که غرب اجازه فعالیت در آن را یافت. یک زمانی عربستان به امریکا می‌گفت که سر این افعی ]ایران[ را به زمین بکوبید. بنابراین فرصت میدان‌داری به غرب می‌دادند.»
به گفته فرجی‌راد اگر غرب احساس کند که کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان که در رأس آنهاست، آماده همکاری نیست و قصد بهبود روابط با ایران را دارد، از آن استقبال می‌کند.
سفیر پیشین ایران در نروژ می‌گوید: «زمانی که عربستان فرصت جولان غرب ندهد، سایر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نیز همین راه را می‌روند. بنابراین چون فرصت میدان‌داری غرب کم می‌شود، فشار آنها روی ایران کم می‌شود.»
رجی‌راد ادامه می‌دهد: «یکی از دلایل مهمی که عربستان با ایران رابطه برقرار کرد، تغییر در سیاست خارجی آنها بود. استراتژی جدیدی را اتخاذ کردند که با ایجاد آرامش در منطقه به توسعه سریع برسند. ضمن اینکه با ثبات در منطقه و روابط با ایران نیز رفت‌وآمدهای ناو و ناوچه‌های نظامی امریکا در آب‌های خلیج فارس هم کم می‌شود.»
گفتنی است که اخیرا نیز آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا درباره توافق ایران و عربستان گفت که ما از این توافق استقبال می‌کنیم. اگر بتواند حداقل یک مشکل را کم کند، موضوع خوبی‌ست.