این یک خبر فوری بود که روز گذشته بر صفحات رسانه نشست و بعد از آن توسط مردم پایتخت دست‌به‌دست شد: احتمال بالای تعطیلی کامل روزهای شنبه و یکشنبه 24 و 25 دی ماه در تهران برای جلوگیری از خاموشی و قطع سراسری برق و گاز. رسانه‌ها از یک منبع آگاه نقل کرده بودند که جواد اوجی، وزیر نفت در مکاتبه‌ای با معاون اول رئیس‌جمهور برای جلوگیری از خاموشی و قطع سراسری برق و گاز، این تعطیلی کامل را خواستار شده. رسانه‌ها از همان منبع آگاه نقل کردند که مصرف گاز در بخش خانگی روزجاری (یعنی روزگذشته، چهارشنبه 21 دی ماه) از مرز ۶۵۰ میلیون متر مکعب گذر کرده و تا پایان روز مذکور به ۷۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است.
وزیر نفت، مسائل دیگری را نه از طریق منابع آگاه به رسانه‌ها که در حاشیه جلسه روز گذشته هیات دولت به خبرنگاران گفته با این مضمون که مردم لباس گرم بپوشند و دمای خانه‌هایشان را یک درجه کم کنند. و توضیح این مطلب که خط قرمزشان در مصرف گاز، بحث خانگی است. اوجی اخطاری هم به مشترکان پرمصرف گاز خانگی داده و گفته: «با توجه به ورود جبهه هوای سرد به کشور هر جا مصارف گاز خارج از الگو باشد اول اخطار و در مرحله بعد قطع می‌کنیم.»
تحریم تولید گاز را متوقف نکرده است
ایران رتبه چهارم در تولید و مصرف گاز طبیعی جهان را دارد. شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم گفته ایران با تولید 7/256 میلیارد مترمکعب که معادل 4/6 درصد کل تولید گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۱ است به عنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ گاز جهان در این سال شناخته شده است. بر اساس این گزارش تولید گاز طبیعی در ایران از سال ۲۰۱۱ همواره روندی صعودی را طی کرده و تحریم‌هایی (که مسئولان آن را عمده دلیل کمبودها و کاهش‌های منابع انرژی و سایر اقلام مورد نیاز مردم می‌دانند)که علیه ایران وضع شده، نتوانسته رشد تولید گاز در ایران را متوقف یا معکوس کند. طی این سال‌ها تولید گاز طبیعی در ایران به‌طور متوسط سالانه 5/4 درصد رشد کرده است که بیش از دو برابر رشد متوسط جهانی بوده است.
تولید گاز طبیعی جهان در این دوره ۱۰ ساله به‌طور متوسط ۲. ۲ درصد در سال رشد داشته است. در سال ۲۰۲۱ نیز تولید گاز طبیعی ایران نسبت به سال قبل از آن رشد ۳. ۱ درصدی داشته و از 249/5 میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۰ به ۲۵۶. ۷ میلیارد مترمکعب طی این سال افزایش یافته است. بر اساس این گزارش، کل صادرات گاز طبیعی ایران در سال ۲۰۲۱ بالغ بر 3/17 میلیارد مترمکعب محاسبه شده است که 1/9 میلیارد مترمکعب از این رقم به ترکیه و ۷. ۷ میلیارد مترمکعب به عراق صادر شده است. ۵ میلیارد مترمکعب از صادرات گاز ایران نیز به مقصد کشورهای CIS بوده است.
چه کسی گاز را مصرف کرد؟
اما مصرف گاز طبیعی در ایران حدوداً معادل نصف کل مصرف گاز طبیعی در قاره اروپا بوده است (۴۲ درصد). کشورهای اروپایی در سال ۲۰۲۱ بالغ بر 1/571 میلیارد مترمکعب گاز مصرف کرده‌اند. ایران در سال پیش از آن 3/234 میلیارد مترمکعب گاز مصرف کرده بود. متوسط رشد ۱۰ ساله مصرف گاز طبیعی در ایران بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ بالغ بر 6/4درصد در سال بوده است. در سطح جهان 5/4037 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی طی سال ۲۰۲۱ مصرف شده که این رقم با رشد 3/5درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است. ایرانی‌ها ۶ درصد از کل گاز مصرفی جهان در این سال را مصرف کرده‌اند و چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز جهان در این سال شناخته شده‌اند.
اما چندی پیش، مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس ایران گفته بود که ایران، سومین کشور تولیدکننده گاز در جهان و دومین کشور از حیث ذخایر است. او گفته بود که مصرف گاز در ایران به اندازه دو برابر اتحادیه اروپاست. کارشناسان اقتصاد انرژی با اشاره به مصرف بی‌رویه انرژی در ایران هم می‌گویند متوسط سرانه مصرف گاز در ایران 7/6 برابر سرانه مصرف دنیاست، یعنی بیش از ۶ برابر متوسط دنیا گاز مصرف می‌کنیم و مصرف انرژی‌مان مبتنی بر گاز است. رئیس مجلس شورای اسلامی به تازگی از رقم ۸۰میلیارد دلار به عنوان میزان هدررفت انرژی در ایران سخن گفته است؛ اما این میزان هدررفت انرژی چرا و چگونه صورت گرفته و چه نهادی در این زمینه مقصر است؟ مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی در گفت‌وگویی که اخیرا با یکی از رسانه‌ها انجام داده، گفته بود که مصرف انرژی در ایران با متناسب با اقتصاد کشور ندانست.
