مواضع خصمانه آلمان نسبت به ایران طی چند ماه اخیر با عنوان کردن دلایلی چون حمایت از معترضان داخلی، واکنش نسبت به سیاست‌های حمایتی ایران از روسیه در جنگ با اوکراین و همچنین فشار در فرآیند برجام اثر خود در اقتصاد ایران را آشکار کرده است. کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط موجود تقویت دیپلماسی اقتصادی کشور و تلاش برای حفظ روابط سیاسی – اقتصادی از توانمندی‌های کشور در حوزه‌های مختلف محسوب می‌شود، چراکه محدود شدن دایره مبادلات بین‌المللی برای ایران فقط میزان آسیب‌های اقتصادی برای کشور را افزایش خواهد داد .
متضرر اصلی در کاهش سطح روابط
سید داوود آقایی، کارشناس اقتصادی در امور بین‌الملل در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: به دنبال ناآرامی‌های اخیر در کشور اهرم فشارهای سیاسی و اقتصادی از طرق مختلف به ایران افزایش یافته است، و در این راستا کشورهای اروپایی و در راس آنها آلمان مواضع تندتری نسبت به دیگران اتخاذ کرده و در جدیدترین واکنش اقدام به لغو قراردادهای اقتصادی خود با ایران به ویژه در حوزه انرژی کرده است. او درباره رویکرد تهاجمی مقامات ارشد آلمان نسبت به ایران درحوزه‌های مختلف گفت: اتحادیه اروپا در ماه‌های اخیر در حمایت از اعتراضات داخلی ایران مواضع تندی را در پیش گرفتند و آلمان یا به تنهایی یا به عنوان پیشرو در اتحادیه اروپا پرچمدار این سیاست‌ها بوده، این در حالی است که آلمان در بین کشورهای اروپایی بیشترین سهم در سطح همکاری‌های اقتصادی را دارد و شریک اول اقتصادی ایران محسوب می‌شد و حجم معاملات تجاری نسبتاً خوبی با این کشور با وجود تحریم‌ها دارا بوده است.
این کارشناس ادامه داد: پیش از اِعمال تحریم‌ها از سوی آمریکا بیش از 30 درصد از معاملات اقتصادی ایران به ویژه در حوزه نفت و انرژی با این آلمان بوده است و این رقم حتی پس از تحریم‌ها در قالب‌های مختلف در سطحی کوچک‌تر ادامه داشت. مسلماً تعلیق روابط تجاری و نبود تضمین‌های اعتباری - مالی آلمان در خصوص قراردادهای موجود یا آتی لطماتی به کشور وارد خواهد کرد هرچند سطح روابط تجاری دو کشور به ویژه در بخش فروش نفت در سال‌های اخیر بسیار کم شده بود اما با توجه به شرایط حاکم بر جامعه، با کاهش سطح روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها، این ایران است که دچار آسیب و ضرر و زیان‌های بیشتری خواهد شد و مسلماً دولتمردان باید با دیپلماسی اقتصادی تلاش کنند تا تعاملات خود را با جامعه جهانی در حوزه‌های مختلف حفظ کرده تا بتوانند به حیات اقتصادی به شکل مطلوب‌تری ادامه دهند. آقایی اضافه کرد: ایران پیش از تحریم‌ها تقریبا روزی 800 هزار بشکه نفت به کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ویژه آلمان و فرانسه نفت می‌فروخت اما در حال حاضر این رقم به صفر رسیده است، از این رو مسئولان باید تلاش کنند ضمن یافتن روزنه‌های جدید برای برقراری تعاملات اقتصادی کانال‌های ارتباطی موجود را نیز حفظ کنند.
