سوداگران در تور مالیات

با تصویب مواد 12 و 13 طرح مالیات بر عایدی سرمایه، بازارهای ملک، خودرو، طلا و ارز رسماً مشمول مالیات ضد سوداگری شدند. با این حال، طبق اظهارات رئیس کمیسیون اقتصادی، این قانون شامل بیش از 99 درصد مردم نمی شود. استثنائات مشخص شده، این موضوع را نشان می دهد.

 نمایندگان مجلس در ادامه بررسی طرح مالیات بر عایدی سرمایه یا همان سوداگری پس از چند ماه، بخش های دیگری از این طرح را به تصویب رساندند که بر این اساس «سوداگران» بازارهای املاک، خودرو، طلا، نقره، پلاتین، جواهرآلات، انواع ارز و همچنین انواع رمز پول و رمز دارایی مشمول این مالیات خواهند شد. همچنین در ادامه مصوبات این جلسه، شروط و استثنائات دریافت نشدن این مالیات نیز مشخص شد.   

 ضربه مالیاتی به سوداگران، قانونی می شود

دی سال گذشته بود که مجلس رسیدگی یک طرح مهم مالیاتی را آغاز کرد. طرحی که بر اساس آن، سوداگران بازارهایی از جمله خودرو و مسکن مشمول مالیات خواهند شد و به همین دلیل به آن مالیات سوداگری یا به عبارت دقیق تر عایدی سرمایه گفته می شود. منطق این مالیات این است که تا حد امکان، سود حاصل از عملیات سوداگری یعنی مابه التفاوت حاصل از قیمت فروش یک دارایی نسبت به قیمت خرید آن را در بازار کالاهای مشخص شده کم کند تا از این طریق، سوداگری از صرفه بیفتد. طبیعی است در این باره، فروش کوتاه مدت کالاهایی نظیر ملک و خودرو که در دایره سبد مصرفی خانوار قرار ندارند نیز مورد توجه این مالیات قرار خواهد گرفت. بهمن سال گذشته، بررسی این طرح به ماده 11 آن یعنی تعاریف اصلی مالیات بر عایدی سرمایه رسید، اما بندهای بعدی که مهم ترین بخش های این مالیات را شکل می دهند، به منظور رفع برخی ابهامات، به کمیسیون اقتصادی ارجاع شد. با این اوصاف، دیروز گزارش (شور دوم) کمیسیون مذکور درباره این مواد بررسی شد و دو ماده 12 و 13 آن به تصویب رسید.

 دارایی های مشمول و استثناهای قانون

در ماده 12، دارایی های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه مشخص شده است. بر این اساس، با تصویب نمایندگان انتقال املاک با انواع کاربری، انواع خودروی سواری، انواع طلا، نقره و جواهرات و انواع ارز و انواع رمزپول (با شرایطی که در این طرح آمده و ناظر به عملیات سوداگری است)، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شد.

اما مهم تر از دارایی های مشمول، استثنائات این قانون است. بر این اساس، در ماده 13 طرح یادشده که به تصویب نمایندگان رسید، دارایی های مذکور با شروطی که در ادامه می آید، معاف از این مالیات هستند:

ملک مسکونی: در این باره مصوب شد ملک مسکونی متعلق به «شخص غیرتجاری بالای 18 سال» در صورتی که دوره تملک آن بیش از سه سال باشد و همچنین این فرد، ملک مسکونی دیگری نداشته باشد، از مالیات بر عایدی سرمایه معاف باشد. یعنی مازاد عایدی حاصل از فروش آن نسبت به خرید، مشمول مالیات نمی شود.

این مصوبه در حوزه املاک به این جا ختم نمی شود. مثلاً در تبصره یک آن، به حالتی اشاره شده که اشخاص مذکور، ملک جدید بخرند و حداکثر در مدت یک سال، ملک مسکونی موضوع این بند را بفروشند (یعنی همان ملکی که دوره تملک آن بیش از سه سال بوده و در عین حال، فرد ملک دیگری نداشته است). در این جا نیز این انتقال ملک مشمول مالیات نمی شود.

یا در تبصره‌ای دیگر آمده است که برای سرپرستان خانوار، شرط اول یعنی دوره تملک سه سال می تواند در هر 5 سال، یک بار رعایت نشود.

خودرو: درباره خودرو نیز آمده، در صورتی که دوره تملک خودروی سواری دارای پلاک شخصی (مربوط به اشخاص غیرتجاری بالای 18 سال) بیش از سه سال باشد و فرد، خودروی سواری دیگری نداشته باشد، این خودرو نیز در هنگام فروش معاف از مالیات سوداگری است. تبصره ای که برای ملک گفته شد، با تغییراتی در این جا نیز بیان شده است. بر این اساس در صورتی که شخص، یک خودروی جدید بخرد و حداکثر ظرف 6 ماه خودروی سواری مشمول معافیت را بفروشد، این انتقال نیز مشمول مالیات نخواهد شد. همچنین درباره سرپرستان خانوار، شرط دوره تملک می تواند هر 5 سال یک بار رعایت نشود.

طلا: طبق مصوبه مجلس، انواع طلا، نقره و جواهرات متعلق به هر «شخص غیرتجاری بالای ۱۸ سال» در مجموع به میزان 150 گرم طلای ۱۸ عیار یا معادل آن در هر پنج سال معاف از مالیات عایدی سرمایه شده است.

ارز: اما در حوزه انواع ارز، کمترین سطح معافیت به آن تعلق گرفته است. به طوری که صرفاً فروش تا بعد از سه سال مشمول معافیت است.

بیش از 99 درصد مردم از مالیات عایدی سرمایه معاف‌اند

بررسی ها و همچنین مصوبات فوق نشان می دهد که بر خلاف برخی جوسازی ها، این قانون صرفاً سوداگران حقیقی را هدف گرفته است. به گزارش تسنیم، محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره بیان کرد: گرفتن مالیات در قالب طرح فوق بیش از 99 درصد مردم را شامل نمی شود. برخی با ایجاد فضای روانی در قبال این طرح می کوشند مانع از ایجاد یک جریان شفاف در اقتصاد کشور شوند. این نماینده بیان روشن تری از معافیت های این قانون را توضیح داد و گفت: در قالب این طرح گفته ایم هر فرد یا خانواده ای به تعداد اعضای خانواده خود می تواند خودرو داشته باشد، یعنی یک خانواده چهار نفره می تواند چهار خودرو (معاف از مالیات) داشته باشد. همچنین یک خانواده چهار نفره می تواند به تعداد اعضای خانواده خود مسکن داشته باشد، یعنی یک خانواده 4 نفره می تواند 4 واحد مسکونی مجزا داشته باشد و این مسئله معافیت قطعی دارد و اصلا شامل طرح فوق نمی شود.

ابهامات و سوالاتی که باید منتظر تعیین تکلیف آن ها بود

با همه این تفاسیر به نظر می رسد هنوز باید منتظر روشن شدن برخی ابهامات در این قانون بود. در این باره، این که آیا از عایدی سرمایه (مابه التفاوت قیمت فروش و خرید کالاهای مورد سوداگری) تورم کسر می شود یا خیر، هنوز چندان روشن نیست. هر چند به نظر می رسد پاسخ به این سوال منفی باشد. همچنین این که فرمول محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه چگونه خواهد بود نیز از جمله مواردی است که در ادامه بررسی لایحه مشخص خواهد شد.