صادرات محصولات کشاورزی طی هفت ماهه نخست سال‌جاری به 4 میلیون و 110 هزار تن به ارزش 2 میلیارد و 436 میلیون دلار رسیده است که حدود 25 درصد از صادرات این محصولات به جالیزی‌ها از جمله هندوانه، خربزه، ملون، طالبی، خیار و کدوحلوایی اختصاص دارد.
با این حال با تصمیم دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی برای اجرای الگوی کشت و تغییر تولیدات کشاورزان به سمت محصولات اساسی، حالا وزارت کشاورزی قصد دارد با اعمال تعرفه سنگین روی صادرات محصولات جالیزی مزیت کشت این محصولات و خروج آنها را از کشور از بین ببرد.
مسئولان وزارت جهاد کشاورزی اعتقاد دارند کشت و صادرات محصولات جالیزی و آب‌بر در کشور توجیهی ندارد؛ چنانکه محمد قربانی، معاون وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید ارزآوری صادرات محصولات آب‌بر نسبت به هزینه‌های تولید آنها در داخل کشور، رقم قابل قبولی نیست و لازم است برای صادرات آنها، محدودیت‌هایی در نظر گرفته‌شود؛ زیرا اگر بخواهیم فقط بر اساس ارزش اقتصادی آب قضاوت داشته باشیم، این کار توجیه اقتصادی و حتی توجیه سیاسی و اجتماعی برای کشور ندارد.
به همین منظور وزارت جهاد کشاورزی با کمک دولت اعلام کرد در سال 1402 در قالب طرح اجرای الگوی کشت و ضرورت کشت محصولات اساسی به جای محصولات جالیزی مازاد بازار داخل قصد دارد عوارض سنگینی را بر صادرات این محصولات قرار دهد. به طوری که تنها برای تولید یک کیلوگرم هندوانه بسته به شرایط اقلیمی، بافت خاک و ارقام مورد استفاده ۲۰۰ تا 400 لیتر آب مورد نیاز است. به همین ترتیب برای تولید یک هندوانه ۱۰ کیلویی ۴ هزار لیتر آب مصرف می‌شود.
بلاتکلیفی وضع عوارض صادراتی بر محصولات جالیزی
با این حال کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از ملغی شدن عوارض 100 درصدی صادرات محصولات جالیزی خبر می‌دهد و می‌افزاید با توجه به اسناد بالادستی این امر باید 6 ماه قبل از اجرا به کشاورزان اطلاع داده شود و مصوبه هیأت وزیران را نیز داشته باشد.
در این خصوص علیرضا عباسی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی با بیان اینکه اعمال عوارض 100 درصدی بر صادرات محصولات جالیزی 9 آذر ماه برداشته شد، اضافه کرد: این تصمیم برای یک منطقه خاص یا چند محصول خاص نیست و به طور کلی اخذ عوارض برای صادرات محصولات جالیزی ملغی شد.
به همین دلیل هم اکنون تکلیف وضع عوارض صادراتی بر این محصولات مجهول باقی مانده، این در حالی است که بیشتر کشورهای دنیا با توجه به خشکسالی گسترده در سراسر جهان وجنگ اوکراین و روسیه به‌دنبال افزایش ذخایر کالاهای اساسی و استراتژیک خود هستند و از کشت محصولات آب بر ممانعت کرده و بیشتر به واردات آنها می‌پردازند.
در حال حاضر، از مجموع زمین‌های زراعی کشور، حدود 6.6 درصد به محصولات جالیزی اختصاص دارد. همچنین میزان تولید این محصولات سالانه حدود 29 میلیون تن است که تنها حدود 10 درصد آن، یعنی 3.2 میلیون تن صادر می‌شود.
صادرات 233 میلیون دلاری محصولات جالیزی
بر اساس آمار گمرک در هفت ماه نخست سال‌جاری یک میلیون و 97 هزار و 59 تن و 928 کیلوگرم انواع محصولات جالیزی به ارزش 232 میلیون و 530 هزار و 328 دلار صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته یک میلیون و 9 هزار و 423 تن و 784 کیلوگرم انواع محصول جالیزی به ارزش 232 میلیون و 302 هزار و 723 دلار صادر شده بود.
بنابراین، این آمار نشان می‌دهد به لحاظ ارزشی صادرات محصولات جالیزی رشدی نداشته لکن از نظر وزنی صادرات این محصولات با رشد 9 درصدی روبه‌رو شده است.
طی هفت ماه نخست سال‌جاری بیشترین صادرات محصولات جالیزی مربوط به هندوانه بوده به طوری که 768 هزار و 616 تن هندوانه به ارزش 168 میلیون دلار صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته 751 هزار و 742 تن هندوانه به ارزش 175 میلیون دلار صادر شده بود.این آمار نشان دهنده آن است که صادرات این میوه جالیزی با رشدی 2 درصدی به لحاظ وزنی و کاهش 4 درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بوده است.از طرف دیگر 234 هزار و 522 تن خربزه به ارزش 38 میلیون دلار در سال‌جاری صادر شده، این در حالی است که در هفت ماه نخست سال گذشته 186 هزار و 346 تن از این محصول به ارزش 28 میلیون دلار صادر شده بود.
این آمار نشان دهنده آن است که صادرات این میوه جالیزی با رشدی 26 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 36 درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بوده است.همچنین طی این مدت 58 هزار و 711 تن خیار و خیارترشی به ارزش 20 میلیون دلار صادر شده، این در حالی است که در هفت ماه نخست سال گذشته 39 هزار و 861 تن از این محصول به ارزش 13 میلیون دلار صادر شده بود.این آمار نشان دهنده آن است که صادرات این میوه جالیزی با رشدی 48 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 54 درصدی به لحاظ ارزشی روبه‌رو بوده است.
از طرف دیگر 35 هزار و 212 تن کدو حلوایی به ارزش 7 میلیون و 400 هزار دلار از کشور صادر شده، این در حالی است که در هفت ماه نخست سال گذشته 31 هزار و 474 تن از این محصول به ارزش 7 میلیون دلار صادر شده بود.این آمار نشان دهنده آن است که صادرات این میوه جالیزی با رشدی 13درصدی به لحاظ وزنی و به لحاظ ارزشی رشدی نداشته است.
صادرات محصولات جالیزی به 44 کشور جهان
طی هفت ماه نخست سال‌جاری محصولات جالیزی کشورمان به 44 کشور جهان صادر شده است که عمده این کشورها اروپایی هستند به طوری که در این بازه زمانی کشورهای اتریش، ارمنستان، اسپانیا، استرالیا، استونی، افغانستان، امارات، انگلیس، اوکراین، آلمان، بحرین، بلاروس، بلژیک، بلغارستان، بوسنی، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری‌آذربایجان، مقدونیه، رومانی، سوریه، سوئد، عراق، عمان، روسیه، فرانسه، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کویت، گرجستان، لبنان، لهستان، لیتوانی، مالزی، مجارستان، مغولستان، نروژ، نیوزیلند، هلند و یونان خواهان هندوانه، خربزه، ملون، طالبی، خیار، خیارترشی و کدوحلوایی کشاورزان ایرانی بوده‌اند.
