اقتصاددانان و مقامات مختلف می‌گویند که اروپا در زمستان امسال، به لطف هوای گرم و تلاش برای یافتن منابع دیگر گاز طبیعی از یک آخرالزمان انرژی جَسته است.
در زمانی از سال که اصولا ذخایر گاز طبیعی کاهش مییابد، تامین‌کنندگان گاز طبیعی، ذخایر خود را افزایش داده‌اند. افزایش غیرمنتظره‌ای که ترس از اتمام گاز مورد استفاده برای گرم کردن خانه‌ها و تولید برق تا پایان زمستان را از بین برده است.
در نتیجه، قیمت کوتاه مدت گاز از بالاترین رکورد خود کاهش یافته است؛ کاهشی ۱۸ برابری از قبل از جمع شدن نیروهای روسیه در مرز اوکراین در اوایل سال ۲۰۲۱. البته این رقم هنوز برای مصرف کنندگان گزنده و بالاست و درآمد شرکت‌ها و نیز توان مصرف‌کننده با قبوض پرهزینه آب و برق و تورم از دست می‌رود.
اما تحلیلگران می‌گویند که از بدترین حالت کمبود و جیره‌بندی جلوگیری شده است. در این مطلب حقایق کلیدی در مورد مبارزات انرژی اروپا آورده شده است:
چرا اروپا با خطر کمتر قطع گاز مواجه است؟
هوای گرم پاییز و زمستان باعث شده که مخازن اروپا از اول ژانویه ۸۳ درصد پر باقی بماند و حتی در برخی از روزها سطح آن افزایش هم یابد. این فوق‌العاده است، چرا که ذخایر گاز معمولا از ماه اکتبر کاهش مییابد و در بهار سال بعد دوباره پر می‌شود.
از طرفی هم اروپا به دنبال پیدا کردن جایگزین گاز روسیه است. تا قبل از جنگ اوکراین، اروپا بیشتر به گاز روسیه وابسته بود.
با اعمال تحریم‌ها و حمایت دولت‌های اروپایی از اوکراین، مسکو بیشتر عرضه خود به اروپا را متوقف کرد. همزمان، کشورهای اروپایی هم منابع گران‌قیمت گاز مایع را که به جای خطوط لوله از روسیه از طریق کشتی از آمریکا و قطر تحویل گرفتند تا حدودی جایگزین گاز مسکو باشد.
بخش صنعت هم میزان مصرف را کاهش داد که گاهی با توقف تولید محصولات انرژی‌بری مانند کود و فولاد همراه بود.
جنگ انرژی پوتین و اروپا رو به کجا دارد؟
تحلیلگران و سیاستمداران می‌گویند موفقیت اروپا در پر کردن ذخایرش به این معنی است که پوتین اهرم فشار انرژی خود بر اروپا را از دست داده است.
در کمال تعجب، بخشی از گاز روسیه هنوز از طریق خطوط لوله‌ای از اوکراین به اسلواکی و از آنجا به اروپای غربی می‌رسد و همچنین از دریای سیاه و ترکیه و بلغارستان عبور می‌کند.
برخی تحلیلگران معتقدند که این عرضه نشانه ضعف است، چرا که با توجه به پایین بودن قیمت جهانی نفت، روسیه صادرکننده اصلی این محصول به پول نقد نیاز دارد. قیمت نفت به دلیل ترس از کندی در اقتصادهای بزرگی مانند آمریکا و اروپا کاهش یافته است.
اما آنچه ورق را برگرداند چیست؟
اروپا در برابر حواث غیرمنتظره، مانند حادثه یا مشکل فنی در خطوط اصلی لوله گاز یا پایانه صادرات ال‌ان‌جی، آب و هوای نامساعد شدید یا سطوح پایین انرژی بادی یا برق‌آبی آسیب‌پذیر است.
تحلیلگران در حال تماشای تقاضای انرژی در چین هستند، جایی که مصرف سوخت در طول سیاست «کووید صفر» به شدت کاهش یافته بود. اما از آنجایی که چین محدودیت‌های همه‌گیری را کاهش داده، ممکن است در اواخر سال جاری با فروکش کردن موج کووید ۱۹ تقاضا برای محموله‌های گاز مایع از طرف این کشور افزایش یابد.
در این صورت اروپا با هزینه‌های بیشتری برای دستیابی به گاز مواجه خواهد شد و بازنده اصلی، کشورهای فقیرتر در آسیا و آفریقا هستند که پول لازم برای رقابت در این میدان را نخواهند داشت.
آژانس بین‌المللی انرژی به اروپا هشدار داده است که اعتماد به نفس بیش از اندازه نداشته باشد. چرا که سناریویی وجود دارد که در آن ممکن است روسیه عرضه گاز به اروپا را به طور کامل قطع کند، تقاضای چین افزایش یابد و به این ترتیب اروپا برای زمستان آینده دچار کمبود گاز خواهد شد.
این آژانس خواستار استفاده بسیار بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری بالاتر برای وسایل گرمایشی کم‌مصرف است. این اقدامات برای جلوگیری از خطر کمبود و افزایش قیمت‌ها در سال آینده حیاتی خوانده شده است.
لوسکات استراچوتا از مرکز مطالعات شرق می‌گوید: «در حالی که واکنش پوتین به تعیین سقف قیمت برای نفت صادراتی روسیه بی‌اثر شد اما او ممکن است هنوز کارت‌های برنده دیگری در آستین داشته باشد. روسیه عرضه‌کننده بزرگ نفت است و همچنان گاز به اروپا می‌فرستد.»
او ادامه می‌دهد: «در حالت کلی پاسخ [پوتین] نسبتا ضعیف بوده است، اما آیا اوضاع بدین روال خواهد گذشت؟»
خود وی در پاسخ به سوالی که مطرح می‌کند می‌گوید واقعیت امر این است که «بحران انرژی از بین نرفته است. ما بدترین سناریو را تجربه نمی‌کنیم، اما با این وجود فاکتورهای عدم‌قطعیت هم زایل نشده‌اند.»