بعد از گذشت حدود پنج سال از ممنوعیت واردات لوازم خانگی، حالا وزیر جدید صمت در بدو ورود در جلسه رای اعتماد در مجلس، بحث واردات لوازم خانگی را در کنار خودرو مطرح کرد، اما هنوز جزئیات بیشتری ارائه نداده و باید منتظر ماند و دید که با شروع کارش در این وزارتخانه چه تصمیم عملیاتی برای قانون ممنوعیت واردات لوازم خانگی خواهد گرفت.
به گزارش ایران جیب از ایسنا، واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷ ممنوع است و در حال حاضر عمده کالاهای خارجی موجود در بازار قاچاق هستند که با گارانتی‌های تقلبی فروخته می‌شوند. طبق مصوبه اولیه شورای هماهنگی سران سه قوه در سال ۱۳۹۷ و تمدید آن، ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا پایان سال ۱۴۰۰ ادامه داشت و قرار بود بعد از آن مجددا درباره این موضوع تصمیم‌گیری شود.
سیری از اظهارات ضد و نقیض
در پی افزایش قیمت برخی محصولات داخلی، ستاد تنظیم بازار در اسفند ۱۴۰۰ مقرر کرد که اگر تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی قیمت‌های خود را در بازار واقعی نکنند، برنامه‌ریزی لازم برای آزادسازی واردات متناسب با نیاز مردم انجام می‌شود. هر چند با تصمیم سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان قیمت لوازم خانگی به حالت قبل برگشت، اما فاطمی امین، وزیر وقت صمت نیز در آخرین نشست خبری خود در سال ۱۴۰۰ اعلام کرده بود که با واردات در همه حوزه‌ها به میزان حداکثر ۲۰ درصد و با برنامه ریزی برای نسبت صادرات به واردات موافق است.
با توجه به این اظهارات، اردیبهشت سال قبل ایسنا وضعیت آزادسازی یا تداوم ممنوعیت واردات لوازم خانگی را مجددا از محمد مهدی برادران - معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) پیگیری کرد و او گفت که هنوز نیاز است نقش حمایتی از این صنعت ایفا شود تا به سطحی از بلوغ و توانمندی برسد.
چند ماه بعد دوباره امید قالیباف -سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت- در نشست خبری گفت که واردات کالاهایی که تولید بالا دارند و رقابت پذیر هستند، مثل لوازم خانگی، باید آزاد شود و این موضوع در دست بررسی و در پروسه تصمیم گیری است. واردات تا ابد نمی‌تواند ممنوع بماند. البته خط قرمز این است که به تولید داخل ضربه نخورد اما اگر واردات کالا منجر به بهبود کیفیت و قیمت بهتر شود، ممنوعیت واردات لغو خواهد شد.
اما در نهایت این بار هم موضوع واردات لوازم خانگی از سوی وزیر وقت صمت منتفی اعلام شد و او گفت که برنامه‌ای برای واردات لوازم خانگی وجود ندارد، بلکه برای صادرات برنامه‌ریزی شده و با چند کشور از جمله روسیه، عمان و ارمنستان برای سرمایه‌گذاری مشترک صحبت شده و قرار است قطعه و فناوری ارسال و کالای نهایی تولید شود.
وزیر جدید از واردات گفت
در پی استیضاح سید رضا فاطمی امین، وزیر جدید صمت، علی آبادی، روز سه شنبه از مجلس رای اعتماد گرفت. او در جلسه رای اعتماد بخشی از برنامه‌های خود برای این وزارتخانه را بازگو کرد.
علی آبادی در بخشی از صحبت‌های خود گفت که هشت برنامه راهبردی ارائه کرده که مهم‌ترین نقطه اتکای آن تمرکز بر توسعه صنعت صادرات محور است که هشت استراتژی برای آن در نظر گرفته است. استراتژی دوم او توسعه زیرساخت‌های کشور از طریق دیپلماسی تجاری – اقتصادی است.
در اصل وزیر صنعت، معدن و تجارت معتقد است باید یک ساختار ژئواکونومیک ایجاد شود؛ «به این معنی که اگر از کشوری کالا وارد می‌کنیم باید به آن کشور کالا صادر کنیم. بر این اساس باید در بازار منطقه به ویژه روسیه، ترکیه، عراق، کشورهای حاشیه خلیج فارس، پاکستان و افغانستان ارتباط اقتصادی خوبی برقرار کرده و کالاهایی که در آن مزیت نسبی بالایی داریم را به آنها صادر کرده و کالاهایی که آنها در آن وضعیت نسبی بالایی دارند خریداری کنیم. این کالاها شامل خودرو، لوازم خانگی و سایر حوزه‌ها می‌شود.»
بنابراین او هم در بدو ورود به این وزارتخانه بحث واردات لوازم خانگی را در کنار خودرو مطرح کرده، هرچند جزئیات بیشتری ارائه نداده و باید منتظر ماند و دید که با شروع کارش در این وزارتخانه چه تصمیم عملیاتی برای قانون ممنوعیت واردات لوازم خانگی خواهد گرفت.
موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟
به طور کلی در این سال‌ها آزاد شدن واردات لوازم خانگی با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی مواجه بوده است. موافقان آزاد شدن واردات لوازم خانگی معتقدند این ممنوعیت‌ها باعث محدود شدن انتخاب مصرف کننده شده و به عبارت دقیق‌تر حق مصرف‌کنندگان در این‌گونه تصمیمات نادیده گرفته شده است. همچنین نبود رقابت بین تولیدکنندگان داخلی با خارجی‌ها در آینده منجر به انحصار در صنعت لوازم خانگی و شبیه شدن این صنعت به وضعیت صنعت خودرو می شود و کالاهای ایرانی رشد و بهبود کیفیت لازم را نخواهند داشت.
موافقان آزاد شدن واردات لوازم خانگی می‌گویند این قانون حقوق مصرف‌کننده را در نظر نگرفته، اما مخالفان معتقدند تولیدکنندگان ایرانی شرایط برابر با تولیدکنندگان خارجی ندارند که بتوانند با آنها رقابت کنند.
اما در مقابل، مخالفان آزاد شدن واردات لوازم خانگی معتقدند تجربیات کشورهای دیگر نشان می‌دهد که برای به بلوغ رسیدن یک صنعت باید حداقل چند سال و تا زمانی که تولید داخل به نقطه رقابت برسد، از صنایع حمایت کرد. آنها همچنین می‌گویند برای رقابت تولیدکنندگان داخلی با خارجی‌ها، باید شرایط برابر در زمینه تامین مالی ارزان، تامین مناسب مواد اولیه و غیره فراهم شود. اما الان این شرایط برای داخلی‌ها وجود ندارد. نکته دیگر این است که مخالفان واردات معتقدند، واردات محصول نهایی عمق تولید داخل را کاهش می‌دهد و واردات حتما باید همراه با انتقال فناوری باشد تا به ارتقای وضعیت تولید در کشور کمک کند.
البته تولیدکنندگان همواره با توجه به تجربیات قبلی کشور همیشه این نگرانی را دارند که در صورت توافق با کشورهای غربی و ازاد شدن منابع، واردات خیلی از محصولات آزاد شود و منافع وسرمایه‌گذاری آنها نیز نادیده گرفته شود. علاوه بر این، با توجه به نظرات مختلف، تکرار چندباره اظهارات متناقض درباره واردات لوازم خانگی و اینکه ممنوعیت واردات نمی‌تواند مادام‌العمر باشد، باید دید بالاخره کشمکش بر سر واردات لوازم خانگی پایان می یابد؟