او همچنین مردم را مقصر کمبود انرژی ندانسته بود؛ برخلاف آنچه مسئولین با ارقام بالای 70 درصد بر آن تاکید می‌کنند. او گفته بود که «با توجه به رویه فعلی، طبیعی است که مصرف انرژی ما بالا باشد؛ اما این مساله بدین معنی نیست که مردم انرژی را اتلاف می‌کنند و چماق را بر سر مردم بکوبیم و بگوییم که شما انرژی را هدر می‌دهید؛ چرا که به دلیل استاندارد نبودن خودروها، لوازم گرمایشی و سرمایشی، و نیز گران بودن کالاهایی که استاندارد هستند عملا چاره‌ای جز مصرف بالای انرژی وجود ندارد.» او همچنین گفته بود: «در کشور ما صنایع به‌شدت انرژی‌بر مانند فولاد و پتروشیمی را بدون درنظرگرفتن بهینه‌کردن مصرف انرژی، برآورد ارزش‌افزوده و فرض عدم افزایش قیمت نفت و گاز، توسعه دادیم. همچنین در ساخت ساختمان‌ها و دیگر صنایع با وجود قوانینی مانند مبحث ۱۹ ساختمان‌سازی به دنبال عایق‌سازی و جلوگیری از اتلاف انرژی نبوده‌ایم.»
تدابیر خوب وزارت نفت؛ لباس گرم بپوشید؛ پرده هارا ضخیم کنید
جبهه هوای بسیار سردی که وزیر نفت نوید آن را داده قرار است بیشتر استان‌ها را هم دربربگیرد. تهران، صبح روز گذشته، سردترین روز سال ۱۴۰۱ را با دمای منفی 2/1 درجه تجربه کرد. این گزارش کارشناس هواشناسی بود ضمن اشاره به این موضوع که همزمان در در اردبیل، تهران، همدان، آذربایجان‌شرقی و اصفهان برف می‌بارد. روز گذشته، زنجان منفی ۱۲، ارومیه منفی ۱۱ و مشهد منفی ۱۰ درجه زسیر صفر سردترین مراکز استان‌ها بودند. سراب در آذربایجان‌شرقی با منفی ۲۷ درجه زیر صفر سردترین نقطه کشور بود. وزیر نفت گفته با تدابیرشان در حال تولید حداکثری از میادین مستقل گازی هستند.
وزیر نفت گفته: «براساس گزارش‌های هواشناسی پیش‌بینی کرده بودیم جبهه هوای بسیار سرد سیبری را خواهیم داشت که شروع شده و هم مناطق شمال شرق کشور و به‌تدریج کل کشور را در بر می‌گیرد نزدیک ۲۱ استان دماها زیر صفر رفته است و یخبندان شدیدی داریم و حتی در استان‌هایی دمای هوا به منفی ۲۱ و ۲۲ درجه را داریم.» اوجی از تدابیر وزارت نفت یاد کرده و گفته این وزارت به‌همراه شرکت ملی گاز، شرکت ملی نفت میادین مشترک، میادین مستقل گازی همه پالایشگاه‌های گازی حداکثر گاز را تولید می‌کنند. همچنین همه خطوط انتقال، ایستگاه‌های تقویت فشار از قبل همه تعمیرات اساسی انجام شده بود و تدابیر خوبی در بحث عرضه و تولید گاز دیده بودیم.
او با بیان اینکه هر یک درجه کاهش دما از طرف مشترکین خانگی ۲۵ میلیون متر مکعب در کاهش مصرف گاز تاثیر می‌گذارد، گفته «ما امروز در اوج مصرف گاز از پارس جنوبی و از میادین مستقل گازی قرار داریم و توزیع را مدیریت می‌کنیم.» از طرفی هم گفته «ما نزدیک ۲۶ میلیون مشترک گازی خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده در کشور داریم.»وزیر نفت درباره راه‌های بهینه مصرف کردن گاز بار دیگر بر پوشیدن لباس گرم تاکید کرده و گفته: «پوشیدن لباس گرم استفاده از پرده‌های ضخیم و کاهش یک درجه دما که با هر کاهش یک درجه ٢۵ میلیون متر مکعب گاز صرفه‌جویی می‌شود کمک کننده است.»روز گذشته، تهران هم مثل خیلی شهرهای دیگر شاهد بارش برف بود و پلیس راهور تهران گفت بیش از 90 درصد معابر قفل شده‌اند؛ موضوعی که این رسانه در شماره‌های پیشین خود به آن اشاره کرده؛ مشکل بارش برف و باران و ترافیک و قفل شدن همیشگی خیابان‌ها./ آرمان ملی