حذف ضمانت‌های سرمایه‌گذاری آلمان و تبعات آن
او توضیح داد: با اقدام اخیر آلمان و حذف ضمانت‌های مالی این کشور از سرمایه‌گذاری‌ها، بخش خصوصی این کشور نیز دیگر تمایلی به حضور در ایران و سرمایه‌گذاری در سطوح و قالب‌های مختلف نخواهند داشت و به این ترتیب بسیاری از پیش‌بینی‌ها و درآمدهایی که کشور از این محل تاکنون داشته است حذف و از بین خواهد رفت. این کارشناس بیان کرد: این اقدام آلمان نشان داد پیش بینی‌های جهانی و همچنین ایران مبتنی بر اینکه بحران انرژی باعث احساس نیاز بیشتر کشورهای اروپایی به ویژه آلمان به منابع انرژی ایران خواهد شد را اشتباه بوده و اتحادیه اروپا و در راس آنها آلمان با در پیش گرفتن سیاست‌های مناسب اقتصادی توانستد به راحتی از زمستان سرد خود حتی با ذخایر نفت و گاز بیش از سال‌های گذشته عبور کنند و نیازی به نفت و گاز ایران پیدا نکردند. او معتقد است: قطع همکاری کشورهای اروپایی با روسیه مسلماً شرایط دشواری را برای این کشورها رقم زد اما کشورهای عضو این اتحادیه با اتخاذ سیاست‌های صحیح و دیپلماسی قوی توانستند بر مشکلاتشان فائق آیند. آقایی افزود: ارزش معاملات دو کشور ایران و آلمان در حال حاضر را حدود 2 میلیارد دلار برآورد می‌شود که البته در مقایسه با دوران پیش از تحریم رقمی زیادی محسوب نمی‌شود، اما در هر حال در نوسان‌های روابط اقتصادی کاهش سطح روابط ایران بیش از کشورهای دیگر متضر خواهند شد.
ضرورت احیای برجام
این کارشناس امور بین‌الملل توضیح داد: اصلاح روابط سیاسی و اقتصادی و گام برداشتن در مسیر بهبود معاملات اقتصادی – سیاسی تنها راه چاره ایران برای حل مشکلات در تمام حوزه‌ها خواهد بود و بر اساس آخرین گفته‌های رابرت مالی وزیر امور خارجه آمریکا هنوز هم می‌توان به دنبال روزنه‌های کم سویی برای احیای برجام و بهبود اوضاع گشت. علی بیگدلی کارشناس مسائل اروپا درباره موضع آلمان و کشورهای اروپایی علیه ایران گفت: مواضع خصمانه اروپایی‌ها و اعمال فشارها از سوی آنها علیه ایران سه دلیل عمده دارد: ادعا در خصوص کمک تسلیحاتی ایران به روسیه؛ مسائل حقوق بشری و نفوذ ایران در منطقه. بروز چنین مواضع خصمانه‌ای از دو کشور مهم اتحادیه اروپا یعنی آلمان و فرانسه موجب تیرگی روابط با ایران می‌شود.
کشورهایی اروپایی تا پیش از این تحولات به عنوان پلی میان تهران و واشنگتن عمل می‌کردند. او افزود: همان‌طور که اشاره کردم نفوذ ایران در منطقه نیز یکی از عواملی است که اروپا به آن به صورت تهدید نگاه می‌کند. آنها با وجود تورم ایجاد شده در کشورهای خود به دنبال این هستند تا انباشت سرمایه خود را به کشورهای منطقه ببرند و در کشورهای ثروتمند سرمایه‌گذاری کنند. این یک دلیل پنهان و ناآشکار به شمار می‌رود که نارضایتی کشورهای اروپایی را در پی داشته است بنابراین موارد مذکور سبب شده تا کشورهای اروپایی درصدد اعمال بسته‌های تحریمی علیه ایران باشند البته باید در نظر داشت که ذات این اقدامات در تحریم نهادها و افراد در داخل ایران چندان مهم نیست، اما واکنش‌های ناشی از آن در اتحادیه اروپا و هم فضای بین‌المللی چهره مطلوبی از ایران به نمایش نمی‌گذارد.
ضرورت رهایی از انجماد اقتصادی
این کارشناس توضیح داد: بخشی از موضع شدید آلمان نسبت به ایران ناشی از عدم توافق بر سر احیای برجام و بازگشت به این توافق است؛ اگر همه طرف‌ها به برجام برمی‌گشتند اروپا و آلمان در بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین صدمات و خسارات کمتری به لحاظ سیاسی و اقتصادی متحمل می‌شدند./ آرمان ملی